- Рамазан мырза, учурда Кыргызстанда шайлоо өнөктүгү жүрүп жатат. Өлкөдөгү парламенттик шайлоо өнөктүгүнө чет өлкөдөгү Кыргызстандын атуулу катары пикириңиз. Шайлоо өнөктүгүнүн кандай өтүп жаткандыгы жана талапкерлерди каттоо жараяны тууралуу чет өлкөлөрдөгү укук коргоочу уюмдар кабардарбы? Алардын көз карашы кандай?
-Өзүңөргө маалым болгондой, дүйнөдөгү кадыр барктуу «Хьюман райтс воч» уюму жакында өлкөдөгү шайлоо өнөктүгү тууралуу мамлекет башчы Аскар Акаевге кайрылуу жолдоду. Он үч барактан турган бул маалыматта шайлоо өнөктүгү мезгилинде аткаруу бийлиги тарабынан кандай мыйзам бузуулар орун алгандыгы толук жазылган. Анда элчилердин шайлоого катыштырылбай калышы, аткаруу бийлигинин жарандардын тынч чогулуп, жыйын, митинг өткөрүүсүнө ар тараптуу тоскоол кылышы, митинге чыгышкан оппозиция өкүлдөрүн соттошу, бийликтен башкача ой жүгүрткөн укук коргоочу, саясатчыларды, массалык маалымат каражаттарына көрсөтүлгөн кысым тууралуу айтылып, бийликтин мындай аракетине баа берилген. Ошондой эле эл аралык уюм Аскар Акаевден мындай кетирген кемчиликтерин тез аранын ичинде оңдоону талап кылган. Аскар Акаев өлкөнү башкарган мезгилде кыргыз эли күндөн күнгө жакырланып, анын өзүнүн үй-бүлөө мүчөлөрү гана элдин байлыгынын эсебинен байып жатат. Ошол эле мезгилде миңдеген кыргызстандык атуулдар жумуш издеп, башка өлкөлөрдө кор болуп жүрүшөт. Муну эл аралык уюмдар да туура баамдап, Кыргызстандагы шайлоого кылдат көз салып турушат. Эл аралык коомчулук Аскар Акаевден «качан бийликтен кетесиң, кетээриң чынбы» деп сурап жатышат. Мына, америкалык делегация Кыргызстанга тынбай келип, Аскаевден ушинтип сурап жатат.
-Рамазан мырза, кабарыңыз бардыр?! Бир нече ай мурда Кыргызстанда «Элим менен, элим үчүн» деген коомдук фонд түзүлгөн. Фонддун мүчөлөрү Аскар Акаевди дагы бийликте калтыруу демилгеси менен 15-февралда 150 миң адамдын колун топтоп койгондугун кабарлашып, май айына чейин 300 миң адамдын колун топтоп бүтөбүз деп жарыялашты. Алар кол топтоп эле тим болушабы же аткаруу бийлиги президенттик шайлоого чейин мына ушуга таянып, өлкөнүн Баш мыйзамын өзгөртүү максатында референдумга барышы ыктымалбы?
-Аскар Акаев Баш мыйзамды дагы өзгөртүп, келечекте да бийликте калууну көздөөдө. Ошон үчүн ал парламентке өзүнүн үй-бүлөө мүчөлөрүн өткөрүп, парламенттик башкаруу ыкмасына өтүүнү көздөөдө. Ал эми жакында 100 миң адам кол топтоп Осмонакун Ибираимовго тапшырбадыбы. Мына ошонун баары элдин демилгеси менен эмес, президенттик админстрация жашыруун уюштуруп жатат. Ал келечекте референдумга барат да, АКШ жана башка батыш өлкөлөрүнө, эл аралык уюмдарга “муну эл кылды, мен өзүм кетейин деп жаттым эле” деп айтат. Ошондуктан Аскар Акаевдин кете турган ою жок. Болбосо мындай аракеттерди токтоткула деп айтпайт беле.
-Рамазан мырза, мына чет өлкөдө жүрөсүз. Ал жакта башка өлкөлөрдүн оппозиция өкүлдөрү менен жолугушуп, баарлашсаңыз да керек. Ушул өңүттөн алганда кыргыз оппозициясынын аракетине кандай баа бересиз. Оппозиция элдин үмүтүн актап кете алабы?
- Биздин эл соңку он жылдан бери «кимиңер даярсыңар, кимиңер баштайсыңар деп сурап, аны колдойбуз деп жүрөт. Тилекке каршы, оппозициянын арасында айрым өкүлдөр чечүүчү мезгилге келгенде Аскар Акаевге алданып, элдин мындай мүдөөсүн ишке ашырбай жүрөт. Ошондуктан соңку мезгилде Бакиев, Отунбаева баштаган саясий кыймылдардын биригүүсү абдан жакшы жөрөлгө. Ошол форумдун максаты - мыйзамдуу түрдө бийликти кетириш. Бул маселе боюнча эл да, оппозиция да бир ойдо. Ал максатка жетиш үчүн элдин башында «мен президент болом» деп бирөө туруш керек. Эгерде оппозиция биримдик болуп, тикеден тике турса, эл аларды колдойт. Ошол эле мезгилде жаңы келген бийлик «мени да кууп жиберет» деп таза иштейт. Ушундан пайдаланып, Аскар Акаевдин режиминен кутулуш керек.
