Жети бейөкмөт айымдардын мамлекеттик башкарууга, анын ичинде мыйзам чыгаруу бийлигине келишине шарт түзө турган кандай чаралар көрүлүшү керек деген маселе боюнча көз караш, сунуштарын аныктоо үчүн алгач мамлекеттик мекемелер, бейөкмөт уюмдар жана эл арасында анкета таратып, аялдарга шарт түзүү боюнча көз караштарын билдирген тараптардын кол тамгаларын чогулткан.
«Социалдык технологиялар боюнча агенттик» деп аталган бейөкмөт уюмдун өкүлү Гүлнара Ибраеванын айтымында, сурамжылоо анкетасына кол койгон 4 миңден ашык адам жана 300дөн ашуун бейөкмөт, мамлекеттик жана коомдук уюмдардын өкүлдөрү аялдардын депутат болушу үчүн мыйзам чегинде же башка формадагы атайын чараларды көрүү керектигин билдиришкен.
Алар депутаттыкка ат салышып жаткан 39 аялдын көбү марага жетпей калат, себеби, буга эң ириде улуттук менталитет, аялдардын каражат жагынан көз карандылыгы жана алардын шайланышына көмөк бере турган шарттардын жоктугу тоскоол болорун айтышкан.
Ушундан улам бейөкмөт уюмдар аялдарга шарт түзө турган атайын чараларды тезинен көрүү зарыл деген бүтүмгө келишкен.
- Жалпысынан атайын чаралар көрүү керек. Мисалы, бизде депутаттыкка талапкер төлөй турган күрөө аялдар үчүн азайтылып же жоюулушу мүмкүн. Анткени, статистика боюнча аялдар эркектерге салыштырмалуу абдан аз табат. Же болбосо жалпы эле гендердик квота киргизсек болот жана ал квотаны мамлекет гана эмес саясий партиялар дагы эске алып, аткарууга милдеттениши керек.
Бейөкмөт уюм өкүлдөрүнүн баамында, аялдарга камкордук көрүүнүн башка чараларын, маселен, совет доорунда аялдарга квота берүү системасынын азыркы учурга ылайык башка бир түрүн тезинен ишке киргизүү керек.
Аялдар,үй-бүлө маселелери боюнча улуттук кеңештин жооптуу катчысы Бактыгүл Тойгонбаеванын айтымында, азырынча атайын квота же чара көрүүнүн башка формасын ишке киргизүү мезгил талабына жооп бербейт:
- Квота же башка чара көрүүдөн мурун эң ириде лидер аялдардын өзүн даярдашыбыз керек. Себеби, лидермин деген аялдардын өзү саясат жагынан деңгээли төмөн.Алар кармаштан коркпой, депутат же мамлекеттик жооптуу кызматкер деген милдетти алып жүрүүгө даяр болушу керек. Кеп бул жерде акчада же жеңилдик берүү маселесинде эмес.
Бактыгүл Тойгонбаева өкмөт азыр аялдарга шарт түзүү чаралары башка мамлекеттерде кандай ишке ашкандыгын иликтеп жаткандыгын жана анын негизинде аракеттер көрүлөөрүн кабарлады.
Ал эми Кыргызстандын Акыйкатчысы Турсунбай Бакир уулу айымдардын бийликке келишин шарттаган атайын чараларды көрүүгө, анын ичинде кандайдыр бир сандагы аялдардын чек менен шайлануусуна каршы:
- Эгерде мыйзам чегинде же Конституция аркылуу аялзатка квота берилип, аялдарды парламентке келтиребиз деген чара көрүлсө, ал Кыргызстандын атуулдардын укугун бузат. Биринчи кезекте эркектердин эмес, аялдардын укугу бузулат. Квота менен шайланган аялдардын кандай депутат болорун бир Кудай билет. Ошондуктан, аялдын Жогорку Кеңешке же башка мамлекеттик бийликке түз шайлоо аркылуу, элдин добушун алып келиши зарыл. Экинчиден, эгер квота беребиз десек, анда партиялык тизме менен шайлоо системасын кайра ишке киргизишибиз керек.
