-Галина Даниловна! Сиз акыркы 15 жылда Германияда жашап жатсаңыз деле, Кыргызстанда болуп жаткан окуяларга көз салып турсаңыз керек? 24-мартта Кыргызстанда болгон ынкылап сизге кандай таасир калтырды?
Рыбак Г. Д.: - Кыргызстан өтө кооз өлкө. Республика дайыма көп улуттуу болгон. 1989-жылкы эл каттоо боюнча жумуриятта 170ке жакын улут жашаган. Мен Кыргызстандын мурдакы жараны катары 24-марттагы тополоңду жүрөгүм ооруп кабыл алдым. Ачыгын айтсам, мен кыргыз элинен мындайды күткөн эмесмин.
-Анда эмне, соңку 15 жылда Кыргызстанды бийлеп келген Аскар Акаевдин бийлиги Конституцияны улам алмаштырып, Акаевди өз ордунда калтыруу үчүн түрдүү мыйзам бузууларга барса да, эл чыдай бериш керек беле?
Рыбак Г. Д.: -Бул бийликти алмаштыруу керек болчу. Себеби, бир адам узак жыл бийликте отурса, бул албетте, жаман нерселер менен коштолот. Атап айтканда, коррупция-жемсөөлүк деген балээ коомдо кеңири тамыр жаят. Ошон үчүн, Аскар Акаев мамлекет башынан өз ыктыяры менен кетип, бийлик чылбырын жашыраак, иш билги жана компетенттүү адамдарга өткөрүп бериши зарыл эле. Андай адамдар Кыргызстанда көп.
-Кыргызстандагы азыркы саясый кырдаалга кандай баа бересиз? Март ынкылабынын кийин коом алга кеттиби же саздан чыга албай турабы?
Рыбак Г. Д.: -Кыргыздар табиятынан өтө мээриман эл жана бардык элдерге ак дилинен мамиле кылышат. Мен орус улутундагы катары кыргыздардын өтө жылуу-жумшак мамилесин көрдүм. Кыргыздар арасында досторум да көп болду. Ошон үчүн, ар бир акыл-эстүү адам катары, баарынан да узак жылдар Кыргызстанда жашап кеткенимден улам, республикада март айында болгон баш аламандыктарды өкүнүч менен кабыл алдым. Бирок, азыр коомдо тартип орноп, бийлик калыбына келип калды. Өлкөнүн президенти шайланды, премьер-министри дайындалды. Мага бийлик башында азыр Кыргызстандын мындан аркы өнүгүүсүн камсыздоого жарачу татыктуу адамдар тургандай көрүнөт.
-Галина Даниловна! Кабарыңыз болсо керек, учурда Кыргызстандын жаңы конституциясынын долбоору талкууланып жатат. Саясатчылардын бир канаты Кыргызстан парламенттик республика болуш керек десе, экинчи тараптагылар азыркыдай президенттик республика бойдон кала бериш керек деген ойлорун айтууда. Сиздин оюңузча, республика үчүн башкаруунун кайсы системасы оң?
Рыбак Г. Д.: -Мен Германияда жашайм. Германиянын башкаруу системасын түшүнүп-билип калдым. Ошон үчүн булардын тажрыйбасына токтолоюн. Германияда социал-демократтардын лидери, канцлер Герхард Шрөдер эки мөөнөткө жакын же 7 жыл бийликте отургандан кийин, үчүнчү мөөнөткө да калгысы келди. Бирок аны атаандаш Кристиан-демократтык партиянын башчысы Ангела Меркель парламенттик шайлоодо жеңип, өкмөт алмашты. Бул балким жакшы болгондур?! Эмне үчүн? Себеби, коом ар качан жаңыланып турушу шарт. Жаңы дем, жаңы мыйзамдар, оюндун жаңы эрежелери керек. Алар балким жаңы натыйжа бериши ыктымал. Бирок, тескери натыйжага да алып барышы мүмкүн. Ушундан улам, Кыргызстан өз жолу менен өсүшү зарыл. Ар бир өлкөнүн өз жолу бар. Анүчүн кыргыз эли өздөрүнө ылайыктуу жолду тандап алышы лаазим. Кыргызстандын эли билимдүү, эл - мамлекеттик башкаруу жаатында да сабаттуу. Ошон үчүн, алар өздөрүнө ылайыктуу келген башкарууну тандап алганы жөндүү.
- Кыргызстандын экономикасы жөнүндө да кеп кылсак. Өкмөт бул багытта эң алды менен кандай иштерди жүргүзүүсү шарт деп ойлойсуз?
Рыбак Г. Д.: -Кыргызстанды табигый байлыгы мол өлкө деп санаймын. Кыргызстан жакшы даярдалган жумушчу күчүнө да ээ. Совет заманында Кыргызстанда ири завод-ишканалар курулган. Алардын айрымдары, мисалы, Бишкектеги бургалоочу тетиктерди чыгаруучу жана Оштогу насос заводдору тыш өлкөлөргө продукциясын сатып турушкан. Ошон үчүн азыркы өкмөткө токтоп турган ишканаларды калыбына келтирүү зарыл. Айыл чарба тармагын да унутта калтырбоо керек. Кыргызстан тоолуу өлкө. Бир кезде койлордун саны боюнча дүйнөдөгү алдыңкы өлкөлөрдүн бири болгон. Мына ушул бүлүнгөн чарбанын баарын калыбына келтирилсе, элдин жашоосу кадимки нукка түшөт. Республика да гүлдөп өсөт.
