«Тегерек үстөлдөгү» талкуу чакан чөйрөдө өттү. Ага чакырылган оппозициялык саясатчылардын жана бийликтин жоон топ өкүлдөрү келбей калышты. Чакырылган бийлик өкүлдөрүнүн атынан тегерек үстөлгө өлкөнүн Коопсуздук Кеңешинин катчысы Мисир Ашыркулов катышты. Ал эми президенттин кеңешчиси, президенттин алдындагы Эл аралык стратегиялык изилдөөлөр институтунун директору Валентин Богатырев доклад жасады. Оппозициялык саясатчылардын катарын депутаттар Ишенбай Кадырбеков, Өмүрбек Текебаев, «Арнамыстын» штаб башчысы Эмил Алиев, Коммунисттер партиясынын башчысы Клара Ажыбекова өңдүү саясатчылар толуктады. Таасирдүү бир катар оппозициялык саясатчылардын «тегерек үстөлгө» келбей калышы ар кандай себептер менен, анын ичинде парламент депутаттарынын округдарга кеткендиги менен да түшүндүрүлдү. Ал эми талкуунун алып баруучусу Замира Сыдыкованын пикири мындай болду:
- Менин угушумча, алардын жактырбай калганы - бийликтен чакырылган Ибраимов, Жанузаков, Ашыркуловдор менен дегеле бир жерде отургусу, сүйлөшкүсү келбегени. Бирок, менимче алардын мындай ойлору туура эмес. Ишенбай Абдуразакович айткандай, баары бир бийлик менен отуруп сүйлөшпөсөк, бизде эч кандай жылыш болбойт.
Оппозициянын бийлик менен сүйлөшүүгө барышы - саясий турмуштун учурдагы зарылдыгы. «Тегерек үстөлгө» катышкан бейөкмөт уюм өкүлдөрүнүн жана саясатчылардын дээрлик баары ушундай пикирди сап кармашты. Анткени оппозиция - бийликтин бир тараптуу саясатын тескеп туруучу алмаштыргыс күч.
- Менимче, оппозициянын бийликтин бир жактуу саясатын оңдоп-түзөөчү алмаштыргыс орду бар, - деди «Келечек долбоору» фондунун төрагасы Ишенбай Абдуразаков. - Тарыхый тажрыйбаны эске алганда, бийлик эч качан идеалдуу болбойт. Бийлик атам замандан бери ушундай, азыр, кийин деле ушундай катачылыктарга жана бир жактуулукка жол берет. Оппозиция болсо мындай көрүнүштөрдү жөнгө салат.
Бирок, Абдуразаковдун ою боюнча, азыр Кыргызстандын оппозициясы саясий күч катары каруу-күчкө толбой жатат. Оппозициянын саясий күч катары алсыз экендигин президенттин алдындагы Эл аралык стратегия институтунун директору Валентин Богатырев да өз докладында белгиледи. Анын айтымында, 2002-жылдын августуна карата жүргүзүлгөн социологиялык иликтөөдө оппозициялык маанайдагы саясатчылар төмөнкүдөй упай топтошкон:
- Өткөн жылдын августунда «Шайлоо болсо, президенттикке кимди шайлайт элеңиз?» деген сурамжылоонун жыйынтыгында Өмүрбек Текебаев 12,5% упай топтогон. Апсамат Масалиев 4,5%, Азимбек Бекназаров 1,7%, Адахан Мадумаров 1,5% упай алышкан.
В. Богатырев иликтөөнүн бул тыянагын келерки шайлоонун сынагы катары белгиледи. Анын айтымында, эгер оппозициялык саясатчылар иш стратегиясын өзгөртпөсө, 2005-жылкы шайлоодо топтогон упайлары деле жогоруда айтылган көрсөткүчтөн ашып кетпейт. Саясий максатка жетиш үчүн оппозиция альтернативалуу келечек долбоорун иштеп чыгышы керек. Буга чейин Аскар Акаевдин долбоорунан кызыктуу альтернатива оппозиция тарабынан сунуштала элек.
«Партиялардын татыктуу программалары жок» деген мындай көз карашка каяша пикирин «Атамекен» социалисттик партиясынын лидери Өмүрбек Текебаев билдирди. Депутаттын ою боюнча, программаларды ишке ашырууга тоскоолдуктар арбын, маалымат тармагы дээрлик толугу менен бийликтин карамагына өтүп кеткен. Ал эми укук коргоочу Турсунбек Акундун пикири боюнча, азыркы бийлик оппозиция менен кызматташуунун ордуна аны каралоо менен гана алектенип келатат.
«Тегерек үстөлдө» оппозициянын ордуна, кызыкчылыктарына, максат-милдеттерине байланыштуу талаш-тартыш кеңири болду. Бирок саясий күрөштүн жаңы этабын аныктоо багытындагы талкуу уюштуруучулар каалагандай деңгээлге жеткен жок. Антсе да катышуучулардын кыйласы «тегерек үстөлдү» саясий маданиятты калыптоого салым кошкон иш катары баалашты. Алардын бири Жыпар Жекшеев:
– «Тегерек үстөл» жарандык коом менен саясий партиялардын, оппозиция менен бийликтин ортосундагы ажырымды кайра бүтөгөнгө өз салымын кошот, - деген пикирин айтты.