Ал эми көпчүлүк байкоочулар азыр талапкер болуп жаткан аялдардын көбү марага жетпей, жалаң эркектерден турган парламент болуп калышы мүмкүн деп кооптонушууда.
«Социалдык технологиялар боюнча агенттик» деп аталган бейөкмөт уюмдун өкүлү Гүлнара Ибраеванын айтымында, сурамжылоо анкетасына кол койгон 4 миңден ашык адам жана 300дөн ашуун бейөкмөт, мамлекеттик жана коомдук уюмдардын өкүлдөрү аялдардын депутат болушу үчүн мыйзам чегинде же башка формадагы атайын чараларды көрүү керектигин билдиришкен.
Алар депутаттыкка ат салышып жаткан 39 аялдын көбү марага жетпей калат, себеби, буга эң ириде улуттук менталитет, аялдардын каражат жагынан көз карандылыгы жана алардын шайланышына көмөк бере турган шарттардын жоктугу тоскоол болорун айтышкан.
Ушундан улам бейөкмөт уюмдар аялдарга шарт түзө турган атайын чараларды тезинен көрүү зарыл деген бүтүмгө келишкен.
- Жалпысынан атайын чаралар көрүү керек. Мисалы, бизде депутаттыкка талапкер төлөй турган күрөө аялдар үчүн азайтылып же жоюулушу мүмкүн. Анткени, статистика боюнча аялдар эркектерге салыштырмалуу абдан аз табат. Же болбосо жалпы эле гендердик квота киргизсек болот жана ал квотаны мамлекет гана эмес саясий партиялар дагы эске алып, аткарууга милдеттениши керек.
Бейөкмөт уюм өкүлдөрүнүн баамында, аялдарга камкордук көрүүнүн башка чараларын, маселен, совет доорунда аялдарга квота берүү системасынын азыркы учурга ылайык башка бир түрүн тезинен ишке киргизүү керек.
Аялдар,үй-бүлө маселелери боюнча улуттук кеңештин жооптуу катчысы Бактыгүл Тойгонбаеванын айтымында, азырынча атайын квота же чара көрүүнүн башка формасын ишке киргизүү мезгил талабына жооп бербейт:
- Квота же башка чара көрүүдөн мурун эң ириде лидер аялдардын өзүн даярдашыбыз керек. Себеби, лидермин деген аялдардын өзү саясат жагынан деңгээли төмөн.Алар кармаштан коркпой, депутат же мамлекеттик жооптуу кызматкер деген милдетти алып жүрүүгө даяр болушу керек. Кеп бул жерде акчада же жеңилдик берүү маселесинде эмес.
Бактыгүл Тойгонбаева өкмөт азыр аялдарга шарт түзүү чаралары башка мамлекеттерде кандай ишке ашкандыгын иликтеп жаткандыгын жана анын негизинде аракеттер көрүлөөрүн кабарлады.
Ал эми Кыргызстандын Акыйкатчысы Турсунбай Бакир уулу айымдардын бийликке келишин шарттаган атайын чараларды көрүүгө, анын ичинде кандайдыр бир сандагы аялдардын чек менен шайлануусуна каршы:
- Эгерде мыйзам чегинде же Конституция аркылуу аялзатка квота берилип, аялдарды парламентке келтиребиз деген чара көрүлсө, ал Кыргызстандын атуулдардын укугун бузат. Биринчи кезекте эркектердин эмес, аялдардын укугу бузулат. Квота менен шайланган аялдардын кандай депутат болорун бир Кудай билет. Ошондуктан, аялдын Жогорку Кеңешке же башка мамлекеттик бийликке түз шайлоо аркылуу, элдин добушун алып келиши зарыл. Экинчиден, эгер квота беребиз десек, анда партиялык тизме менен шайлоо системасын кайра ишке киргизишибиз керек.
Ал эми көпчүлүк байкоочулар азыр талапкер болуп жаткан аялдардын көбү марага жетпей, жалаң эркектерден турган парламент болуп калышы мүмкүн деп кооптонушууда.
