Антип парламенттин өкмөттүн кыйла кечигибирээк мыйзамдаштыргысы келген аракетин колдоп атканынын барк-баасы 40 миллион сом экенин парламенттин спикери Өмүрбек Текебаев ачык эле айтты. Спикер эгер депутаттар жаңы мыйзам долбоорун колдошпосо алган сый акчаларын кайтарып бериши зарыл экенин да эскерте кетти.
- Мына биз аппараттын айлыгын 30% көтөрдүк. Башкалардыкына коштук. Башка чыгымдар болду. Бул туура эмес практика. Президенттин жарлыгы менен эле милициянын айлыгын көтөрдүк, мугалимдерге да которуп коюп жатат. Биз аягында мыйзамдаштырып жүрөбүз. Президент бюджет мыйзамына өзгөртүү киргизип алып анан көтөрүш керек. Эгер биз (өзгөртүү тууралуу мыйзам долбоорун – ред.) кабыл албасак милиционерлер 50% кошуп алган айлыгын төлөп бериши керек, мугалимдер акчасын кайтарышы зарыл. Парламент 40 миллион алган, муну да кайтарыш керек. Бирок бул туура эмес, бирок бул айла кеткендеги жасалган иш, революциялык жылдагы иш катары мыйзамдаштырып коелу деп жатабыз.
Депутат Азимбек Бекназаров өкмөт менен парламенттин ортосундагы көнүмүш мамиле он беш жылдан бери улантылып келатканын маалымдап, мыйзамды буйлалаган мындай аракет четке кагылыш керек экендигин айтты:
- Эми ушул кыргызбайчылыкты койбойлубу, кайрыла койбойлубу, минте койбойлубу, болор иш болуптур деп. Ошентип жүрүп элибизди болтуруп бүттүк эми «дальше куда» - дагы каякка.
Темирбек Сариев мурдагы бийлик тушунда экономикалык негизги мыйзамды жыл бою бир эмес, бир нече ирет бузган өкмөттүн аракети жаңы заманда деле улантылып жатканына таңкалганын жашырган жок.
- Мынаке, өздөрү айтышты эски бийлик туура эмес иштеди деп, жаңы бийлик туура иштеши керек болчу. Сабак болсун.
Депутат Болотбек Марипов жыл аяктарга бир күн калганда апыл-тапыл жаңы мыйзам долбоорун көтөрүп келе калган өкмөттүн жаңы мыйзам долбоорун четке кагып, мындай жагымсыз тажрыйбаны четке кагуу демилгесин көтөрүп чыкты.
- Жыл тогошорго бир жыл, ой, бир күн калганда бизге бюджет мыйзамына өзгөртүүлөр киргизип мыйзам бузууларды мыйзамдаштырып берүү өтүнүчү менен келип отурушат. Биз аны азыр бекитип беребиз, жасаган айыптарын кечип беребиз. Май айына чейин бюджет мыйзамынын аткарылышын талап кылганга акыбыз бар го. Бюджеттин аткарылышын азыркыдай бекитип берсек өкмөт мыйзам бузууларды кечирип берет экен деп көнүп калат.
Парламенттин бюджет жана каржы боюнча комитетинин төрагасы Акматбек Келдибековдун ырасташынча, 2005-жылдын бюджетинин кошумча акчасынан Жогорку Кеңеш деле кур калган эмес.
- Биз 40 миллион сом - Жогорку Кеңеш алдык. 31-декабрга чейин гана бюджеттик жыл болот. Андан ары болбойт. Урматтуу кесиптештер, ушунy туура түшүрүп өзгөртүүнү басып койсоңуздар мындан эч нерсе өзгөрбөйт.
Экономикалык мүмкүнчүлүктү саясий кызыкчылыктын садагасына чаап жиберүүнүн салакасын дагыле болсо карапайым калк тартат. «Коюндан төгүлсө кончко» дегендей, казынада болгон акча мыйзам негизинде үлөштүрүлүш керек. Жогорку Кеңештин депутаты Жантөрө Сатыбалдиев мындан ары мыйзам бузууларга жол берилбеши керек, жол бергендер жазаланышы керек экендигин билдирди.
- Мугалимдер алган айлыгын кайтарып берет, милициялар алган айлыгын кайтарып берет, андай эч качан болбойт. Ким чечим кабыл алды, ким мыйзамды өзгөрттү – ошол жооп берет. Милицияга 1-апрелге өзгөртүү киргизип 50% көтөрдүбү, эмне үчүн буга чейин ал жөнүндө Жогорку Кеңешке билдирип бюджетке өзгөртүү киргизген жок.
Буга чейин өкмөт бюджеттин чыгаша бөлүгүндө мурда каралбаан чыгымдоолорду арбын жасап, аны парламенттин жардамы менен мыйзамдаштырып келген. Жаңы өкмөт тушунда деле алдагыдай жагымсыз аракет дагы кайталанып жатканы парламенттик талкууда байма-бай айтылды. Мындан ары мыйзамсыз иш-аракеттерге жол берилбеши белгиленди. Ал аткарылабы же жокпу – муну албетте, мезгил көрсөтөт.
