Казакстанда сентябрдын 20сында өткөрүлүп жаткан жергиликтүү кеңештерге шайлоо эски мыйзамга негизделген. Бул мыйзам Европадагы коопсуздук жана кызматташтык (ЕККУ) уюму тарабынан демократиялык эмес мүнөзү үчүн курч сынга алынганы маалым. Ошондой болсо да, казак оппозициясынын бир даары жергиликтүү кеңештерде депутаттык орунду алууга жана болочокто облустук кеңештер Сенатка – парламенттин жогорку палатасына сунуш кылчу орундар үчүн күрөшүү максатында шайлоого жандуу катышууну чечти.
АКШдагы Түндүк Каролина университетинин өкүлү, Казакстан боюнча адис Стив Сэбол алардын чечиминин маанисин мындайча түшүндүрөт:
- Эгерде шайлоо нормалдуу өтсө, анда ал Казакстандагы атуулдук эркиндиктерди камсыз кылуу жаатында олуттуу кадам болмокчу.
Сэбол мырза, бирок, бул ирет деле бийликтер демейдеги бурмалоо жолу менен оппозициячыл саясатчыларга бут тосот ко деген тынчсыздануусун жашырган жок.
Айтмакчы, “Алматы – адил колго!” деген кыймылдын өкүлү, Алматы шаардык кеңешине депутаттыкка талапкер Маржан Асфандиярова айым өзүнүн бейнесине шек келтирген баракчалар таркатылып жатканын “Азаттыкка” билдирди:
- Менин сыртыман жасалган жалган маалымат баракчалары бар. Саясий турумумду жокко чыгарып, мени тек гана ашынган диний саясаттын жактоочусу деп көрсөткөн ушундай баракчалар ар кыл жактарга таратылды. Бул ишти жасаган жана уюштурган кишилер табылган жок.
Асфандиярова айым бул окуя тууралуу тийешелүү бийликтерге арыз менен кайрылган, бирок Борбордук шайлоо комиссиясы да, прокуратура да анын арызына эч жооп кайтарышкан жок.
Бийликтер болсо өлкөдө олуттуу реформалар жүрүп жатканын саймедирлеп айтып келишет. Казакстандын президентинин кызы, “Хабар” агенттигинин Деректирлер кеңешинин төрайымы Дарига Назарбаева да ошондой ишенимде:
- Улуу реформалар доору өтүп баратат. Эми майда иштердин кезеңи – чыныгы иш-аракеттердин жана конкреттүү натыйжаларга жетүүнүн учуру келүүдө.
Ал эми мурдагы шайлоо өнөктүгүнө катышып, парламент депутаты болуп да көргөн аскер кызматчысы, ушул тапта ардагер генерал Мурат Калматаев чыныгы реформаларды Борбордук шайлоо комиссиясынан баштоо керек деп санайт:
- Шайлоо адил болот дегенге ишенбейм. Шайлоо адил болуусу үчүн Загипа Байлиева башкарган Борбордук шайлоо комиссиясы, анда отурган адамдар адил болуусу керек. Мен шайлоонун адилетсиз экенин (буга чейин) өзүм көргөн адаммын.
Жергиликтүү депутаттык орундарга 7 миңден ашуун талапкер ат салышууда. Ошентип, ишембидеги шайлоо Казакстан саясатындагы жөжөнү санай турган күздүн олуттуу күндөрүнүн бири болуп калмакчы.
АКШдагы Түндүк Каролина университетинин өкүлү, Казакстан боюнча адис Стив Сэбол алардын чечиминин маанисин мындайча түшүндүрөт:
- Эгерде шайлоо нормалдуу өтсө, анда ал Казакстандагы атуулдук эркиндиктерди камсыз кылуу жаатында олуттуу кадам болмокчу.
Сэбол мырза, бирок, бул ирет деле бийликтер демейдеги бурмалоо жолу менен оппозициячыл саясатчыларга бут тосот ко деген тынчсыздануусун жашырган жок.
Айтмакчы, “Алматы – адил колго!” деген кыймылдын өкүлү, Алматы шаардык кеңешине депутаттыкка талапкер Маржан Асфандиярова айым өзүнүн бейнесине шек келтирген баракчалар таркатылып жатканын “Азаттыкка” билдирди:
- Менин сыртыман жасалган жалган маалымат баракчалары бар. Саясий турумумду жокко чыгарып, мени тек гана ашынган диний саясаттын жактоочусу деп көрсөткөн ушундай баракчалар ар кыл жактарга таратылды. Бул ишти жасаган жана уюштурган кишилер табылган жок.
Асфандиярова айым бул окуя тууралуу тийешелүү бийликтерге арыз менен кайрылган, бирок Борбордук шайлоо комиссиясы да, прокуратура да анын арызына эч жооп кайтарышкан жок.
Бийликтер болсо өлкөдө олуттуу реформалар жүрүп жатканын саймедирлеп айтып келишет. Казакстандын президентинин кызы, “Хабар” агенттигинин Деректирлер кеңешинин төрайымы Дарига Назарбаева да ошондой ишенимде:
- Улуу реформалар доору өтүп баратат. Эми майда иштердин кезеңи – чыныгы иш-аракеттердин жана конкреттүү натыйжаларга жетүүнүн учуру келүүдө.
Ал эми мурдагы шайлоо өнөктүгүнө катышып, парламент депутаты болуп да көргөн аскер кызматчысы, ушул тапта ардагер генерал Мурат Калматаев чыныгы реформаларды Борбордук шайлоо комиссиясынан баштоо керек деп санайт:
- Шайлоо адил болот дегенге ишенбейм. Шайлоо адил болуусу үчүн Загипа Байлиева башкарган Борбордук шайлоо комиссиясы, анда отурган адамдар адил болуусу керек. Мен шайлоонун адилетсиз экенин (буга чейин) өзүм көргөн адаммын.
Жергиликтүү депутаттык орундарга 7 миңден ашуун талапкер ат салышууда. Ошентип, ишембидеги шайлоо Казакстан саясатындагы жөжөнү санай турган күздүн олуттуу күндөрүнүн бири болуп калмакчы.
