Апарык үлбүрөгөн бул аялды 3 жыл мурда да көргөм. Ошондо бул жерге жаңы түшсө керек эле. Көздөрү гана тунара түшкөнү болбосо өңү- келбети өзгөрбөптүр. Баса, басканы өзгөрүптүр. Басыгы эркекке окшоп, кыймылдаганы комсоо болуп калгандай. Бул аял 3 жаштагы баласын сууга өз колу менен ыргытып ийген. Үч жыл мурда эмне десе ошол сөздөрүн дагы кайталады.
- Баламды өлтүрүп салдым...Кадимкидей эле...Бир үйдөн мен ушундай желмогуз чыктым да. Негизи ошол кезде арак ичип, моралдык жактан бузулуп кеткенимди мойнума алам. Ошондо да мас болчумун. Жиним келип, өзүмдү өзүм кармай албай, колу- бутум калчылдып, анан баланы сууга ыргытып жибергем.
Түшүңүзгө киреби десем, «анда- санда» дейт. Төрт жаштагы баласынын сүрөтү да калбаптыр. «Камактан чыккандан кийин куран окутуп, жыт чыгарып койбосом» деди кош айтып атып...
Аялдарга болгон үйбүлөлүк зордук- зомбулукка каршы бейөкмөт уюмдар дайыма күйөөсүн өлтүргөн аялдарды мисал кылышат. Аялды сабап- кордогон, аракты көп ичкен эркектердин кайсы бир бөлүгү аялынын колунан мерт болот өңдөнөт. Менин маектешим күйөөсү менен 3 жолу ажырашып, кайра табышкан. Үчүнчү жолу жарашкандан кийин деле бөтөлкө кучактаганын, үйдөн акча уурдаганын, буюмдарды сатып ичкенин койбоптур. «Акыр тамагына уу коргошун кошуп берип түбүнө жеттим. Өзүм да ичкем. Ага тамыры кошо кеткендиктен дароо үзүлдү, мен үстүңкү суюгун гана ичкен болчумун» дейт буркурап...
Түндүгү кулап томсоруп калган бул үйбүлө совет убагында төрт балалуу, жүзүнө жүз канчадан алган үлгүлүү чабандардан болгон. Эң башкысы балдарым түшүнөт деген үмүттө..
- Мени балдарым түшүнөт. Себеби төртөө тең ачкачылыкты көрүп калды. Бир бөлкө нанды төртөөнө тептең бөлүп берип атып, 2-3 күнгө жеткирчүмүн. Жалаң атасынын арагынын айынан эл катарынан чыгып, кыйналып атканыбызды билишчү. Азыр балдарым эмне күн көрүп, кимдин үйүндө түрткүнчүк болуп жүргөнүн ойлогондо өкүнөм. Үч жолу ажырашкандан кийин эле барбай койсом түрмөдө эмес, балдарымдын маңдайында отурмак экем.
Күйөөсүн өлтүрдү болуп жаткандардын кай бири күнөөсүн мойнуна албайт. «Көчөдөн бирөөлөр сабап, мен жокто үйгө алып келип жаткырып коюптур» деген өңдүү окуяларды айтып беришет. Көбү уруш- талаштын айынан өзүн өзү токтото албай калып, кантип бычак малып алганын билбей калышат. Муну медицина аффект абалындагы өзүн жоготуу катары түшүндүрөт.
Бул жерде биртууган эже –сиңдилердин жатканына эки жылдан ашты. Күйөөсүнүн өлүмү үчүн айыпталып эки эжеси, иниси менен кошо камалган аял буркурап ыйлап отурду. Анын айтымында күйөөсү өзү муунуп өлгөн болчу
.
Степное кыштагында бир күн бою соттолгон аялдар менен пикир алышкан Акыйкатчы Турсунбай Бакир уулу бул түрмөдөн калган таасирлери менен бөлүштү.
- Бул түрмө республика боюнча жалгыз аялдардыкы болгондуктан дурусурак көңүл бурулат. Мен ушуну менен үчүнчү жолу келишим. Дайыма бардык абактардагыдай эле «тергөө иши акыйкат жүргөн жок, мени туура эмес соттошту» деген өңдүү арыздарды угам. Бул жолу да мага арыздар абдан көп түштү. Ар бирин териштирип чыгууга, жооп берүүгө жана колумдан келишинче жардам кылганга аракет кылам,- дейт Акыйкатчы.
