Алдыда өтө турган референдумга бийлик тарап да, оппозиция тарап да өзгөчө маани берип жатат. Айрым аналитиктер, 13-январдагы Конституциялык Кеңешменин акыркы отурумунда айтылган пикирлерди эске албастан, Эксперттик топ иштеп чыккан Башмыйзамдын жаңы редакциясын референдумга алып чыгаруу - Ак Үйдүн чоң жаңылыштыгы болду деген көз караштарын айтышууда. Ал эми референдум алдында эл менен жолугушуусун 15-январда Бишкек шаарынын активдери менен кездешүүдөн баштаган мамлекет башчысы, элдин добушуна коюлуп жаткан Конституцияны жаңы редакциясын «теңдеши жок, эң мыкты даярдалганын» билдирди. Бирок, Кыргызстандагы көптөгөн саясый партиялар, коомдук жана бейөкмөт уюмдар Башмыйзамдын ушул калыбында кабыл алынышынан кооптонушуп, биринин артынан бири билдирүү менен чыгып жатышат. Эл аралык уюмдар азырынча иликтөө иштери менен алек болуп, мамилесин ачык билдиргенге үлгүрө элек. Кыскасы, референдум өтө турган күн аныкталгандан бери коомдо чыңалуу күчөп, кан басым жогорулаганы байкалууда.
Буга чейин таркатылган кайрылуулардын дээрлик бардыгында референдумду артка жылдыруу маселеси коюлуп жатат. Бирок, бийлик азырынча баштаган ишинен артка кайтчудай түрү жок. Референдумга коюлган эки маселени элге түшүндүрүш үчүн кыргыз президенти өзү баш болуп, активдүү аракетин баштады. Бизге жеткен маалыматтарга караганда, жер-жерлерде түшүндүрүү иштерин жүргүзүш үчүн аткаруу бийлиги толук даярдыктарды көрүп, Бишкектеги жооптуу кызматкерлер ар кайсы райондорго бөлүштүрүлдү. Айрым эксперттер бийликтин жүргүзүп жаткан мындай аракеттерин көрүп, референдумдун жыйынтыгы кандай болоору тууралуу ойлорун эмитен эле ачык билдирип жатышат. Бирок, азырынча 2000-жылы президенттик шайлоонун алдында Англиядагы мурдагы кыргыз элчиси Роза Отунбаева ачык эле: «элдин добушун дүйнө коомчулугу ишенгендей кылып өтө көбөйтпөй эле бергилечи!», - деп аткаруу бийлигине кайрылгандай пикирди эч ким айта элек. Ага карабай, көпчүлүк эксперттер алдыдагы референдумда шайлоочулардын «макул» деген добушу 75 пайыздан төмөн болбостугу аныкталып калгандай болгонун айтышууда. Алардын оюн боюнча, мамлекет башчысынын өз сөзү ушундай тыянакка негиз берет.
- Өлкөнүн Конституциясы ага өзгөртүүлөрдү киргизүүнүн ар кандай тартибин караса да, жаңы редакция юридикалык себептер боюнча жалпы элдик референдум менен гана кабыл алынууга тийиш. Муну менен бирге калктын көпчүлүк бөлүгү, 75 проценттен ашыгы бул маселени референдум аркылуу гана чечүү керек деген пикир билдирди, - деп, 13-январдагы элге кайрылуусунда президенттин айтканы бар.
Мындан тышкары, президенттин тегерегиндегилер дагы бир жолу туура эмес маалымат берип, аны ишендирип коюшканын, анткен менен эки жылдан бери эл таптакыр өзгөргөнүн, Аксы окуясы ага зор түрткү бергенин аналитиктер эскертишүүдө. Жыйынтыктап айтканда, алдыдагы референдум эки тараптын - бийлик менен оппозициянын дараметин сыноочу майданга, ал эми эл ага алыстан көз салган байкоочуга айланаары айкын боло баштады. Жеңиш ким тарапта болоорун азырынча боолгоо кыйын.
Буга чейин таркатылган кайрылуулардын дээрлик бардыгында референдумду артка жылдыруу маселеси коюлуп жатат. Бирок, бийлик азырынча баштаган ишинен артка кайтчудай түрү жок. Референдумга коюлган эки маселени элге түшүндүрүш үчүн кыргыз президенти өзү баш болуп, активдүү аракетин баштады. Бизге жеткен маалыматтарга караганда, жер-жерлерде түшүндүрүү иштерин жүргүзүш үчүн аткаруу бийлиги толук даярдыктарды көрүп, Бишкектеги жооптуу кызматкерлер ар кайсы райондорго бөлүштүрүлдү. Айрым эксперттер бийликтин жүргүзүп жаткан мындай аракеттерин көрүп, референдумдун жыйынтыгы кандай болоору тууралуу ойлорун эмитен эле ачык билдирип жатышат. Бирок, азырынча 2000-жылы президенттик шайлоонун алдында Англиядагы мурдагы кыргыз элчиси Роза Отунбаева ачык эле: «элдин добушун дүйнө коомчулугу ишенгендей кылып өтө көбөйтпөй эле бергилечи!», - деп аткаруу бийлигине кайрылгандай пикирди эч ким айта элек. Ага карабай, көпчүлүк эксперттер алдыдагы референдумда шайлоочулардын «макул» деген добушу 75 пайыздан төмөн болбостугу аныкталып калгандай болгонун айтышууда. Алардын оюн боюнча, мамлекет башчысынын өз сөзү ушундай тыянакка негиз берет.
- Өлкөнүн Конституциясы ага өзгөртүүлөрдү киргизүүнүн ар кандай тартибин караса да, жаңы редакция юридикалык себептер боюнча жалпы элдик референдум менен гана кабыл алынууга тийиш. Муну менен бирге калктын көпчүлүк бөлүгү, 75 проценттен ашыгы бул маселени референдум аркылуу гана чечүү керек деген пикир билдирди, - деп, 13-январдагы элге кайрылуусунда президенттин айтканы бар.
Мындан тышкары, президенттин тегерегиндегилер дагы бир жолу туура эмес маалымат берип, аны ишендирип коюшканын, анткен менен эки жылдан бери эл таптакыр өзгөргөнүн, Аксы окуясы ага зор түрткү бергенин аналитиктер эскертишүүдө. Жыйынтыктап айтканда, алдыдагы референдум эки тараптын - бийлик менен оппозициянын дараметин сыноочу майданга, ал эми эл ага алыстан көз салган байкоочуга айланаары айкын боло баштады. Жеңиш ким тарапта болоорун азырынча боолгоо кыйын.
