Линктер

ЧУКУЛ КАБАР!
29-Март, 2024-жыл, жума, Бишкек убактысы 07:40

АПТАНЫН МААНИЛҮҮ ОКУЯЛАРЫ


Кубат Оторбаев, Бишкек шаары Узап бараткан апта Жогорку Кеңештин алты депутатынын иш бөлмөсүнөн тыңшоочу аппараттардын табылышы менен коомчулуктун эсинде калмак болду. Мындан тышкары, ушул эле аптада Кыргызстандагы «Демократия» укук коргоо уюму Кытайдагы уйгурлардын адамдык укуктары бузулуп жатканы тууралуу билдирүү таратты. Аптанын соңунда президент Аскар Акаев Таласка иш сапары менен барды.

Дүйшөмбү. 12-январда «Азаттык» радиосуна Жогорку Кеңештин Мыйзам чыгаруу жыйынынын депутаты Азимбек Бекназаров 2003-жылы кабыл алынган Конституциянын жаңы редакциясынын кыргызча котормосунун бир катар беренелери Конституциянын орусча текстинин ошол эле беренелеринин маанисине дал келбей турганын маалымдады. Мисал катары Азимбек Бекназаров 56-берененин 2-пунктун,16-берененин 8-пунктун жана 9-берененин 1-пунктун келтирди.

- Мисалы, 56-берененин 2-пунктунда, - дейт Азимбек Бекназаров, - «Жогорку Кеңештин депутаты болуп, атайылап кылмыш жасаган адам шайланбайт» деп жазылса, орусчасында «атайлап жасалган кылмыш эмес, кандай гана болбосун кылмыш жасаган адам депутат боло албайт» деп турат. Практикада кыргызча менен орусча котормолорунда эки башка болуп калды. .

Ушундан улам депутат Азимбек Бекназаров Башмыйзамдын ошол беренелеринин кайсы тилдеги котормосун колдонуу керектигин тактап берүүнү өтүнүп, Конституциялык Сотко кайрылды.

Шейшемби. 13-январда Кыргызстандагы «Демократия» аттуу укук коргоо уюму Кытайдагы уйгурлардын укуктарынын одоно бузулушуна жана уйгурларды ассимиляциялоону токтотууга бөгөт коюуга көмөктөшүүнү өтүнүп, Бириккен Улуттар Уюмунун баш катчысына, АКШнын, Германиянын, Орусиянын, Улуу Британиянын, Түркиянын жана Казакстандын мамлекет башчыларына кайрылуу жолдоду. Сөз болуп жаткан уюмдун жетекчиси Турсун Ислам бул маселе жөнүндө «Азаттык» радиосуна мындай пикирин билдирди:

- «Шинжаңда уйгурлардын укуктары бузулуп жатат» деген сөз - жумшак айтылган сөз. Ал жерде атайлап геноцид жүрүп жатат десек эч жаңылышпайбыз.

Кайрылуу ээлери Кытайдын уйгур улутундагы атуулдарына качкын макамын берүүнүн ордуна, аларды бир катар эл аралык конвенцияларды жана келишимдерди бузуу менен Кытайга мыйзамсыз депортациялап жатканы үчүн Кыргызстан менен Казакстандын өкмөттөрүнө нааразылык билдиришкен. «Демократия» уюмунун көз карашында, Кытайдын жетекчилиги уйгурлардын баш көтөргөн патриот уулдарына «экстремист», жикчи («сепаратист») жарлыгын тагып, аларды түрмөгө салып, андан ары жоготууда.

Бирок мындай пикирге Кытайдын Кыргызстандагы элчилиги макул эмес.

- Биздеги Шинжаң-Уйгур автоном районун уйгурлар башкарып турушат. Алар өлкөнүн өнүгүшүнө салым кошууда. Ал эми “кылмыш кылган адам жазага тартылышы керек” деген мыйзам бүткүл дүйнөдө бар. Биз уйгурлардын баарын сепаратисттер деп атабайбыз. Бирок алардын ичинде сепаратисттер да бар, - дейт Кытайдын Кыргызстандагы элчилигинин биринчи катчысы Ли Хуа.

