Акыркы жылдарда эле Кыргызстанда 5-6 борбордук орган түзүлдү. Алардын эң акыркылары электр энергетикасы жана туризм боюнча президенттин атайын өкүлдөрү катары кирген жаңы кызматтар болду. Бул атайын өкүлдөр албетте, өз аппараттарын түзүп, ага кызматкерлерди алууда. Булардан тышкары инвестиция боюнча, Ооганстандын экономикасын калыбына келтирүүгө катышуу боюнча атайын өкүлдөр, алардын катчылыктары бар. Ал эми сырттан инвестиция тартуу ишин президенттин атайын өкүлү менен катар Мамлекеттик мүлктү башкаруу жана тышкы инвестицияларды тартуу боюнча мамлекеттик комитет да жүргүзөт.
Демократиялык коопсуздук боюнча коомдук кеңештин, Адилет башкаруу боюнча улуттук кеңештин түзүлгөнү да бюрократиянын күч алышына алып келээри айкын болууда. Маселен, Адилет башкаруу боюнча улуттук кеңештин алдында атайын катчылык түзүлгөн, анын алдында өз эксперттери бар. Эми жакында Маалымат ресурстары жана технологиясы боюнча мамлекеттик агенттик түзүлмөкчү. Булар - Кыргызстанда акыркы кезде пайда болгон ырасмий бийлик органдары. Өкмөт болсо министрликтердин иш милдеттерин тактап, кызматкерлердин санын кыскартып, “алар бири-бирин кайталабасын” дегендей саясат жүргүзүүдө. Бирок ошого карабай эгемендүүлүк доорунда чиновниктердин саны кескин өсүп кеткен.
Орусиянын Илимдер академиясынын окумуштуусу Станислав Жуковдун маалыматы боюнча, 1991-жылы Кыргызстандын башкаруу органдарында 36600 адам иштесе, 2002-жылы алардын саны 75800 кишиге жеткен. Ал эми Кыргызстандын Улуттук статистикалык комитетинин маалыматы боюнча, Кыргызстандын башкаруу органдарында иштегендердин саны 1999-жылы 63000 киши болсо, 2002-жылы алардын саны 66300 кишиге чейин өскөн.
Президенттик администрациянын уюштуруу иштери боюнча бөлүм башчысынын биринчи орун басары Олег Журавлев бюрократияны азайтуу саясаты менен жаңы органдардын түзүлүшүнүн ортосунда карама-каршылык жок экенин белгилеп, бирок аны түшүндүрүп берүүдөн баш тартты. Ал эми президенттик администрациянын мамлекеттик кызмат секторунун жетекчиси Асылбек Болотбаев түзүлүп жаткан уюмдар сунуш берүүчү кеңештер экенин белгиледи.
- Булар консультативдик кеңештер. Аларда кеңешүү жүрөт. Өз аппараттары жок, - деди ал.
Ал эми оппозициячыл саясатчы, Жогорку Кеңештин Эл өкүлдөр жыйынынын депутаты Исхак Масалиев “жаңы органдарды түзүү бюрократияны азайтуу саясатына карама-каршы келет” деп эсептейт.
- Толук карама-каршылык болуп жатат, - дейт Исхак Масалиев. -Президенттин айланасында бир топ адамдар бар. Алардын ар бирине кызмат керек. Кызмат жаңы структураларды түзүү менен берилүүдө. Өкмөт, Жогорку Кеңеш, президент жакшы иштей албаса, ишти аягына чыгара албаса, ушуга окшогон структураларды түзө берет. Андай структураларга шарт түзүлөт, айлык, машина, кабинет берилет.-
Исхак Масалиевдин көз карашында, бюджеттин тартыштагы 700 млн. сомдон ашып турганда кошумча органдарды түзүүнүн эч кандай зарылчылыгы жок. Анын айтымында, бийлик органдарына жумшалган каражаттын көлөмү өсүүдө. Маселен, былтыр президенттик администрация, өкмөт жана Жогорку Кеңеш бюджетте белгиленгенден 100 млн. сом ашыкча чыгымдашкан.
Демократиялык коопсуздук боюнча коомдук кеңештин, Адилет башкаруу боюнча улуттук кеңештин түзүлгөнү да бюрократиянын күч алышына алып келээри айкын болууда. Маселен, Адилет башкаруу боюнча улуттук кеңештин алдында атайын катчылык түзүлгөн, анын алдында өз эксперттери бар. Эми жакында Маалымат ресурстары жана технологиясы боюнча мамлекеттик агенттик түзүлмөкчү. Булар - Кыргызстанда акыркы кезде пайда болгон ырасмий бийлик органдары. Өкмөт болсо министрликтердин иш милдеттерин тактап, кызматкерлердин санын кыскартып, “алар бири-бирин кайталабасын” дегендей саясат жүргүзүүдө. Бирок ошого карабай эгемендүүлүк доорунда чиновниктердин саны кескин өсүп кеткен.
Орусиянын Илимдер академиясынын окумуштуусу Станислав Жуковдун маалыматы боюнча, 1991-жылы Кыргызстандын башкаруу органдарында 36600 адам иштесе, 2002-жылы алардын саны 75800 кишиге жеткен. Ал эми Кыргызстандын Улуттук статистикалык комитетинин маалыматы боюнча, Кыргызстандын башкаруу органдарында иштегендердин саны 1999-жылы 63000 киши болсо, 2002-жылы алардын саны 66300 кишиге чейин өскөн.
Президенттик администрациянын уюштуруу иштери боюнча бөлүм башчысынын биринчи орун басары Олег Журавлев бюрократияны азайтуу саясаты менен жаңы органдардын түзүлүшүнүн ортосунда карама-каршылык жок экенин белгилеп, бирок аны түшүндүрүп берүүдөн баш тартты. Ал эми президенттик администрациянын мамлекеттик кызмат секторунун жетекчиси Асылбек Болотбаев түзүлүп жаткан уюмдар сунуш берүүчү кеңештер экенин белгиледи.
- Булар консультативдик кеңештер. Аларда кеңешүү жүрөт. Өз аппараттары жок, - деди ал.
Ал эми оппозициячыл саясатчы, Жогорку Кеңештин Эл өкүлдөр жыйынынын депутаты Исхак Масалиев “жаңы органдарды түзүү бюрократияны азайтуу саясатына карама-каршы келет” деп эсептейт.
- Толук карама-каршылык болуп жатат, - дейт Исхак Масалиев. -Президенттин айланасында бир топ адамдар бар. Алардын ар бирине кызмат керек. Кызмат жаңы структураларды түзүү менен берилүүдө. Өкмөт, Жогорку Кеңеш, президент жакшы иштей албаса, ишти аягына чыгара албаса, ушуга окшогон структураларды түзө берет. Андай структураларга шарт түзүлөт, айлык, машина, кабинет берилет.-
Исхак Масалиевдин көз карашында, бюджеттин тартыштагы 700 млн. сомдон ашып турганда кошумча органдарды түзүүнүн эч кандай зарылчылыгы жок. Анын айтымында, бийлик органдарына жумшалган каражаттын көлөмү өсүүдө. Маселен, былтыр президенттик администрация, өкмөт жана Жогорку Кеңеш бюджетте белгиленгенден 100 млн. сом ашыкча чыгымдашкан.
