- Урматтуу Жыргалбек мырза, кеп оболун облустун негизги тармагы катары эсептелинген айыл-чарбасы боюнча баштасак. Мисалы, быйыл түшүмдүүлүк төмөн болуп, натыйжада дүң жыйым аз алынды. Бул боюнча сиздин пикириңиз кандай?
- Көп жылдардан бери гектарына 24-25центнерден алдык дейт. Нарындын шартында 24-25 алыш анча оңой иш эмес. Атайын үрөн чарбалар 30-40дан алышы мүмкүн. Айыл чарбасында биз былтыркы деңгээлден төмөн түшкөн жокпуз. Кээ бир райондордо буудайдын жыйынтыгы начарырак болуп калды. Бирок былтыркыдай, мурдагы жылдагыдай кылып биз бул цифраны көтөргөн жокбуз.
- Каракечедеги кырдаал курч бойдон калууда. Бул боюнча жергиликтүү бийлик кандай вазийпаларды аткарды?
- Негизинен бүгүнкү күнгө чейин бийликтин бардык тармагы эл менен бийлик органдарын бири-бирине карама каршы койбойлу деп иштеп келдик. Экинчиден, жок дегенде облусубузду аягына чейин көмүр менен камсыз кылалы деген аракет менен келдик.
- Биздин облуста дагы бир көмүр казылган аймак бар – Турук көмүр кени. Бирок аларга бюджеттик мекемелер миллиондогон сом бересе боюнча калууда?
- Турук боюнча чындыгында 2001-жылдан бери биздин бюджеттик мекемелер, өзгөчө Атбашы районунун карызы бар.
- Ушул маселе чечилүүдөбү?
- Курманбек Бакиевдин түздөн-түз 2 млн. 200 миңди жаап бер деген тапшырмасы бар. Ошонун ичинен 1 млн. 800 миңи Атбашынын, 400 миңи Акталаанын карызы.
- Айтсаңыз, эмне үчүн бюджеттик мекеме-уюмдар жыл сайын бересе болуп кала беришет?
- Көмүрдүн өзүнүн баасын карайт да, транспорттун чыгымын карабай коюшат, же болбосо тескерисинче. Каржы министрлиги жылдын аягында өз ара эсептешип жаап беребиз деп келген. Бул бүгүнкү практика эмес, бул тээ 2001-жылдан бери келаткан практика. Бул аябай туура эмес практика, жакшылыктан деле чыкпаса керек. Бул нерсени өзүнүн элине кылып аткан кыянаттык деп эсептебейм. Бирок бюджеттин акыбалынын оордугу, анча-мынча коррупциянын бардыгы ушуга алып келди болуш керек деп ойлойм.
- Алдыда жергиликтүү өзүн-өзү башкаруу башчыларын, же болбосо айыл өкмөт башчыларын шайлоо кирип келди. Бирок сиз бир курдай ушул шайлоонун кереги жок эле деп айтканыңыз болгон. Ушул боюнча кененирээк оюңузду айта кетсеңиз?
- Мен бул шайлоого өзүм каршымын. Айыл өкмөттөрдүн шайлоосу элди дагы бөлөт деп эсептейм. Себеби Жогорку Кеңешке болгон шайлоодо чоң-чоң уруу-уруу болуп бөлүнүп, бири-бирине ушул күнгө чейин жакшы эмес көз караштар болуп атат. Ал эми айылдык шайлоодо андан да майдаланып кетебиз.
- Кечиресиз, бирок эл шайлаганда айыл өкмөттөрдү алмаштыруу аз болду деген тыянактар айтылып жатпайбы?
- Төрт жылга көпчүлүк шайлоодон өткөн айыл өкмөттөрү эптеп-септеп эле иштеп келишти. Качып кеткенден уялат, жок иштейин десе колунан келбейт, анча-мынчасынын эле эрдиги жетип, атуулдук сезими барлар гана мен иштей албайт экемин деп өздөрүнүн арызы менен кетип атышат. Калгандарынын баары ушул күнгө чейин сүйрөлүп келатат.
- Соңку соболубуз мындай, сиз облустук жетекчилигине март окуясынан кийин келгенсиз. Бирок губернатор Нарынга токтобойт деген коомдук пикир бар. Сиздин жообуңуз?
- Кабинетте эртеден кечке чейин отургандан эч кандай пайда жок. Жерди кыдырып, эл менен жолугуш керек. Облустун ар бир айылына жеткенге аракет кылып атам. Ошондуктан мени кабинетиме келип көп кишилер таппай калышы мүмкүн. Мен төрт жыл биринчи орунбасар катары чапкылап эртең менен кетип, эки–үч күн түнөп калып иштеп жүрө берчүмүн. Ошондой система менен иштеп атам азыр. Ошондой эле эл менен жолугуп атам. Аны райондун эли өздөрү билет.
