Президент Аскар Акаев кайрылуусунда Кыргызстандын ички, тышкы саясаты, экономикасы менен идеологиясы жана парламенттик, президенттик шайлоолорго байланыштуу алдыда турган милдеттерге токтолду. Экономика тармагында кезегинде «шок терапиясын» баштан кечирген Кыргызстан азыр системалык кризистен арылып, ырааттуу өнүгүүгө бет алгандыгын белгиледи. Президенттин айтымында, өзүнүн газы, мунайы жок өлкө үчүн өзөктүү булак болгон энергетика тармагында терең ойлонулган структуралык реформа жүргүзүү зарыл. Эгер бул аракет ишке ашса Кыргызстан Дүйнөлүк банк баштаган эл аралык каржы уюмдардан колдоо табат. Бирок, бул багытта өкмөт менен Жогорку Кеңештин аракети начар:
- Тилекке каршы, өкмөттүн ишинде бул багытта жетишээрлик жигердүүлүк жана чечкиндүүлүк байкалбай жатат. Кептин ачыгын айтсак, энергетика тармагында бирдиктүү реформаны жүргүзүүгө Жогорку Кеңеш бут тосууда.
Аскар Акаев экономиканы өнүктүрүү үчүн алдыда эмгек өндүрүмдүүлүгү менен продукциянын сапатын жогорулатуу, айыл чарба продукцияларын сатып өткөрүү системасын түзүү жана жумушсуздукту бизнес инкубаторлор аркылуу жоюу милдетин өкмөттүн алдына койду.
Президенттин кайрылуусунун өзөктүү учуру демократияны өнүктүрүү, радикализмге каршы туруу жана мамлекеттик бийликте акыйкат башкарууну камсыз кылуу багыты болду. Демократиялык процесс Кыргызстан үчүн деле кол жеткис көрүнүш эмес экендигин жана ага алдыдагы шайлоону калыс өткөрүү негиз түзөөрүн баса белгиледи:
- Мамлекеттик бийликтин бүт бутактары бардык деңгээлде жалпы коомчулук менен бирдикте шайлоо өнөктүгүн үлгүлүү, эң бийик эл аралык стандарттарга туура келгидей, демократиялык атаандаштык негизде ачык-айрым жана акыйкат өткөзүү милдетин коюшубуз керек. Бул мамлекеттик маанидеги эң жооптуу милдет.
Президенттин айтымында, бул аракет бийликти ырааттуу өткөрүүгө шарт түзөт:
- Мындай шартта жигердүүлүктү жоготпой,жакшы жыйынтыктарды жалгаштырып, бийликтин ырааттуу өткөрүлүп берилишин камсыз кылуунун мааниси зор деген ойдомун, - деди А.Акаев.
Президенттин мындай билдирүүсү шайлоолор калыс өтөөрүнө үмүт жаратты деп, парламенттин жана коомчулуктун өкүлдөрү колдоо менен кабыл алышты. Алардын бири, Мыйзам чыгаруу жыйынынын депутаты Акылбек Жапаров өз оюн:
- Президент Конституцияны сактайбыз, шайлоо адилет болот деди. Мен ага мурун эле ишенгем, азыр дагы ого бетер бекем ишене баштадым. Парламенттик шайлоо бир топ жеңилдеп, ачык-айкын жана адилет өтөт го деген ойго келип жатам, -деп билдирди.
Ал эми Мыйзам чыгаруу жыйынынын депутаты Ишенбай Кадырбеков президенттин стратегиялык маанидеги ишканаларды менчиктештирүү зарыл деген саясаты мамлекеттин коопсуздугуна коркунуч жаратаарын билдирди. Депутат андан тышкары Аскар Акаевдин энергетика тармагын менчиктештирүүгө Жогорку Кеңеш бут тосуп жатат деген билдирүүсүн четке какпай, анын себебин төмөнкүчө түшүндүрдү:
- Ошо бут тоскондордун арасында мен да бармын. Энергетикалык тармак чет өлкөлүк инвесторго концессияга берилет демиш болуп бүтүндөй энергетика тармагын менчиктештирип алалы дегенге каршы чыгып жатам. Жыйырма күндөн бери кворумду болтурбай, мыйзамдар өтпөшүнө бир топ аракет кылып жатабыз. Анткени, бул реформа эмес. Бул элдин болгон байлыгын таратып, сатуу жана жоготуу деген эле нерсе. Аны менен кыргыздын акыркы байлыктары жоголот.
