Линктер

ЧУКУЛ КАБАР!
20-Май, 2025-жыл, шейшемби, Бишкек убактысы 00:07

КҮРТТӨРДҮН КОЗГОЛОҢУН АНКАРА КӨКҮТТҮБҮ?


Дүйшөмбү күнү Түркиядагы күрттөрдүн козголоңу башталганына 21 жыл толду. 1984-жылдын 15-августунда Күртстан эмгекчил партиясынын эки согушкери Анадолудагы айылда эки полициячыны өлтүрүшкөн. Ошондон тарта башталган куралдуу кагылышуулар жана 1999-жылы башкы лидери Абдулла Өчалан колго түшүрүлгөндөн кийин кан төгүүнү токтотконун жарыялап, күрт согушкерлери коңшулаш Иракка башпаана издеп кирип кетишкен. Бирок түрк өкмөтү алардын бул аракетин жоопсуз калтырганын айтып, былтыр күрт лидерлери куралдуу күрөштү жандантканын жарыялап, ошондон бери Түркияда улам бир чабуулду жүзөгө ашырып келатат. Регионалдык эксперттер көпчүлүк күрттөр Эмгекчил партиянын куралдуу козголоңун колдобогону менен, бейпилдиктин кайрадан бузулушуна Анкара да өз салымын кошту деген пикирде.

Түркиянын өкмөтү 1984-жылдан 1999-жылга чейин 35 миңдей адамдын өмүрүн алган куралдуу касташууга бүт бойдон күрт козголоңчуларын күнөөлөп келатат. Кол салуулардан курман болгондордун көбү катардагы карапайым жарандар болгон. Соңку бир нече ай аралыгында Түркиядагы 12 миллиондой күрттөрдүн басымдуу бөлүгү жашаган Анадолу чөлкөмүндө өкмөттүк күчтөр менен козголоңчулар ортосунда дагы бир нече кагылышуу орун алды. Кол салуулар миңдеген чет элдиктер эс алган курорттук жайларды да бутага алды.

Түркиянын аскер жетекчилери бардык чабуулдар үчүн күрт козголоңчуларын айыптап, согушкерлердин жетекчилеринин көбү чет өлкөлөргө качып кеткендиктен, Эмгекчил партия баары бир 1990-жылдардагы кагылышууларды анчалык деңгээлде эми уюштура албай турганын айтышууда.

Катрин Майкл - Түркиянын түштүк-чыгыш тарабындагы качкындар лагеринде бир нече ай тургандан кийин 1990-жылы Америкага жер которуп кеткен. Ал азыр Вашингтондогу Күрттөрдүн укуктарын коргоо уюмунда иштейт.

- Түркиядагы күрттөр азыр ар кандай көз карашта. Айрымдары Эмгекчил партиянын эркиндик үчүн күрөшүн колдоп, Ирактагы күрттөрдөй автономия алууну каалашат. Бирок күрттөрдүн басымдуу бөлүгү согушкерлердин бейкүнөө адамдарды аябаган күрөшүнө каршы, аларды эч убакта жактабайт, - дейт Катрин.


Көпчүлүк эксперттер 1999-жылы кан төгүүнү токтотконун бир тараптуу жарыялаган күрт козголоңчуларын кандайдыр деңгээлде түрк өкмөтү өзү кайрадан козутканын белгилешет. Күрстан эмгекчил партиясы былтыр куралдуу каршылык көрсөтүүнү жандантканын жарыялап жатып, аларга соңку жылдары түрк армиясынын күрттөр жашаган аймактарда өткөргөн тынымсыз рейддери шыкак болгонуна басым жасашты. Кайрадан жаңы чабуулдарды уюштура баштаган күрттөрдүн марксисттик партиясы – түрк өкмөтү күрттөрдүн укуктарын тааныса эле куралдарын таштоого даярбыз деп жарыялашты.
  • 16x9 Image

    Венера Сагындык кызы

    «Эркин Европа/Азаттык» радиосунун кыргыз кызматынын жетекчиси. 1995-жылдан тартып «Азаттыктын» Кыргызстандагы кабарчысы, IWPR уюмунда журналист болуп иштеген. Кыргызстандагы жана чөлкөмдөгү окуялар тууралуу макалалары кыргыз, орус жана англис тилдеринде жарыяланган. КМУУнун тарых факультетин жана аспирантурасын аяктаган.​

     

XS
SM
MD
LG