Кыргызстандагы парламенттик шайлоонун биринчи айлампасына көз салган эл аралык байкоочу тараптардын бардыгы шайлоонун эртеси өз байкоолорунун алгачкы тыянагын чыгарды. Кыргызстандын тышкы иштер министрлиги булардын ичинен Европа Коопсуздук жана Кызматташтык уюмунун Адам укуктары жана демократия боюнча бюросунун байкоолорун толук кубаттаган жок.
Буга байланыштуу өткөн маалымат жыйынында тышкы иштер министри Аскар Айтматов эл аралык уюмдардын демократиялык баалуулуктарды сактоого умтулуусун терең урматтай тургандыгын билдирүү менен төмөнкүдөй пикирин айтты:
- Байкоочулар миссиясынын баасынын жана тыянагынын бардыгында эле тең салмактуулук, калыстык сакталган эмес, шайлоо жараянын жүрүшүнө байланышкан кырдаал толук чагылдырылган жок.
Аскар Айтматов мындай пикирин Эл аралык байкоочулар миссиясынын экс-элчилердин шайлоого катышпай калышына, оппозиция менен бийликтин мамилесине, көз карандысыз Басма үйүнө электр кубатынын берилбей, «Азаттык» радиосунун УКВ толкунунан уктурулбай калышына байланышкан сын-пикирлер боюнча айтты.
ЕККУ миссиясы бир күн мурун уюштурган маалымат жыйынында өз байкоолорун, анын негизинде аткаруу бийлигине сунуштарын жарыялаган.
- Талапкерлерди болор-болбос себептер менен каттоодон чыгарбоого, маалымат каражаттарынын ишине киришпөөгө, оппозиция өкүлдөрүн экстремизмге байланыштырып айыптаган билдирүүлөрдү мындан ары жасабоого чакырабыз, - деген ЕККУнун узак мөөнөттүү байкоочулар миссиясынын башчысы Любомир Копай маалымат жыйынында.
Бирок, Тышкы иштер министрлиги ЕККУнун бул өңүттөгү кескин сын-пикирлерин жактаган жери жок. Министрдин билдиргенине караганда, шайлоо учурунда аткаруу бийлиги оппозицияга чыдамкайлык менен мамиле жасады:
- Кыргызстандын тышкы иштер министрлиги миссиянын шайлоо өнөктүгүн чагылдырууда маалымат каражаттарына чектөөлөргө жана бейтарап эместиктерге байланышкан кескин тыянагына макул боло албайт. Кыргыз бийлиги шайлоону маалымат менен жабдуу жана анын алдындагы үгүт иштери ачык-айкын болушу үчүн жетиштүү аракет кылды.
Министр ЕККУ миссиясы өз отчетун кыргыз тараптын обьективдүү түшүндүрмөлөрүн эске албай туруп, бир жактуу даярдагандыгына кабатырлануусун билдирди. Анын көз карашында Кыргызстандын «Шайлоо кодекси» эл аралык стандарттарга төп келет, ага жараша парламенттик шайлоонун алгачкы айлампасы мыйзамдуу өттү жана шайлоонун жалпы мүнөзүнө доо кетиргидей мыйзам бузуулар катталган жок.
Ушул эле күнү АКШнын Кыргызстандагы элчилиги ЕККУнун байкоочулар миссиясынын отчетун колдогон билдирүү таратты. Анда элчилик кыргыз өкмөтүн парламенттик шайлоонун биринчи айлампасында кетирилген бардык катачылыктарды 13-мартта өтө турган экинчи айлампада эске алууга чакырган.
Буга байланыштуу өткөн маалымат жыйынында тышкы иштер министри Аскар Айтматов эл аралык уюмдардын демократиялык баалуулуктарды сактоого умтулуусун терең урматтай тургандыгын билдирүү менен төмөнкүдөй пикирин айтты:
- Байкоочулар миссиясынын баасынын жана тыянагынын бардыгында эле тең салмактуулук, калыстык сакталган эмес, шайлоо жараянын жүрүшүнө байланышкан кырдаал толук чагылдырылган жок.
Аскар Айтматов мындай пикирин Эл аралык байкоочулар миссиясынын экс-элчилердин шайлоого катышпай калышына, оппозиция менен бийликтин мамилесине, көз карандысыз Басма үйүнө электр кубатынын берилбей, «Азаттык» радиосунун УКВ толкунунан уктурулбай калышына байланышкан сын-пикирлер боюнча айтты.
ЕККУ миссиясы бир күн мурун уюштурган маалымат жыйынында өз байкоолорун, анын негизинде аткаруу бийлигине сунуштарын жарыялаган.
- Талапкерлерди болор-болбос себептер менен каттоодон чыгарбоого, маалымат каражаттарынын ишине киришпөөгө, оппозиция өкүлдөрүн экстремизмге байланыштырып айыптаган билдирүүлөрдү мындан ары жасабоого чакырабыз, - деген ЕККУнун узак мөөнөттүү байкоочулар миссиясынын башчысы Любомир Копай маалымат жыйынында.
Бирок, Тышкы иштер министрлиги ЕККУнун бул өңүттөгү кескин сын-пикирлерин жактаган жери жок. Министрдин билдиргенине караганда, шайлоо учурунда аткаруу бийлиги оппозицияга чыдамкайлык менен мамиле жасады:
- Кыргызстандын тышкы иштер министрлиги миссиянын шайлоо өнөктүгүн чагылдырууда маалымат каражаттарына чектөөлөргө жана бейтарап эместиктерге байланышкан кескин тыянагына макул боло албайт. Кыргыз бийлиги шайлоону маалымат менен жабдуу жана анын алдындагы үгүт иштери ачык-айкын болушу үчүн жетиштүү аракет кылды.
Министр ЕККУ миссиясы өз отчетун кыргыз тараптын обьективдүү түшүндүрмөлөрүн эске албай туруп, бир жактуу даярдагандыгына кабатырлануусун билдирди. Анын көз карашында Кыргызстандын «Шайлоо кодекси» эл аралык стандарттарга төп келет, ага жараша парламенттик шайлоонун алгачкы айлампасы мыйзамдуу өттү жана шайлоонун жалпы мүнөзүнө доо кетиргидей мыйзам бузуулар катталган жок.
Ушул эле күнү АКШнын Кыргызстандагы элчилиги ЕККУнун байкоочулар миссиясынын отчетун колдогон билдирүү таратты. Анда элчилик кыргыз өкмөтүн парламенттик шайлоонун биринчи айлампасында кетирилген бардык катачылыктарды 13-мартта өтө турган экинчи айлампада эске алууга чакырган.