- Мына биз аппараттын айлыгын 30% көтөрдүк. Башкалардыкына коштук. Башка чыгымдар болду. Бул туура эмес практика. Президенттин жарлыгы менен эле милициянын айлыгын көтөрдүк, мугалимдерге да которуп коюп жатат. Биз аягында мыйзамдаштырып жүрөбүз. Президент бюджет мыйзамына өзгөртүү киргизип алып анан көтөрүш керек. Эгер биз (өзгөртүү тууралуу мыйзам долбоорун – ред.) кабыл албасак милиционерлер 50% кошуп алган айлыгын төлөп бериши керек, мугалимдер акчасын кайтарышы зарыл. Парламент 40 миллион алган, муну да кайтарыш керек. Бирок бул туура эмес, бирок бул айла кеткендеги жасалган иш, революциялык жылдагы иш катары мыйзамдаштырып коелу деп жатабыз.
Депутат Азимбек Бекназаров өкмөт менен парламенттин ортосундагы көнүмүш мамиле он беш жылдан бери улантылып келатканын маалымдап, мыйзамды буйлалаган мындай аракет четке кагылыш керек экендигин айтты:
- Эми ушул кыргызбайчылыкты койбойлубу, кайрыла койбойлубу, минте койбойлубу, болор иш болуптур деп. Ошентип жүрүп элибизди болтуруп бүттүк эми «дальше куда» - дагы каякка.
Темирбек Сариев мурдагы бийлик тушунда экономикалык негизги мыйзамды жыл бою бир эмес, бир нече ирет бузган өкмөттүн аракети жаңы заманда деле улантылып жатканына таңкалганын жашырган жок.
- Мынаке, өздөрү айтышты эски бийлик туура эмес иштеди деп, жаңы бийлик туура иштеши керек болчу. Сабак болсун.
Депутат Болотбек Марипов жыл аяктарга бир күн калганда апыл-тапыл жаңы мыйзам долбоорун көтөрүп келе калган өкмөттүн жаңы мыйзам долбоорун четке кагып, мындай жагымсыз тажрыйбаны четке кагуу демилгесин көтөрүп чыкты.
- Жыл тогошорго бир жыл, ой, бир күн калганда бизге бюджет мыйзамына өзгөртүүлөр киргизип мыйзам бузууларды мыйзамдаштырып берүү өтүнүчү менен келип отурушат. Биз аны азыр бекитип беребиз, жасаган айыптарын кечип беребиз. Май айына чейин бюджет мыйзамынын аткарылышын талап кылганга акыбыз бар го. Бюджеттин аткарылышын азыркыдай бекитип берсек өкмөт мыйзам бузууларды кечирип берет экен деп көнүп калат.
Парламенттин бюджет жана каржы боюнча комитетинин төрагасы Акматбек Келдибековдун ырасташынча, 2005-жылдын бюджетинин кошумча акчасынан Жогорку Кеңеш деле кур калган эмес.
- Биз 40 миллион сом - Жогорку Кеңеш алдык. 31-декабрга чейин гана бюджеттик жыл болот. Андан ары болбойт. Урматтуу кесиптештер, ушунy туура түшүрүп өзгөртүүнү басып койсоңуздар мындан эч нерсе өзгөрбөйт.
Экономикалык мүмкүнчүлүктү саясий кызыкчылыктын садагасына чаап жиберүүнүн салакасын дагыле болсо карапайым калк тартат. «Коюндан төгүлсө кончко» дегендей, казынада болгон акча мыйзам негизинде үлөштүрүлүш керек. Жогорку Кеңештин депутаты Жантөрө Сатыбалдиев мындан ары мыйзам бузууларга жол берилбеши керек, жол бергендер жазаланышы керек экендигин билдирди.
- Мугалимдер алган айлыгын кайтарып берет, милициялар алган айлыгын кайтарып берет, андай эч качан болбойт. Ким чечим кабыл алды, ким мыйзамды өзгөрттү – ошол жооп берет. Милицияга 1-апрелге өзгөртүү киргизип 50% көтөрдүбү, эмне үчүн буга чейин ал жөнүндө Жогорку Кеңешке билдирип бюджетке өзгөртүү киргизген жок.
Буга чейин өкмөт бюджеттин чыгаша бөлүгүндө мурда каралбаан чыгымдоолорду арбын жасап, аны парламенттин жардамы менен мыйзамдаштырып келген. Жаңы өкмөт тушунда деле алдагыдай жагымсыз аракет дагы кайталанып жатканы парламенттик талкууда байма-бай айтылды. Мындан ары мыйзамсыз иш-аракеттерге жол берилбеши белгиленди. Ал аткарылабы же жокпу – муну албетте, мезгил көрсөтөт.
