Саясий лидерлердин көпчүлүгү депутаттыкка шайлоонун пропорционалдык системасынын Конституциядан алынып салынышы партиялардын саясий күрөштөгү мүмкүнчүлүгүн чектеп койгонун айтышат. Өткөн шайлоодо Кыргызстан коммунисттери, «Атамекен», Кыргызстан аялдар демократиялык партиясы, «Менин өлкөм» жана «ооганчылар» партиялары жана үч партиянын башын бириктирген «Демократиялык күчтөрдүн биримдиги» блогу утушка жетишкен. Бирок, алдыдагы шайлоодо көпчүлүк партиялардын жетекчилери - өздөрү деле мурдагы шайлоодогудай көп добуш алышаарына ишенишпейт.
Ага карабай, кырктан ашык партиянын ар биринде келерки саясий күрөштө ийгиликке жетсем деген дымак күчтүү. Маселен, өткөн парламенттик шайлоонун жыйынтыгы менен 6 депутаттык орунга ээ болгон коммунисттер келеркиде депутаттардын санын жок дегенде эки эсеге көбөйтүүнү көздөп жатышат. Мурдагы шайлоонун алдында экиге бөлүнүп калган коммунисттер мындай тилегин кайра биригүү менен ишке ашырышы ыктымал. Анткени, Клара Ажыбекова баштаган Кыргызстандын коммунисттик партиясы жакында Апсамат Масалиев жетекчилик кылган Кыргызстан коммунисттеринин партиясына кайрадан биригүү демилгесин көтөрүп чыкты.
Партияларды бириктирип, өзүнө сиңирип алуу боюнча азырынча «Алга, Кыргызстан» партиясы алдыга эч кимди сала элек. Акыркылардан болуп бул партияга экс-премьер-министр Амангелди Муралиев баштаган «Биримдик» партиясы кошулду. Бул - саясатчылардын көңүлүн бурган олуттуу окуя болду.
«Алга, Кыргызстандын» биригүү сунушуна жообун айта элек партиялардын бири – «Элмурас» партиясы. Анын төрайымы, депутат Токтокан Боронбаева «элден мурда, тигил же бул саясий күчкө кошулууну терең салмакташ керек» дейт:
- Мындай маселеде кичине алысыраак болуп туруш керек да. Анткени, бизде бул партияга жакынмын десең азыр эле «и, бул биякты колдогон партия экен», тиги партияга жакынмын десең «и, буга каршы чыккан партия экен» деп чыгышат. Мына биздин партия чордончул партия. Бизге негизгиси - мыйзам, адилеттүүлүк керек. Оңчулбу, солчул партия болобу, эгер адилеттик үчүн, чындык үчүн күрөшсө, ошол партияны балким колдойбуз.
Ал эми Кыргызстандын жаштары партиясы негизинен «Алга, Кыргызстандын» мындай демилгелерин колдойт:
- Бул куттуктай турган, колдой турган нерсе. Биздин өлкөдө көз карашы, саясий принциптери, максаттары, саясат талаасында ээлеген ордуна жараша - партиялардын бириккени жакшы. Бул идеяны мен өткөн жылдагы «Өнөктөштүк форумунда» көтөргөм.
Эгемен Кыргызстандагы «аксакал» партиялардын бири, оппозициялык маанайдагы «ЭрК» партиясынын лидери, депутат Бектур Асанов «Алга, Кыргызстандын» көз карандысыз саясий уюм экенине ишенбейт. «Келерки шайлоодо ырасмий бийликтин камчысын чабыш үчүн атайын даярдалып жаткан уюм», - дейт Б. Асанов.
Буга чейин мүчөлөрүнүн саны, саясий активдүүлүгү боюнча көзгө илинип, президенттин саясатын колдоп келаткан «Адилет», «Менин өлкөм», «Жаңы күч» партиялары «Алга, Кыргызстандын» биригүү демилгесине жоопторун бере элек. Байкоочулар ырасмий бийликтин Кубанычбек Жумалиев, Жоомарт Оторбаев, Токон Шайлиева өңдүү таасирдүү өкүлдөрү жетектеген бул партиялар «Алга, Кыргызстан» менен кызматташууга учуру келгенде макулдук берерин айтышат.
Ал эми өлкөдөгү оппозициялык маанайдагы партиялар арасында биригүү демилгеси ачык көтөрүлө элек. Муну байкоочулар оппозициялык партия лидерлеринин ыркынын жоктугу менен байланыштырууда.