- Маегиңизге рахмат.
- Көп жылдардан бери гектарына 24-25центнерден алдык дейт. Нарындын шартында 24-25 алыш анча оңой иш эмес. Атайын үрөн чарбалар 30-40дан алышы мүмкүн. Айыл чарбасында биз былтыркы деңгээлден төмөн түшкөн жокпуз. Кээ бир райондордо буудайдын жыйынтыгы начарырак болуп калды. Бирок былтыркыдай, мурдагы жылдагыдай кылып биз бул цифраны көтөргөн жокбуз.
- Каракечедеги кырдаал курч бойдон калууда. Бул боюнча жергиликтүү бийлик кандай вазийпаларды аткарды?
- Негизинен бүгүнкү күнгө чейин бийликтин бардык тармагы эл менен бийлик органдарын бири-бирине карама каршы койбойлу деп иштеп келдик. Экинчиден, жок дегенде облусубузду аягына чейин көмүр менен камсыз кылалы деген аракет менен келдик.
- Биздин облуста дагы бир көмүр казылган аймак бар – Турук көмүр кени. Бирок аларга бюджеттик мекемелер миллиондогон сом бересе боюнча калууда?
- Турук боюнча чындыгында 2001-жылдан бери биздин бюджеттик мекемелер, өзгөчө Атбашы районунун карызы бар.
- Ушул маселе чечилүүдөбү?
- Курманбек Бакиевдин түздөн-түз 2 млн. 200 миңди жаап бер деген тапшырмасы бар. Ошонун ичинен 1 млн. 800 миңи Атбашынын, 400 миңи Акталаанын карызы.
- Айтсаңыз, эмне үчүн бюджеттик мекеме-уюмдар жыл сайын бересе болуп кала беришет?
- Көмүрдүн өзүнүн баасын карайт да, транспорттун чыгымын карабай коюшат, же болбосо тескерисинче. Каржы министрлиги жылдын аягында өз ара эсептешип жаап беребиз деп келген. Бул бүгүнкү практика эмес, бул тээ 2001-жылдан бери келаткан практика. Бул аябай туура эмес практика, жакшылыктан деле чыкпаса керек. Бул нерсени өзүнүн элине кылып аткан кыянаттык деп эсептебейм. Бирок бюджеттин акыбалынын оордугу, анча-мынча коррупциянын бардыгы ушуга алып келди болуш керек деп ойлойм.
- Алдыда жергиликтүү өзүн-өзү башкаруу башчыларын, же болбосо айыл өкмөт башчыларын шайлоо кирип келди. Бирок сиз бир курдай ушул шайлоонун кереги жок эле деп айтканыңыз болгон. Ушул боюнча кененирээк оюңузду айта кетсеңиз?
- Мен бул шайлоого өзүм каршымын. Айыл өкмөттөрдүн шайлоосу элди дагы бөлөт деп эсептейм. Себеби Жогорку Кеңешке болгон шайлоодо чоң-чоң уруу-уруу болуп бөлүнүп, бири-бирине ушул күнгө чейин жакшы эмес көз караштар болуп атат. Ал эми айылдык шайлоодо андан да майдаланып кетебиз.
- Кечиресиз, бирок эл шайлаганда айыл өкмөттөрдү алмаштыруу аз болду деген тыянактар айтылып жатпайбы?
- Төрт жылга көпчүлүк шайлоодон өткөн айыл өкмөттөрү эптеп-септеп эле иштеп келишти. Качып кеткенден уялат, жок иштейин десе колунан келбейт, анча-мынчасынын эле эрдиги жетип, атуулдук сезими барлар гана мен иштей албайт экемин деп өздөрүнүн арызы менен кетип атышат. Калгандарынын баары ушул күнгө чейин сүйрөлүп келатат.
- Соңку соболубуз мындай, сиз облустук жетекчилигине март окуясынан кийин келгенсиз. Бирок губернатор Нарынга токтобойт деген коомдук пикир бар. Сиздин жообуңуз?
- Кабинетте эртеден кечке чейин отургандан эч кандай пайда жок. Жерди кыдырып, эл менен жолугуш керек. Облустун ар бир айылына жеткенге аракет кылып атам. Ошондуктан мени кабинетиме келип көп кишилер таппай калышы мүмкүн. Мен төрт жыл биринчи орунбасар катары чапкылап эртең менен кетип, эки–үч күн түнөп калып иштеп жүрө берчүмүн. Ошондой система менен иштеп атам азыр. Ошондой эле эл менен жолугуп атам. Аны райондун эли өздөрү билет.
- Маегиңизге рахмат.
