Бул шайлоого АКШ баш болгон демократиялык батыш өлкөлөрү адаттагыдай эле байкоочуларын жиберип, шайлоонун эл аралык стандартка ылайык өтүшүнө көзөмөл салууда. Экинчи жактан, регионду колунан чыгаргысы келбеген Орусия КМШнын атынан, ал эми Кытай ШКУнун атынан байкоочуларын жиберди.
Кыргыз бийлиги КМШ менен ШКУну, башкача айтканда Москва менен Пекинди жакын тутуп, алардын жардамы менен Батыштан күтүлгөн тескери баага каяша даярдоодо. Ал эми батыш өлкөлөрү жана эл аралык уюмдар тескери баа бере турган иштер добуш берүүгө бир жумадан ашык убакыт калганда күч алды.
Биринчиден, “МСН” гезити президенттин демилгеси менен куугунтуктала баштады. Андан кийин 22-февралда көз карандысыз гезиттер басылган эл аралык басмакана электр кубатын берүү токтотулду. Көп узабай 24-февралда “Азаттык” радиосу мурда чыгып келген жыштыгынан ажыратылды.
АКШнын Кыргызстандагы элчиси Стивен Янг мырза шайлоо алдында бардык эле талапкерлерге бирдей шарт түзүлбөгөнүн, бардык телеканалдар бийлик тарапта экенин билдирип, эгерде шайлоо учурунда проблемалар көбөйүп кетсе, эл аралык коомчулук аны оң кабыл албай турганын басылмалар аркылуу эскерткен.
Кыргызстандын мурунку тышкы иштер министри Муратбек Иманалиев кыргыз-америка мамилеси бузулса, өлкөнүн каржылык дараметине чоң зыян алып келээрин билдирди:
- Бузулат деген-бул чоң маселе, себеби анын каржы, саясий-экономикалык, гуманитардык жагы бар. Ошол жагынан бул Кыргызстанга чоң зыян алып келет. Бул жерде бийлик элге, мамлекетке чоң зыян келе турган ката кетирүүдө.
Муратбек Иманалиев маалымат каражаттарын куугунтуктап, ал эми көз карандысыз басмаканага электр энергиясын бербей койгону бийликтин алсыздыгынан кабар берет дейт:
- Бул бийликтин кубаттуулугун көрсөпөйт. Бул бийликтин айласынын куруп жатканы.
Кыргызстанда 2000-жылдагы шайлоолор да мыйзам бузуулар менен өткөн. Анда Батыш ырасмий Бишкекти сындап, бирок аягында президент Акаев баш болгон өкмөт менен кызматташууну жанданткан.
Бирок “Арнамыс” партиясынын саясий кеңешинин мүчөсү Абдысапар Баялинов бул жолу шайлоо массалык мыйзам бузуулар менен өтсө АКШ баштаган батыш өлкөлөрүнүн Кыргызстанга мамилеси өзгөрөт дейт:
- Сөзсүз түрдө өзгөрүүгө дуушар болот. Эгерде ушундай иштер токтотулбаса, Кыргызстан үчүн ал начар жагына өзгөрүшү ыктымал.
Жергиликтүү талдоочулардын пикиринде, шайлоо жараянындагы мыйзам бузуулар Кыргызстандын тышкы карызын кечүү маселесине терс таасирин тийгизиши мүмкүн.
Байкоочулардын баамында, адилетсиз шайлоо болгон күндө ириде Кыргызстандын АКШнын президентинин “Миң жылдыктын чакырыктары” аттуу фондусунан жардам алуу мүмкүнчүлүгү бул ирет да жокко чыгарылат.
Кыргыз бийлиги КМШ менен ШКУну, башкача айтканда Москва менен Пекинди жакын тутуп, алардын жардамы менен Батыштан күтүлгөн тескери баага каяша даярдоодо. Ал эми батыш өлкөлөрү жана эл аралык уюмдар тескери баа бере турган иштер добуш берүүгө бир жумадан ашык убакыт калганда күч алды.
Биринчиден, “МСН” гезити президенттин демилгеси менен куугунтуктала баштады. Андан кийин 22-февралда көз карандысыз гезиттер басылган эл аралык басмакана электр кубатын берүү токтотулду. Көп узабай 24-февралда “Азаттык” радиосу мурда чыгып келген жыштыгынан ажыратылды.
АКШнын Кыргызстандагы элчиси Стивен Янг мырза шайлоо алдында бардык эле талапкерлерге бирдей шарт түзүлбөгөнүн, бардык телеканалдар бийлик тарапта экенин билдирип, эгерде шайлоо учурунда проблемалар көбөйүп кетсе, эл аралык коомчулук аны оң кабыл албай турганын басылмалар аркылуу эскерткен.
Кыргызстандын мурунку тышкы иштер министри Муратбек Иманалиев кыргыз-америка мамилеси бузулса, өлкөнүн каржылык дараметине чоң зыян алып келээрин билдирди:
- Бузулат деген-бул чоң маселе, себеби анын каржы, саясий-экономикалык, гуманитардык жагы бар. Ошол жагынан бул Кыргызстанга чоң зыян алып келет. Бул жерде бийлик элге, мамлекетке чоң зыян келе турган ката кетирүүдө.
Муратбек Иманалиев маалымат каражаттарын куугунтуктап, ал эми көз карандысыз басмаканага электр энергиясын бербей койгону бийликтин алсыздыгынан кабар берет дейт:
- Бул бийликтин кубаттуулугун көрсөпөйт. Бул бийликтин айласынын куруп жатканы.
Кыргызстанда 2000-жылдагы шайлоолор да мыйзам бузуулар менен өткөн. Анда Батыш ырасмий Бишкекти сындап, бирок аягында президент Акаев баш болгон өкмөт менен кызматташууну жанданткан.
Бирок “Арнамыс” партиясынын саясий кеңешинин мүчөсү Абдысапар Баялинов бул жолу шайлоо массалык мыйзам бузуулар менен өтсө АКШ баштаган батыш өлкөлөрүнүн Кыргызстанга мамилеси өзгөрөт дейт:
- Сөзсүз түрдө өзгөрүүгө дуушар болот. Эгерде ушундай иштер токтотулбаса, Кыргызстан үчүн ал начар жагына өзгөрүшү ыктымал.
Жергиликтүү талдоочулардын пикиринде, шайлоо жараянындагы мыйзам бузуулар Кыргызстандын тышкы карызын кечүү маселесине терс таасирин тийгизиши мүмкүн.
Байкоочулардын баамында, адилетсиз шайлоо болгон күндө ириде Кыргызстандын АКШнын президентинин “Миң жылдыктын чакырыктары” аттуу фондусунан жардам алуу мүмкүнчүлүгү бул ирет да жокко чыгарылат.