- Көп кырдуу проблемалардын негизинде ушундай ыкшоолук болуп атат, - дейт оппозициялык маанайдагы саясатчы, Жогорку Кеңештин депутаты Адахан Мадумаров, - Бир чоң күчкө айланыш керек. А бизде ыдырап кокту-колоттун арасында жүрүп алып, 30дан ашык партия чыгат, кимдин ким экенин билбейсиң. Натыйжада - партиянын жетекчиси, лидери ким болсо, ошону тааныган кишилер ал партияга добуш берет. Мүмкүн менин мындай сын-пикирим саясий партияларга катуу тийер. Бирок ачуу чындык ушундай.
Ага карабай, кырктан ашык партиянын ар биринде келерки саясий күрөштө ийгиликке жетсем деген дымак күчтүү. Маселен, өткөн парламенттик шайлоонун жыйынтыгы менен 6 депутаттык орунга ээ болгон коммунисттер келеркиде депутаттардын санын жок дегенде эки эсеге көбөйтүүнү көздөп жатышат. Мурдагы шайлоонун алдында экиге бөлүнүп калган коммунисттер мындай тилегин кайра биригүү менен ишке ашырышы ыктымал. Анткени, Клара Ажыбекова баштаган Кыргызстандын коммунисттик партиясы жакында Апсамат Масалиев жетекчилик кылган Кыргызстан коммунисттеринин партиясына кайрадан биригүү демилгесин көтөрүп чыкты.
Партияларды бириктирип, өзүнө сиңирип алуу боюнча азырынча «Алга, Кыргызстан» партиясы алдыга эч кимди сала элек. Акыркылардан болуп бул партияга экс-премьер-министр Амангелди Муралиев баштаган «Биримдик» партиясы кошулду. Бул - саясатчылардын көңүлүн бурган олуттуу окуя болду.
«Алга, Кыргызстандын» биригүү сунушуна жообун айта элек партиялардын бири – «Элмурас» партиясы. Анын төрайымы, депутат Токтокан Боронбаева «элден мурда, тигил же бул саясий күчкө кошулууну терең салмакташ керек» дейт:
- Мындай маселеде кичине алысыраак болуп туруш керек да. Анткени, бизде бул партияга жакынмын десең азыр эле «и, бул биякты колдогон партия экен», тиги партияга жакынмын десең «и, буга каршы чыккан партия экен» деп чыгышат. Мына биздин партия чордончул партия. Бизге негизгиси - мыйзам, адилеттүүлүк керек. Оңчулбу, солчул партия болобу, эгер адилеттик үчүн, чындык үчүн күрөшсө, ошол партияны балким колдойбуз.
Ал эми Кыргызстандын жаштары партиясы негизинен «Алга, Кыргызстандын» мындай демилгелерин колдойт:
- Бул куттуктай турган, колдой турган нерсе. Биздин өлкөдө көз карашы, саясий принциптери, максаттары, саясат талаасында ээлеген ордуна жараша - партиялардын бириккени жакшы. Бул идеяны мен өткөн жылдагы «Өнөктөштүк форумунда» көтөргөм.
Эгемен Кыргызстандагы «аксакал» партиялардын бири, оппозициялык маанайдагы «ЭрК» партиясынын лидери, депутат Бектур Асанов «Алга, Кыргызстандын» көз карандысыз саясий уюм экенине ишенбейт. «Келерки шайлоодо ырасмий бийликтин камчысын чабыш үчүн атайын даярдалып жаткан уюм», - дейт Б. Асанов.
Буга чейин мүчөлөрүнүн саны, саясий активдүүлүгү боюнча көзгө илинип, президенттин саясатын колдоп келаткан «Адилет», «Менин өлкөм», «Жаңы күч» партиялары «Алга, Кыргызстандын» биригүү демилгесине жоопторун бере элек. Байкоочулар ырасмий бийликтин Кубанычбек Жумалиев, Жоомарт Оторбаев, Токон Шайлиева өңдүү таасирдүү өкүлдөрү жетектеген бул партиялар «Алга, Кыргызстан» менен кызматташууга учуру келгенде макулдук берерин айтышат.
Ал эми өлкөдөгү оппозициялык маанайдагы партиялар арасында биригүү демилгеси ачык көтөрүлө элек. Муну байкоочулар оппозициялык партия лидерлеринин ыркынын жоктугу менен байланыштырууда.
- Көп кырдуу проблемалардын негизинде ушундай ыкшоолук болуп атат, - дейт оппозициялык маанайдагы саясатчы, Жогорку Кеңештин депутаты Адахан Мадумаров, - Бир чоң күчкө айланыш керек. А бизде ыдырап кокту-колоттун арасында жүрүп алып, 30дан ашык партия чыгат, кимдин ким экенин билбейсиң. Натыйжада - партиянын жетекчиси, лидери ким болсо, ошону тааныган кишилер ал партияга добуш берет. Мүмкүн менин мындай сын-пикирим саясий партияларга катуу тийер. Бирок ачуу чындык ушундай.
