Буга чейин депутат Дүйшөн Чотонов жогорудагыдай суроо менен Мыйзам чыгаруу жана Эл өкүлдөр жыйынынын Конституциялык түзүлүш жана мыйзамдуулук комитеттерине кайрылган. Мыйзам чыгаруу жыйынынын Абсамат Масалиев жетектеген Конституциялык түзүлүш жана мыйзамдуулук комитети «Кыргызстандын Башмыйзамынын 43-беренесинде «бир адам катары менен эки мөөнөттөн ашык президент болуп шайлана албайт» деп жазылган. Ошондуктан Аскар Акаев Конституциянын жаңы редакциясы боюнча да 2005-жылдагы президенттик шайлоого катышууга укугу жок» деген бүтүм чыгарган.
Ал эми Эл өкүлдөр жыйынынын Конституциялык түзүлүш жана мыйзамдуулук комитети, тескерисинче, «Аскар Акаев келээрки президенттик шайлоого катышууга укугу бар» деген бүтүмгө келген. Конституциянын 82-беренесине ылайык Конституциялык сот атуулдардын баардык эле арыздарын өз кароосуна ала бербейт. Аталган берененин 3-пунктунда «Конституциялык сот өлкөдөгү мыйзамдар жана башка ченемдик укук актылары бири бирине карама-каршы келген учурда гана карайт» деп жазылган. Дүйшөн Чотоновдун пикиринде, буга чейин Жогорку Кеңештин кош палатасынын мыйзамдуулук комитеттери бир эле суроого эки башка жооп берди. Жогорку Кеңештин комитеттеринин мындай бүтүмдөрү өз кезегинде ченемдик укук акт болуп эсептелет. Ошондуктан, Конституциялык сот бул маселени өз кароосуна алууга тийиш:
- Жогорку Кеңештин комитеттери - конституциялык орган, - дейт Дүйшөн Чотонов, - Алардын бүтүмдөрү ченемдик укуктук акт боло алат. Мындан сырткары эки палатанын чечимдери бири-бирине карама-каршы келип турат. Бул талаштуу маселе. Ошондуктан Конституциялык сот Башмыйзамга ылайык менин кайрылуумду өз кароосуна алышы керек.
Буга чейин Аскар Акаев келээрки президенттик шайлоого катышууга Конституция жол бербей тургандыгын бир нече жолу айткан. Ошондой болсо да Аскар Акаев соңку 13 жыл аралыгында төрт жолу президенттик шайлоого катышкандыктан, мамлекет башчынын жогорудагыдай сөзүнө оппозиция өкүлдөрү ишенбей келет. Дүйшөн Чотоновдун пикиринде, «Аскар Акаев 2005-жылдагы шайлоого катышабы же жокпу?» деген күдүк суроого Конституциялык сот гана жооп берип, соңку чекитти койот:
- Эгерде, Конституциялык сот «Аскар Акаевдин кийинки президенттик шайлоого катышууга укугу жок» деген чечим кабыл алса, өлкөдөгү саясий кырдаал таптакыр башкача өңүттө өнүгөт. Президенттин жанындагылар шайлоого бир күч болуп чыга албайт. Президенттик шайлоого өз алдынча катышууну каалаган, карама-каршы бир нече топко бөлүнөт. Мындай көрүнүш 2005-жылдагы шайлоолор эларалык талаптарга ылайык өтүшүнө өбөлгө түзөт.
Дүйшөн Чотонов «эгер Конституциялык сот «Аскар Акаев президенттик шайлоого бара алат» деп чечим чыгарса, өлкөдөгү саясий окуялар тездейт» дейт:
- Анда саясий окуялар тез өнүгөт. Эң башкысы - бул оппозициянын биригүүсүнө алып келет. Аскар Акаевдин тегерегиндеги ал жүргүзгөн саясатка нааразы күчтөр өз алдынча бөлүнүп чыгат. Бул дагы бир жаңы кадамга түртөт. Ал тургай окуя Грузиядагыдай өнүгүп кетиши ыктымал. Ошондой эле эгерде, Конституциялык сот «Аскар Акаев шайлоого катыша алат» деп чечим кабыл алса, мен өзүм да биринчи болуп ар кандай саясий кадамдарды баштоого милдеттүүмүн.