-Өзүңөргө маалым болгондой, дүйнөдөгү кадыр барктуу «Хьюман райтс воч» уюму жакында өлкөдөгү шайлоо өнөктүгү тууралуу мамлекет башчы Аскар Акаевге кайрылуу жолдоду. Он үч барактан турган бул маалыматта шайлоо өнөктүгү мезгилинде аткаруу бийлиги тарабынан кандай мыйзам бузуулар орун алгандыгы толук жазылган. Анда элчилердин шайлоого катыштырылбай калышы, аткаруу бийлигинин жарандардын тынч чогулуп, жыйын, митинг өткөрүүсүнө ар тараптуу тоскоол кылышы, митинге чыгышкан оппозиция өкүлдөрүн соттошу, бийликтен башкача ой жүгүрткөн укук коргоочу, саясатчыларды, массалык маалымат каражаттарына көрсөтүлгөн кысым тууралуу айтылып, бийликтин мындай аракетине баа берилген. Ошондой эле эл аралык уюм Аскар Акаевден мындай кетирген кемчиликтерин тез аранын ичинде оңдоону талап кылган. Аскар Акаев өлкөнү башкарган мезгилде кыргыз эли күндөн күнгө жакырланып, анын өзүнүн үй-бүлөө мүчөлөрү гана элдин байлыгынын эсебинен байып жатат. Ошол эле мезгилде миңдеген кыргызстандык атуулдар жумуш издеп, башка өлкөлөрдө кор болуп жүрүшөт. Муну эл аралык уюмдар да туура баамдап, Кыргызстандагы шайлоого кылдат көз салып турушат. Эл аралык коомчулук Аскар Акаевден «качан бийликтен кетесиң, кетээриң чынбы» деп сурап жатышат. Мына, америкалык делегация Кыргызстанга тынбай келип, Аскаевден ушинтип сурап жатат.
-Рамазан мырза, кабарыңыз бардыр?! Бир нече ай мурда Кыргызстанда «Элим менен, элим үчүн» деген коомдук фонд түзүлгөн. Фонддун мүчөлөрү Аскар Акаевди дагы бийликте калтыруу демилгеси менен 15-февралда 150 миң адамдын колун топтоп койгондугун кабарлашып, май айына чейин 300 миң адамдын колун топтоп бүтөбүз деп жарыялашты. Алар кол топтоп эле тим болушабы же аткаруу бийлиги президенттик шайлоого чейин мына ушуга таянып, өлкөнүн Баш мыйзамын өзгөртүү максатында референдумга барышы ыктымалбы?
-Аскар Акаев Баш мыйзамды дагы өзгөртүп, келечекте да бийликте калууну көздөөдө. Ошон үчүн ал парламентке өзүнүн үй-бүлөө мүчөлөрүн өткөрүп, парламенттик башкаруу ыкмасына өтүүнү көздөөдө. Ал эми жакында 100 миң адам кол топтоп Осмонакун Ибираимовго тапшырбадыбы. Мына ошонун баары элдин демилгеси менен эмес, президенттик админстрация жашыруун уюштуруп жатат. Ал келечекте референдумга барат да, АКШ жана башка батыш өлкөлөрүнө, эл аралык уюмдарга “муну эл кылды, мен өзүм кетейин деп жаттым эле” деп айтат. Ошондуктан Аскар Акаевдин кете турган ою жок. Болбосо мындай аракеттерди токтоткула деп айтпайт беле.
-Рамазан мырза, мына чет өлкөдө жүрөсүз. Ал жакта башка өлкөлөрдүн оппозиция өкүлдөрү менен жолугушуп, баарлашсаңыз да керек. Ушул өңүттөн алганда кыргыз оппозициясынын аракетине кандай баа бересиз. Оппозиция элдин үмүтүн актап кете алабы?
- Биздин эл соңку он жылдан бери «кимиңер даярсыңар, кимиңер баштайсыңар деп сурап, аны колдойбуз деп жүрөт. Тилекке каршы, оппозициянын арасында айрым өкүлдөр чечүүчү мезгилге келгенде Аскар Акаевге алданып, элдин мындай мүдөөсүн ишке ашырбай жүрөт. Ошондуктан соңку мезгилде Бакиев, Отунбаева баштаган саясий кыймылдардын биригүүсү абдан жакшы жөрөлгө. Ошол форумдун максаты - мыйзамдуу түрдө бийликти кетириш. Бул маселе боюнча эл да, оппозиция да бир ойдо. Ал максатка жетиш үчүн элдин башында «мен президент болом» деп бирөө туруш керек. Эгерде оппозиция биримдик болуп, тикеден тике турса, эл аларды колдойт. Ошол эле мезгилде жаңы келген бийлик «мени да кууп жиберет» деп таза иштейт. Ушундан пайдаланып, Аскар Акаевдин режиминен кутулуш керек.