- Тилекке каршы, өкмөттүн ишинде бул багытта жетишээрлик жигердүүлүк жана чечкиндүүлүк байкалбай жатат. Кептин ачыгын айтсак, энергетика тармагында бирдиктүү реформаны жүргүзүүгө Жогорку Кеңеш бут тосууда.
Аскар Акаев экономиканы өнүктүрүү үчүн алдыда эмгек өндүрүмдүүлүгү менен продукциянын сапатын жогорулатуу, айыл чарба продукцияларын сатып өткөрүү системасын түзүү жана жумушсуздукту бизнес инкубаторлор аркылуу жоюу милдетин өкмөттүн алдына койду.
Президенттин кайрылуусунун өзөктүү учуру демократияны өнүктүрүү, радикализмге каршы туруу жана мамлекеттик бийликте акыйкат башкарууну камсыз кылуу багыты болду. Демократиялык процесс Кыргызстан үчүн деле кол жеткис көрүнүш эмес экендигин жана ага алдыдагы шайлоону калыс өткөрүү негиз түзөөрүн баса белгиледи:
- Мамлекеттик бийликтин бүт бутактары бардык деңгээлде жалпы коомчулук менен бирдикте шайлоо өнөктүгүн үлгүлүү, эң бийик эл аралык стандарттарга туура келгидей, демократиялык атаандаштык негизде ачык-айрым жана акыйкат өткөзүү милдетин коюшубуз керек. Бул мамлекеттик маанидеги эң жооптуу милдет.
Президенттин айтымында, бул аракет бийликти ырааттуу өткөрүүгө шарт түзөт:
- Мындай шартта жигердүүлүктү жоготпой,жакшы жыйынтыктарды жалгаштырып, бийликтин ырааттуу өткөрүлүп берилишин камсыз кылуунун мааниси зор деген ойдомун, - деди А.Акаев.
Президенттин мындай билдирүүсү шайлоолор калыс өтөөрүнө үмүт жаратты деп, парламенттин жана коомчулуктун өкүлдөрү колдоо менен кабыл алышты. Алардын бири, Мыйзам чыгаруу жыйынынын депутаты Акылбек Жапаров өз оюн:
- Президент Конституцияны сактайбыз, шайлоо адилет болот деди. Мен ага мурун эле ишенгем, азыр дагы ого бетер бекем ишене баштадым. Парламенттик шайлоо бир топ жеңилдеп, ачык-айкын жана адилет өтөт го деген ойго келип жатам, -деп билдирди.
Ал эми Мыйзам чыгаруу жыйынынын депутаты Ишенбай Кадырбеков президенттин стратегиялык маанидеги ишканаларды менчиктештирүү зарыл деген саясаты мамлекеттин коопсуздугуна коркунуч жаратаарын билдирди. Депутат андан тышкары Аскар Акаевдин энергетика тармагын менчиктештирүүгө Жогорку Кеңеш бут тосуп жатат деген билдирүүсүн четке какпай, анын себебин төмөнкүчө түшүндүрдү:
- Ошо бут тоскондордун арасында мен да бармын. Энергетикалык тармак чет өлкөлүк инвесторго концессияга берилет демиш болуп бүтүндөй энергетика тармагын менчиктештирип алалы дегенге каршы чыгып жатам. Жыйырма күндөн бери кворумду болтурбай, мыйзамдар өтпөшүнө бир топ аракет кылып жатабыз. Анткени, бул реформа эмес. Бул элдин болгон байлыгын таратып, сатуу жана жоготуу деген эле нерсе. Аны менен кыргыздын акыркы байлыктары жоголот.