Аткаруу бийлигинин айрым атын атагысы келбеген өкүлдөрү депутат Дүйшөн Чотоновдун жогорудагыдай пикирине макул эмес. Алардын ою боюнча, келээрки президенттик шайлоо мыйзамдын чегинде өтөт жана депутаттын арызын Конституциялык сот кабыл алабы, жокпу - аны да убакыт көрсөтөт.
Ал эми Эл өкүлдөр жыйынынын Конституциялык түзүлүш жана мыйзамдуулук комитети, тескерисинче, «Аскар Акаев келээрки президенттик шайлоого катышууга укугу бар» деген бүтүмгө келген. Конституциянын 82-беренесине ылайык Конституциялык сот атуулдардын баардык эле арыздарын өз кароосуна ала бербейт. Аталган берененин 3-пунктунда «Конституциялык сот өлкөдөгү мыйзамдар жана башка ченемдик укук актылары бири бирине карама-каршы келген учурда гана карайт» деп жазылган. Дүйшөн Чотоновдун пикиринде, буга чейин Жогорку Кеңештин кош палатасынын мыйзамдуулук комитеттери бир эле суроого эки башка жооп берди. Жогорку Кеңештин комитеттеринин мындай бүтүмдөрү өз кезегинде ченемдик укук акт болуп эсептелет. Ошондуктан, Конституциялык сот бул маселени өз кароосуна алууга тийиш:
- Жогорку Кеңештин комитеттери - конституциялык орган, - дейт Дүйшөн Чотонов, - Алардын бүтүмдөрү ченемдик укуктук акт боло алат. Мындан сырткары эки палатанын чечимдери бири-бирине карама-каршы келип турат. Бул талаштуу маселе. Ошондуктан Конституциялык сот Башмыйзамга ылайык менин кайрылуумду өз кароосуна алышы керек.
Буга чейин Аскар Акаев келээрки президенттик шайлоого катышууга Конституция жол бербей тургандыгын бир нече жолу айткан. Ошондой болсо да Аскар Акаев соңку 13 жыл аралыгында төрт жолу президенттик шайлоого катышкандыктан, мамлекет башчынын жогорудагыдай сөзүнө оппозиция өкүлдөрү ишенбей келет. Дүйшөн Чотоновдун пикиринде, «Аскар Акаев 2005-жылдагы шайлоого катышабы же жокпу?» деген күдүк суроого Конституциялык сот гана жооп берип, соңку чекитти койот:
- Эгерде, Конституциялык сот «Аскар Акаевдин кийинки президенттик шайлоого катышууга укугу жок» деген чечим кабыл алса, өлкөдөгү саясий кырдаал таптакыр башкача өңүттө өнүгөт. Президенттин жанындагылар шайлоого бир күч болуп чыга албайт. Президенттик шайлоого өз алдынча катышууну каалаган, карама-каршы бир нече топко бөлүнөт. Мындай көрүнүш 2005-жылдагы шайлоолор эларалык талаптарга ылайык өтүшүнө өбөлгө түзөт.
Дүйшөн Чотонов «эгер Конституциялык сот «Аскар Акаев президенттик шайлоого бара алат» деп чечим чыгарса, өлкөдөгү саясий окуялар тездейт» дейт:
- Анда саясий окуялар тез өнүгөт. Эң башкысы - бул оппозициянын биригүүсүнө алып келет. Аскар Акаевдин тегерегиндеги ал жүргүзгөн саясатка нааразы күчтөр өз алдынча бөлүнүп чыгат. Бул дагы бир жаңы кадамга түртөт. Ал тургай окуя Грузиядагыдай өнүгүп кетиши ыктымал. Ошондой эле эгерде, Конституциялык сот «Аскар Акаев шайлоого катыша алат» деп чечим кабыл алса, мен өзүм да биринчи болуп ар кандай саясий кадамдарды баштоого милдеттүүмүн.
Аткаруу бийлигинин айрым атын атагысы келбеген өкүлдөрү депутат Дүйшөн Чотоновдун жогорудагыдай пикирине макул эмес. Алардын ою боюнча, келээрки президенттик шайлоо мыйзамдын чегинде өтөт жана депутаттын арызын Конституциялык сот кабыл алабы, жокпу - аны да убакыт көрсөтөт.