Рыбак Г. Д.: - Кыргызстан өтө кооз өлкө. Республика дайыма көп улуттуу болгон. 1989-жылкы эл каттоо боюнча жумуриятта 170ке жакын улут жашаган. Мен Кыргызстандын мурдакы жараны катары 24-марттагы тополоңду жүрөгүм ооруп кабыл алдым. Ачыгын айтсам, мен кыргыз элинен мындайды күткөн эмесмин.
-Анда эмне, соңку 15 жылда Кыргызстанды бийлеп келген Аскар Акаевдин бийлиги Конституцияны улам алмаштырып, Акаевди өз ордунда калтыруу үчүн түрдүү мыйзам бузууларга барса да, эл чыдай бериш керек беле?
Рыбак Г. Д.: -Бул бийликти алмаштыруу керек болчу. Себеби, бир адам узак жыл бийликте отурса, бул албетте, жаман нерселер менен коштолот. Атап айтканда, коррупция-жемсөөлүк деген балээ коомдо кеңири тамыр жаят. Ошон үчүн, Аскар Акаев мамлекет башынан өз ыктыяры менен кетип, бийлик чылбырын жашыраак, иш билги жана компетенттүү адамдарга өткөрүп бериши зарыл эле. Андай адамдар Кыргызстанда көп.
-Кыргызстандагы азыркы саясый кырдаалга кандай баа бересиз? Март ынкылабынын кийин коом алга кеттиби же саздан чыга албай турабы?
Рыбак Г. Д.: -Кыргыздар табиятынан өтө мээриман эл жана бардык элдерге ак дилинен мамиле кылышат. Мен орус улутундагы катары кыргыздардын өтө жылуу-жумшак мамилесин көрдүм. Кыргыздар арасында досторум да көп болду. Ошон үчүн, ар бир акыл-эстүү адам катары, баарынан да узак жылдар Кыргызстанда жашап кеткенимден улам, республикада март айында болгон баш аламандыктарды өкүнүч менен кабыл алдым. Бирок, азыр коомдо тартип орноп, бийлик калыбына келип калды. Өлкөнүн президенти шайланды, премьер-министри дайындалды. Мага бийлик башында азыр Кыргызстандын мындан аркы өнүгүүсүн камсыздоого жарачу татыктуу адамдар тургандай көрүнөт.
-Галина Даниловна! Кабарыңыз болсо керек, учурда Кыргызстандын жаңы конституциясынын долбоору талкууланып жатат. Саясатчылардын бир канаты Кыргызстан парламенттик республика болуш керек десе, экинчи тараптагылар азыркыдай президенттик республика бойдон кала бериш керек деген ойлорун айтууда. Сиздин оюңузча, республика үчүн башкаруунун кайсы системасы оң?
Рыбак Г. Д.: -Мен Германияда жашайм. Германиянын башкаруу системасын түшүнүп-билип калдым. Ошон үчүн булардын тажрыйбасына токтолоюн. Германияда социал-демократтардын лидери, канцлер Герхард Шрөдер эки мөөнөткө жакын же 7 жыл бийликте отургандан кийин, үчүнчү мөөнөткө да калгысы келди. Бирок аны атаандаш Кристиан-демократтык партиянын башчысы Ангела Меркель парламенттик шайлоодо жеңип, өкмөт алмашты. Бул балким жакшы болгондур?! Эмне үчүн? Себеби, коом ар качан жаңыланып турушу шарт. Жаңы дем, жаңы мыйзамдар, оюндун жаңы эрежелери керек. Алар балким жаңы натыйжа бериши ыктымал. Бирок, тескери натыйжага да алып барышы мүмкүн. Ушундан улам, Кыргызстан өз жолу менен өсүшү зарыл. Ар бир өлкөнүн өз жолу бар. Анүчүн кыргыз эли өздөрүнө ылайыктуу жолду тандап алышы лаазим. Кыргызстандын эли билимдүү, эл - мамлекеттик башкаруу жаатында да сабаттуу. Ошон үчүн, алар өздөрүнө ылайыктуу келген башкарууну тандап алганы жөндүү.
- Кыргызстандын экономикасы жөнүндө да кеп кылсак. Өкмөт бул багытта эң алды менен кандай иштерди жүргүзүүсү шарт деп ойлойсуз?
Рыбак Г. Д.: -Кыргызстанды табигый байлыгы мол өлкө деп санаймын. Кыргызстан жакшы даярдалган жумушчу күчүнө да ээ. Совет заманында Кыргызстанда ири завод-ишканалар курулган. Алардын айрымдары, мисалы, Бишкектеги бургалоочу тетиктерди чыгаруучу жана Оштогу насос заводдору тыш өлкөлөргө продукциясын сатып турушкан. Ошон үчүн азыркы өкмөткө токтоп турган ишканаларды калыбына келтирүү зарыл. Айыл чарба тармагын да унутта калтырбоо керек. Кыргызстан тоолуу өлкө. Бир кезде койлордун саны боюнча дүйнөдөгү алдыңкы өлкөлөрдүн бири болгон. Мына ушул бүлүнгөн чарбанын баарын калыбына келтирилсе, элдин жашоосу кадимки нукка түшөт. Республика да гүлдөп өсөт.