Ал эми «тегерек үстөлдүн» уюштуруучуларынын бири, «Акаевди кызматтан кетирүү жана эл үчүн реформа жасоо» кыймылынын мүчөсү Замира Сыдыкованын айтымында, оппозициянын адам укуктары үчүн күрөштөн бийлик үчүн күрөшкө өтчү мезгили бышып жетилди. Анткени алдыда парламенттик жана президенттик шайлоо өнөктүктөрү турат. Бул жагынан «тегерек үстөл» жыйыны оппозициянын жаңы багытын аныктоочу алгачкы кадам катары кызмат кылды, дейт ал.
- Менин угушумча, алардын жактырбай калганы - бийликтен чакырылган Ибраимов, Жанузаков, Ашыркуловдор менен дегеле бир жерде отургусу, сүйлөшкүсү келбегени. Бирок, менимче алардын мындай ойлору туура эмес. Ишенбай Абдуразакович айткандай, баары бир бийлик менен отуруп сүйлөшпөсөк, бизде эч кандай жылыш болбойт.
Оппозициянын бийлик менен сүйлөшүүгө барышы - саясий турмуштун учурдагы зарылдыгы. «Тегерек үстөлгө» катышкан бейөкмөт уюм өкүлдөрүнүн жана саясатчылардын дээрлик баары ушундай пикирди сап кармашты. Анткени оппозиция - бийликтин бир тараптуу саясатын тескеп туруучу алмаштыргыс күч.
- Менимче, оппозициянын бийликтин бир жактуу саясатын оңдоп-түзөөчү алмаштыргыс орду бар, - деди «Келечек долбоору» фондунун төрагасы Ишенбай Абдуразаков. - Тарыхый тажрыйбаны эске алганда, бийлик эч качан идеалдуу болбойт. Бийлик атам замандан бери ушундай, азыр, кийин деле ушундай катачылыктарга жана бир жактуулукка жол берет. Оппозиция болсо мындай көрүнүштөрдү жөнгө салат.
Бирок, Абдуразаковдун ою боюнча, азыр Кыргызстандын оппозициясы саясий күч катары каруу-күчкө толбой жатат. Оппозициянын саясий күч катары алсыз экендигин президенттин алдындагы Эл аралык стратегия институтунун директору Валентин Богатырев да өз докладында белгиледи. Анын айтымында, 2002-жылдын августуна карата жүргүзүлгөн социологиялык иликтөөдө оппозициялык маанайдагы саясатчылар төмөнкүдөй упай топтошкон:
- Өткөн жылдын августунда «Шайлоо болсо, президенттикке кимди шайлайт элеңиз?» деген сурамжылоонун жыйынтыгында Өмүрбек Текебаев 12,5% упай топтогон. Апсамат Масалиев 4,5%, Азимбек Бекназаров 1,7%, Адахан Мадумаров 1,5% упай алышкан.
В. Богатырев иликтөөнүн бул тыянагын келерки шайлоонун сынагы катары белгиледи. Анын айтымында, эгер оппозициялык саясатчылар иш стратегиясын өзгөртпөсө, 2005-жылкы шайлоодо топтогон упайлары деле жогоруда айтылган көрсөткүчтөн ашып кетпейт. Саясий максатка жетиш үчүн оппозиция альтернативалуу келечек долбоорун иштеп чыгышы керек. Буга чейин Аскар Акаевдин долбоорунан кызыктуу альтернатива оппозиция тарабынан сунуштала элек.
«Партиялардын татыктуу программалары жок» деген мындай көз карашка каяша пикирин «Атамекен» социалисттик партиясынын лидери Өмүрбек Текебаев билдирди. Депутаттын ою боюнча, программаларды ишке ашырууга тоскоолдуктар арбын, маалымат тармагы дээрлик толугу менен бийликтин карамагына өтүп кеткен. Ал эми укук коргоочу Турсунбек Акундун пикири боюнча, азыркы бийлик оппозиция менен кызматташуунун ордуна аны каралоо менен гана алектенип келатат.
«Тегерек үстөлдө» оппозициянын ордуна, кызыкчылыктарына, максат-милдеттерине байланыштуу талаш-тартыш кеңири болду. Бирок саясий күрөштүн жаңы этабын аныктоо багытындагы талкуу уюштуруучулар каалагандай деңгээлге жеткен жок. Антсе да катышуучулардын кыйласы «тегерек үстөлдү» саясий маданиятты калыптоого салым кошкон иш катары баалашты. Алардын бири Жыпар Жекшеев:
– «Тегерек үстөл» жарандык коом менен саясий партиялардын, оппозиция менен бийликтин ортосундагы ажырымды кайра бүтөгөнгө өз салымын кошот, - деген пикирин айтты.
Ал эми «тегерек үстөлдүн» уюштуруучуларынын бири, «Акаевди кызматтан кетирүү жана эл үчүн реформа жасоо» кыймылынын мүчөсү Замира Сыдыкованын айтымында, оппозициянын адам укуктары үчүн күрөштөн бийлик үчүн күрөшкө өтчү мезгили бышып жетилди. Анткени алдыда парламенттик жана президенттик шайлоо өнөктүктөрү турат. Бул жагынан «тегерек үстөл» жыйыны оппозициянын жаңы багытын аныктоочу алгачкы кадам катары кызмат кылды, дейт ал.
