Линктер

ЧУКУЛ КАБАР!
28-Март, 2024-жыл, бейшемби, Бишкек убактысы 21:38

БУУнун ИНСПЕКТОРЛОРУНУН ОТЧЕТУ ИРАКТЫН ТЕГЕРЕГИНДЕГИ ТАЛАШТАРДЫ АЗАЙТКАН ЖОК


Дүйшөмбүдө Бириккен улуттар уюмунун Коопсуздук кеңешине отчет берген курал-жарак инспекторлорунун башчысы Ханс Бликс Ирак инспекторлор менен кызматташуудан баш тарткан жок, бирок Улуттар уюмунун соңку чечимине чындап баш ийүү ниетин көрсөтө албады деп билдирди. Башкача айтканда, инспекторлор Иракта массалык кыргын салчу курал бар, же жок экенин азырынча ишеничтүү айта алышпайт. Кеңештин мүчөлөрү - инспекторлор Ирактагы ишин улантышы керек дегендер жана Багдадга каршы аскерий операцияны колдогондор болуп экиге бөлүнүп алып, шейшембиде талкууну улантышты.

Бликстин сөзү боюнча, жалпысынан алганда, Ирак инспекторлор менен кызматташуудан качкан жок, текшерүүчүлөр бардык каалаган жайларын кыдырып тинтип чыгышты. Ошол эле учурда инспекторлор 60 күн ичинде чогулткан маалыматтар Багдад декабрда Улуттар уюмуна тапшырган аскери декларация эски документтерге негизделип, анда бир катар кемчиликтер кетирилгенин айгинелейт. Атап айтканда, Багдад нервге таасир этчү уулуу газ менен күйдүргүнүн улпагынын ири запастары кайда кеткенин айтуудан баш тарткан, о.э. инспекторлор айрым аймактарды асмандан сүрөткө тартып алыш үчүн чалгынчы-учакты ижарага сураганда бербей койгон. Андан тышкары Ирактын 6500дөй химиялык дүрмөтүнүн тагдыры беймаалым жана Багдад эл аралык инспекторлорго курал-жарак программаларына тиешеси бар 11 илимпоз менен көзмө-көз маектешүүгө уруксат берген эмес. Улуттар уюмунун башкы инспектору Ханс Бликс буга кошумча Багдад былтыр эл аралык санкцияларды бузуп, 300 реактивдүү кыймылдаткыч сатып алганын, Ирактык бир окумуштуунун үйүнөн өзөктүк куралдар программасына тийиштүү документтер табылганын маалымдады. Ханс Бликс:

- Биз Ирак тарапты куралсыздануунун көбүрөөк далилин келтирүүгө үндөгөнүбүздө, алар ар дайым мындан башка документ жок. Колдо бардын баарын көрдүңөр, кеңири кыруучу куралдардын баары жок кылынган деп жооп беришет. Ошол эле учурда Иракта өкмөттүн, башка мекеме-уюмдардын каражатты кайда сарптаганы тууралуу толгон-токой документтердин архиви бар эмеспи.

Башкы инспектордун докладынан кийин Коопсуздук кеңеши Атомдук энергетика боюнча Эл аралык агенттиктин жетекчиси Мохамед ал-Барадейинин отчетун укту. Анын доклады Иракта массалык кыргын салчу курал табылбаганына, бирок, Багдаддын айткандары чындык экенине көзү жетиш үчүн инспекторлорго дагы кошумча убакыт керек деген эки жобого негизделди. Ошентип, эл аралык коомчулук бүйүрүн кызыта күткөн доклад ири ачылыш алып келген жок, инспекторлор Багдаддын куралсызданганына чындап ынаныш үчүн дагы бир нече апта, ал аз болсо, бир нече ай талап кылышты.

Улуттар уюмунун Коопсуздук кеңешинин кеминде беш мүчөсү – Орусия, Франция, Кытай, Германия жана Сирия Ирактагы инспекцияны улантыш керек деген пикирди колдоп чыгышты. Француз элчиси Жан-Марк де Ля Сабле көпчүлүк делегациялар дал ушундай көз карашта экенине көңүл бурду:

- Биз үчүн Ирак инспекторлор менен мурдагыдан активдүү кызматташуусу кажет. Ал үчүн убакыт керек. Көптөгөн делегациялар эртең мененки кеңешме учурунда кошумча убакыт берүү зарыл деген пикирди колдошту.

Инспекция башчыларынын негизги докладынан кийин дароо сөз алган Кошмо Штаттардын Улуттар уюмундагы элчиси Жон Негропонте Ирак 12 жылдан берки эски позициясынан эч тайбаганына басым жасады:

- Биз инспекторлорду жөнөткөн сайын, Ирак өкмөтү алардын натыйжалуу, пайдалуу иштешине көмөк көрсөтөт деп үмүттөнөбүз. Улуттар уюмунун соңку резолюциясы Ирак инспекторлор менен эч тоскоолдуксуз, шартсыз кызматташуусун талап кылган. Алардын бири да аткарылбаганына күбө болуп отурабыз.

Ирактын БУУдагы элчиси Мухамед ад-Дури инспекторлордун 2 айлык иши Иракта массалык кыргын салчу курал жок экенин далилдейт деп белгиледи. Шейшембиде Коопсуздук Кеңеши инспекторлордун докладын талкуулоону улантты. Жыйынды коштой, Улуттар уюмунун Нью-Йорктогу башкеңсесинин алдына 300дөй адам Ирактагы согушка каршы плакаттарды көтөрүп чыгышты. Араб өлкөлөрүндө мындай демонстрацияларга он миңдеген кишилер катышканы, Германиянын ири шаарларында да нааразылык акциялары өткөнү кабарланууда. Ал учурда АКШнын Мамлекеттик катчысы Колин Пауэлл Саддам Хусейнге берилген мөөнөт аяктаарына чукул калганын эскертти. Эксперттердин айтымында, шейшемби күнү кечинде Конгресстеги жылдык кайрылуусунда президент Жорж Буш Ирак боюнча катаал позициясын бышыктап, согуш коркунучу алдында бүткүл америка калкын биригүүгө үндөйт.
  • 16x9 Image

    Венера Сагындык кызы

    «Эркин Европа/Азаттык» радиосунун кыргыз кызматынын жетекчиси. 1995-жылдан тартып «Азаттыктын» Кыргызстандагы кабарчысы, IWPR уюмунда журналист болуп иштеген. Кыргызстандагы жана чөлкөмдөгү окуялар тууралуу макалалары кыргыз, орус жана англис тилдеринде жарыяланган. КМУУнун тарых факультетин жана аспирантурасын аяктаган.​

     

XS
SM
MD
LG