Бул короо жазылбаган, айтылбаган мыйзамдары сакталуу, көз жашка, арманга толгон, өз тили- түрмө тили бар өзүнчө дүйнө. Түшкөнүнө бир ай боло элек секелек кыз «башкысы өзүмө жакшы хлебка таап алдым» деп кудуңдаганы көз алдымда калды. Көрсө, «хлебка» дегени чогуу тамак ичкен чакан чөйрөсү тура.
- Баламды өлтүрүп салдым...Кадимкидей эле...Бир үйдөн мен ушундай желмогуз чыктым да. Негизи ошол кезде арак ичип, моралдык жактан бузулуп кеткенимди мойнума алам. Ошондо да мас болчумун. Жиним келип, өзүмдү өзүм кармай албай, колу- бутум калчылдып, анан баланы сууга ыргытып жибергем.
Түшүңүзгө киреби десем, «анда- санда» дейт. Төрт жаштагы баласынын сүрөтү да калбаптыр. «Камактан чыккандан кийин куран окутуп, жыт чыгарып койбосом» деди кош айтып атып...
Аялдарга болгон үйбүлөлүк зордук- зомбулукка каршы бейөкмөт уюмдар дайыма күйөөсүн өлтүргөн аялдарды мисал кылышат. Аялды сабап- кордогон, аракты көп ичкен эркектердин кайсы бир бөлүгү аялынын колунан мерт болот өңдөнөт. Менин маектешим күйөөсү менен 3 жолу ажырашып, кайра табышкан. Үчүнчү жолу жарашкандан кийин деле бөтөлкө кучактаганын, үйдөн акча уурдаганын, буюмдарды сатып ичкенин койбоптур. «Акыр тамагына уу коргошун кошуп берип түбүнө жеттим. Өзүм да ичкем. Ага тамыры кошо кеткендиктен дароо үзүлдү, мен үстүңкү суюгун гана ичкен болчумун» дейт буркурап...
Түндүгү кулап томсоруп калган бул үйбүлө совет убагында төрт балалуу, жүзүнө жүз канчадан алган үлгүлүү чабандардан болгон. Эң башкысы балдарым түшүнөт деген үмүттө..
- Мени балдарым түшүнөт. Себеби төртөө тең ачкачылыкты көрүп калды. Бир бөлкө нанды төртөөнө тептең бөлүп берип атып, 2-3 күнгө жеткирчүмүн. Жалаң атасынын арагынын айынан эл катарынан чыгып, кыйналып атканыбызды билишчү. Азыр балдарым эмне күн көрүп, кимдин үйүндө түрткүнчүк болуп жүргөнүн ойлогондо өкүнөм. Үч жолу ажырашкандан кийин эле барбай койсом түрмөдө эмес, балдарымдын маңдайында отурмак экем.
Күйөөсүн өлтүрдү болуп жаткандардын кай бири күнөөсүн мойнуна албайт. «Көчөдөн бирөөлөр сабап, мен жокто үйгө алып келип жаткырып коюптур» деген өңдүү окуяларды айтып беришет. Көбү уруш- талаштын айынан өзүн өзү токтото албай калып, кантип бычак малып алганын билбей калышат. Муну медицина аффект абалындагы өзүн жоготуу катары түшүндүрөт.
Бул жерде биртууган эже –сиңдилердин жатканына эки жылдан ашты. Күйөөсүнүн өлүмү үчүн айыпталып эки эжеси, иниси менен кошо камалган аял буркурап ыйлап отурду. Анын айтымында күйөөсү өзү муунуп өлгөн болчу
.
Степное кыштагында бир күн бою соттолгон аялдар менен пикир алышкан Акыйкатчы Турсунбай Бакир уулу бул түрмөдөн калган таасирлери менен бөлүштү.
- Бул түрмө республика боюнча жалгыз аялдардыкы болгондуктан дурусурак көңүл бурулат. Мен ушуну менен үчүнчү жолу келишим. Дайыма бардык абактардагыдай эле «тергөө иши акыйкат жүргөн жок, мени туура эмес соттошту» деген өңдүү арыздарды угам. Бул жолу да мага арыздар абдан көп түштү. Ар бирин териштирип чыгууга, жооп берүүгө жана колумдан келишинче жардам кылганга аракет кылам,- дейт Акыйкатчы.
Бул короо жазылбаган, айтылбаган мыйзамдары сакталуу, көз жашка, арманга толгон, өз тили- түрмө тили бар өзүнчө дүйнө. Түшкөнүнө бир ай боло элек секелек кыз «башкысы өзүмө жакшы хлебка таап алдым» деп кудуңдаганы көз алдымда калды. Көрсө, «хлебка» дегени чогуу тамак ичкен чакан чөйрөсү тура.
