Бул базаны кыргызстандыктар “Ганси” деп коюшса, америкалык аскерлер өздөрү Манас атындагы деп билишет. Сержант Рэд АКШда база жайгашкан жердин аты менен айтуу эрежеге ылайык деп түшүндүрдү. Америкалык аскерлердин жашоо- турмушу менен таанышыш үчүн базанын ичинде бир күн бою жүрдүм. Мени базанын коомчулук менен байланыш бөлүмүн жетектеген сержант Дэджон Рэд ээрчитип жүрдү. Анын айтымында, учурда базада 900гө чукул аскер бар.
Ооганстандагы операциялар соңуна чыга баштагандан бери эл аралык куралдуу күчтөрдүн катары кыскарып, антитеррордук коалицияга кирген айрым мамлекеттер аскерлерин чыгарып кетишкен. Учурда америкалык аскерлердин жанында Испаниянын саналуу аскерлери кызмат өтөп жатат. Сержант Дэджон Рэд жана Виктория Матон базанын ичин бир сыйра көрсөтүп чыгышты.
- Мынабул биздин убактылуу тамак иче турган жайыбыз болот. Бул курулуп бүткөндө чатырдан ушул жакка көчүп келебиз деп турабыз. Мына, мен жашаган чатыр. Бул жерде мен, дагы жети киши болуп жашайбыз. Жылыткычтар абдан жакшы жылытат. Чатырдын ичи жыпжылуу. Бирок, албетте колонизация жок, жумуштан кийин жуунуш үчүн душ коюлган чатырларга барыш керек, - деп сержант Рэд аскерлердин жашоосу менен тааныштыра баштады.
АКШда Кыргызстандагыдай баланча жыл деген аскердик милдет жок. Америкалык куралдуу күчтөрдүн катарына өз каалоосу менен баргандар кабыл алынат. Сержант Рэддин айтымында анүчүн ириде дене- боюң жана саламаттыгың текшерилет. Эгер ал сыноодон өтсөң жана мектепти бүткөн болсоң катардагы аскер болуп кошулууга мүмкүнчүлүгүң бар.
Америкада аскер кызматы өтө популярдуу болбосо да кадыр- баркы жогору өңдөнөт. Ганси аскердик базасынын командачысы, полковник Брэдли Прэй мамлекет аскер адамдарына жакшы кам көрөрүн айтып отурду:
- Биз үйбүлөбүздөн жана үйүбүздөн алыста жүргөнүбүз үчүн мамлекет бизге кошумча төлөп берет. Мисалы, “Майтарылгыс эркиндик” операциясына иштеп жаткандарга атайын төлөмдөр каралган.
Коопсуздук кызматта иштеген Виктория Матон “Манас” абамайданынын коопсуздук кызматкерлери менен чогуу иштешип, жергиликтүү адистер менен тыгыз алакада болгондуктан кыргызстандык көп досторду күткөнүн айтып отурду.
Базанын командачысы, полковник Прэйдин Кыргызстанга келгенине бир эле ай болду. Буга чейин ал дүйнөнүн булуң- бурчундагы америкалык базаларда иштеп, дүйнөнүн жарымынан көбүн кыдырганын айтып отурду. Азыр кайда болбосун коопсуздук боюнча жагдай оор экенин белгиледи:
- Коопсуздук - дүйнөнүн кайсы бурчунда болсо да бизди эң биринчи кезекте ойлондурган маселе. Бишкектеги бизди кубандырган нерсе, мамлекеттик органдар жана Манас аба майданынын коопсуздук кызматы менен тыгыз иштешип жатканыбыз.
Буга чейин америкалык аскердик базага террордук чабуул аракети болгонун, ага катышы бар үч адам соттолгонуна пикирин сурасам жооп берүүдөн баш тартты:
- Дал ушул маселе боюнча мен сизге эчтеке дей албайм,- деди командачы.
Аңгыча аскерлер сапарга алып жүрчү чоң- чоң сумкаларды ыргытып, бир жерге топтоп жатышыптыр. Сержант Рэд бул транзиттик аскерлердин буюм- тайымдары деп түшүндүрдү. Көрсө, Ооганстанга бараткан жана келаткан аскерлер дал ушул базага токтоп, 2-3 күн болушат экен.
Америкалык аскерлерди саат “баланчада турасың, мынчада жатасың” деген тартип жок. Ар ким кылган жумушуна жана сменине жараша уктай берет.
"Чатырлар шаарчасы” деп койгон аймакта гана жүрүш- туруш боюнча эрежелер бар:
- Мынабул бетон дубалдарды көрүп атасыз да, бул аймакты биз чатырчалар шаарчасы деп коебуз. Ал жакта 24 саат бою тынчтыкты сакташыбыз керек. Себеби аскерлер ар кандай сменде иштешет. Жумуштан келген адам уктап аткан болот. Ал жакта тынчтыкты сактоону өтүнгөн эскертүүлөр илинип турат. Бирок, аскерлер саат канчада уктаганын эч ким деле көзөмөлдөбөйт. Кээде бош убакыт болгондо шаарга чыгууга, дүкөнгө барганга уруксат берилет. Бирок, алар караңгы киргичекти базага кайтып келип калышы керек, - дейт Дэджон Рэд.
Базага кирип баратканда кире бериште топтошуп жергиликтүү адамдар туруптур. Көрсө, базага жакын жайгашкан айылдардан база ичинде жүрүп жаткан курулуштарга иштегенге келишет экен. Бирок, базада иштеген кыргызстандыктар менен сүйлөшүүмдү аскерий жетекчилик каалаган жок.