Шаршемби. 14-январда Жогорку Кеңештин Мыйзам чыгаруу жыйынынын төрт депутатынын - Исмаил Исаковдун, Ишенбай Кадырбековдун, Өмүрбек Текебаевдин, Азимбек Бекназаровдун - иш бөлмөлөрүнөн тыңшоочу аппараттар табылды. Депутат Исмаил Исаков бул ишти «мыйзамсыз» деп атап, “Улуттук коопсуздук кызматынын (УКК) төрагасы Калык Иманкулов жана Конституциянын кепили болгон президент Аскар Акаев кызматтан кетүүгө тийиш” деп билдирди. Исмаил Исаков сыяктуу эле, депутат Ишенбай Кадырбеков да «бул ишти Улуттук коопсуздук кызматы жасаган» деген пикирин айтты.

- Балким Болот Жанузаковдун же Мисир Ашыркуловдун учурунда коюлган угуучу жабдуулардыр. Ошондуктан, алар келип түшүнүк беришсин, - деди ал.

Ал эми Улуттук коопсуздук кызматынын жетекчиси Калык Иманкуловдун айтымында, бул окуяга УККнын караманча тиешеси жок.

- Чатак эмне үчүн азыр башталып атат? Менимче, бул - депуттардын шайлоо өнөктүгүнүн башталышы, - дейт Калык Иманкулов.

Бейшемби. 15-январда биринчи вице-премьер-министр, юстиция министри Курманбек Осмонов «Кабар» агенттигинде маалымат жыйынын өткөрүп, «тыңшоочу аппараттар өкмөттүк мекеме-органдар тарабынан коюлган жок» деген пикирин журналисттерге маалымдады.

- Мен ишенимдүү түрдө “бул өкмөттүн, атайын кызматтардын иши эмес” деп айта алам. Бизге, азыркы өкмөткө жана өкмөттүк структураларга мындай иштерди жасоонун эч кандай кызыгы жок, - деди Курманбек Осмонов.

Кыргызстандагы оппозициялык маанайдагы 6 саясий партиянын 14-январда түзгөн «Эл бийлиги үчүн» шайлоо блогун юстиция министри “мыйзамсыз” деп баалады. «Бул партиялардын лидерлери мындай чечимди эч кандай конференция, жыйындарды өткөрбөй туруп эле, өз алдынча кабыл алышты. Партиялардын мүчөлөрүнүн пикирлерине көңүл бурулган жок», - деп айтты юстиция министри. Курманбек Осмоновдун айтымында, «Арнамыс» партиясынын азыр камакта жаткан лидери Феликс Куловдун президенттик шайлоого катышууга укугу жок жана буга Конституция жол бербейт.

Жума. 16-январда тышкы иштер министри Аскар Айтматовдун Жапониядагы иш сапары башталды. Ушул эле күнү Аскар Айтматов Жапониянын тышкы иштер министри Йорико Кавагучи менен жолугушту. Анын жүрүшүндө эки тараптуу экономикалык кызматташтык маселелери талкууланып, өлкөнүн президенти Аскар Акаевдин быйыл Жапонияга күтүлүп жаткан иш сапары тууралуу сүйлөшүү болду. Мындан тышкары, Ооганстан менен Ирак маселеси да талкууланды.

Ушул эле 16-январь күнү Мыйзам чыгаруу жыйыны 14-15-январда депутаттардын иш бөлмөлөрүнөн табылган тыңшоочу аппараттардын айланасындагы ишти териштириш үчүн депутаттык комиссия түздү.

Ишемби. 17-январда президент Аскар Акаев Таласка иш сапары менен барды. Талас шаарындагы Атай атындагы мектепте коомчулук алдында сүйлѳгѳн сѳзүндѳ президент ѳткѳн жылдын жыйынтыктарын чыгарып, быйылкы жылдын милдеттерине токтолду. Президенттин айтымында, шайлоолорго чейин көп убакыт бар, ошондуктан эл быйыл саясатка алагды болбой, иштегени дурус.

- Айрым элчи-саясатчылар добуш жыйнаш үчүн айыл-кыштактардагы адамдардын бүйүрүн кызытып, кырдаалды курчутууга умтулууда. Түз эле айтып коеюн, азыр карапайым калкты иштен алаксытуунун учуру эмес деп ойлойм, - деди президент А. Акаев.

XS
SM
MD
LG