Линктер

ЧУКУЛ КАБАР!
29-Март, 2024-жыл, жума, Бишкек убактысы 03:14

ООГАНСТАНДА МУРДАГЫ ЖЕТЕКЧИЛЕРГЕ КАРШЫ СОТТОР БАШТАЛДЫ


Нарын АЙЫП, Прага 26-декабрда Кабул шаарында - Ооганстандын коопсуздук кызматын бир кезде жетектеген адамдын үстүнөн сот башталды. Өлкөнүн жаңы бийлиги - адам укуктарын бузуп, туткундарды кыйнаган жетекчилерге эч кандай мунапыс болбойт деп жарыялады жана жакын арада өлкөдө дагы жаңы соттор болоору күтүлүүдө. Аскерий кылмышкерлерди жазалоо максатында өлкөдө атайын комиссия да түзүлмөй болду.

Президент жана парламент шайланып, жаңы өкмөт түзүлгөндөн кийин Ооганстанда - көп жылдар бою чечилбей келген айрым маселелер күн тартибине коюла баштады. Декабрдын ортосунда өкмөт - мурда өлкөдө орун алган аскерий кылмыштар жана адам укуктарынын бузулушу боюнча атайын комиссия түзүүнү чечти.

Ал беш адамдан турат, алардын үчөөнү президент, калган экөөнү - Ооганстандын Адам укуктар комиссиясы жана Бириккен Улуттардын Адам укуктар боюнча башкармалыгы дайындайт. Комиссия жылдын аягына чейин түзүлүп бүтөт жана андан соң 2007-жылдын аягына чейин аскерий кылмышкерлерди кантип жазалаш керектиги жөнүндө план даярдап чыгышы керек.

Аны менен катар 26-декабрда Кабул шаарында - аскерий кылмышкер деп таанылган адамдын үстүнөн биринчи сот башталды. Соттолгон жетекчи - 64 жаштагы Асадулла Сарвари, ал Орусияда окуп, аскерий учкуч адистигине ээ болгон жана падыша Дауддун учурунда 1973-жылы аскерий гарнизонду жетектөөгө жетишкен. 1978-жылы бийликке коммунисттер келгенде, Сарвари коопсуздук кызматын башкарууга дайындалган, бирок ал кызматта бир гана жыл иштеген жана кийин Йеменге элчи болуп жиберилген.

Коммунисттик бийлик кулатылгандан кийин Сарвари 1992-жылы кармалган жана 1996-жылы бийликке талибдер келгенден кийин дагы Түндүк альянс аскерлеринин колунда жүргөн, 2001-жылы АКШ Талибанды Ооганстандан кууп чыгаргандан кийин болсо Сарвари Кабул абагына алып келинип отургузулган. Сот бирок бир гана күн болуп, 20 күнгө токтотулду, анткени Сарвариге - расми коргоо даярдоого уруксат берилди, анын адвокаты жок. Эгер күнөөлүү деп табылса, ал өлүм жазасына кесилиши мүмкүн.

Ооганстандын Адам укуктар комиссиясынын басма сөз катчысы Надер Надеринин айтымында, мындай соттор аркылуу Ооганстанда эми адилеттүүлүк орной баштайт: "Аскерий кылмыштар жана адам укуктарынын бузулушу менен байланышкан мындай соттор Ооганстанда адилеттүүлүк орнотуу жараяны башталганын көрсөтөт. Бул абдан жогору мааниге ээ. Андан тышкары бул окуя - аскерий жана башка андай кылмыштарга барган адамдарга ооган өкмөтү эч кандай мунапыс бербей турганынын дагы белгиси", - дейт Надери.

Октябрда Нидерландда да эки мурдагы ооган жетекчиси узак мөөнөткө эркинен ажыратылууга кесилди. 1983-жылдан 1991-жылга чейин өлкөнүн жашыруун полициясын жетектеген Хесамудин Хесам 12 жыл, ал эми ал кызматтын бөлүм башчысы болгон Хабибулла Жалалзой тогуз жыл түрмөдө өткөрөт. Нидерланд прокурорлорунун айтымында, коммунисттик бийлик учурунда Ооганстанда 200 миңге жакын адам куугунтукталган жана алардын 50 миңи өлтүрүлгөн.

XS
SM
MD
LG