Аскерлер бош убактысында биллиард, домино ойношот, ар түркүн кинолорду көрүп, базанын ичиндеги “Питсплейс” жана “Шуутер” деп аталган эс алуу жайларына барышат.
Ооганстандагы операциялар соңуна чыга баштагандан бери эл аралык куралдуу күчтөрдүн катары кыскарып, антитеррордук коалицияга кирген айрым мамлекеттер аскерлерин чыгарып кетишкен. Учурда америкалык аскерлердин жанында Испаниянын саналуу аскерлери кызмат өтөп жатат. Сержант Дэджон Рэд жана Виктория Матон базанын ичин бир сыйра көрсөтүп чыгышты.
- Мынабул биздин убактылуу тамак иче турган жайыбыз болот. Бул курулуп бүткөндө чатырдан ушул жакка көчүп келебиз деп турабыз. Мына, мен жашаган чатыр. Бул жерде мен, дагы жети киши болуп жашайбыз. Жылыткычтар абдан жакшы жылытат. Чатырдын ичи жыпжылуу. Бирок, албетте колонизация жок, жумуштан кийин жуунуш үчүн душ коюлган чатырларга барыш керек, - деп сержант Рэд аскерлердин жашоосу менен тааныштыра баштады.
АКШда Кыргызстандагыдай баланча жыл деген аскердик милдет жок. Америкалык куралдуу күчтөрдүн катарына өз каалоосу менен баргандар кабыл алынат. Сержант Рэддин айтымында анүчүн ириде дене- боюң жана саламаттыгың текшерилет. Эгер ал сыноодон өтсөң жана мектепти бүткөн болсоң катардагы аскер болуп кошулууга мүмкүнчүлүгүң бар.
Америкада аскер кызматы өтө популярдуу болбосо да кадыр- баркы жогору өңдөнөт. Ганси аскердик базасынын командачысы, полковник Брэдли Прэй мамлекет аскер адамдарына жакшы кам көрөрүн айтып отурду:
- Биз үйбүлөбүздөн жана үйүбүздөн алыста жүргөнүбүз үчүн мамлекет бизге кошумча төлөп берет. Мисалы, “Майтарылгыс эркиндик” операциясына иштеп жаткандарга атайын төлөмдөр каралган.
Коопсуздук кызматта иштеген Виктория Матон “Манас” абамайданынын коопсуздук кызматкерлери менен чогуу иштешип, жергиликтүү адистер менен тыгыз алакада болгондуктан кыргызстандык көп досторду күткөнүн айтып отурду.
Базанын командачысы, полковник Прэйдин Кыргызстанга келгенине бир эле ай болду. Буга чейин ал дүйнөнүн булуң- бурчундагы америкалык базаларда иштеп, дүйнөнүн жарымынан көбүн кыдырганын айтып отурду. Азыр кайда болбосун коопсуздук боюнча жагдай оор экенин белгиледи:
- Коопсуздук - дүйнөнүн кайсы бурчунда болсо да бизди эң биринчи кезекте ойлондурган маселе. Бишкектеги бизди кубандырган нерсе, мамлекеттик органдар жана Манас аба майданынын коопсуздук кызматы менен тыгыз иштешип жатканыбыз.
Буга чейин америкалык аскердик базага террордук чабуул аракети болгонун, ага катышы бар үч адам соттолгонуна пикирин сурасам жооп берүүдөн баш тартты:
- Дал ушул маселе боюнча мен сизге эчтеке дей албайм,- деди командачы.
Аңгыча аскерлер сапарга алып жүрчү чоң- чоң сумкаларды ыргытып, бир жерге топтоп жатышыптыр. Сержант Рэд бул транзиттик аскерлердин буюм- тайымдары деп түшүндүрдү. Көрсө, Ооганстанга бараткан жана келаткан аскерлер дал ушул базага токтоп, 2-3 күн болушат экен.
Америкалык аскерлерди саат “баланчада турасың, мынчада жатасың” деген тартип жок. Ар ким кылган жумушуна жана сменине жараша уктай берет.
"Чатырлар шаарчасы” деп койгон аймакта гана жүрүш- туруш боюнча эрежелер бар:
- Мынабул бетон дубалдарды көрүп атасыз да, бул аймакты биз чатырчалар шаарчасы деп коебуз. Ал жакта 24 саат бою тынчтыкты сакташыбыз керек. Себеби аскерлер ар кандай сменде иштешет. Жумуштан келген адам уктап аткан болот. Ал жакта тынчтыкты сактоону өтүнгөн эскертүүлөр илинип турат. Бирок, аскерлер саат канчада уктаганын эч ким деле көзөмөлдөбөйт. Кээде бош убакыт болгондо шаарга чыгууга, дүкөнгө барганга уруксат берилет. Бирок, алар караңгы киргичекти базага кайтып келип калышы керек, - дейт Дэджон Рэд.
Базага кирип баратканда кире бериште топтошуп жергиликтүү адамдар туруптур. Көрсө, базага жакын жайгашкан айылдардан база ичинде жүрүп жаткан курулуштарга иштегенге келишет экен. Бирок, базада иштеген кыргызстандыктар менен сүйлөшүүмдү аскерий жетекчилик каалаган жок.
Аскерлер бош убактысында биллиард, домино ойношот, ар түркүн кинолорду көрүп, базанын ичиндеги “Питсплейс” жана “Шуутер” деп аталган эс алуу жайларына барышат.