Учурда Кыргызстанда паспорту жок жарандардын расмий саны 370 миңге жакын. Байкоочулар буга эң ириде мурдагы бийлик тарабынан элди паспорт менен камсыздоо маселесинин коррупциялашып кеткени себеп деп айтышууда. 1994-жылы он жылдык мөөнөт менен чыгарылган сырты көк түстөгү паспорттор түгөнгөндүгүнөн улам жаңы жасалгадагы паспорт чыгаруу чечими мурдагы өкмөт тарабынан кабыл алынган. Паспортторду жасоо боюнча тендер 2004-жылдын жаз айында өтүп, аны Молдованын “Регистру” деп аталган фирмасы утуп алган. Мурдагы өкмөт болсо элди жаңы паспорт менен өткөн жылдын январь айынан тартып камсыз кылабыз деген убада берген.
Бирок ал сөз убада бойдон гана калды да, паспорт көйгөйү чечилбеген бойдон быйылкы жылдын январына чейин сүйрөлүп келди. Буга жаңы бийликтин «Регистру» компаниясы менен келишимди бузуп, кайрадан тендер жарыялоосу, аны утуп алган Түштүк Кореялык «Ventury Plaza C&C» компаниясы менен келишим түзүп, көп өтпөй андан айнып, кайрадан Молдовалык компаниянын жасаган паспортторун таанышы да негизги себеп болду.
Бул арада албетте, элдин паспортко болгон муктаждыгы да күчөп кетти. Учурда паспорт алуу курагы келип жеткен жарандардан сырткары мөөнөтү бүткөн же жоголуп кеткен паспортун жаңылоо үчүн кезекке тургандардын саны да көп. Мындан тышкары кыргыз жарандары үчүн паспорт Орусия, Казакстан сыяктуу чет өлкөлөргө чыгуу үчүн да зарыл болууда. Баткен облусунун тургуну Сайдилла Оморов эрезеге жеткен үч уулу паспорт жоктугунан улам, Орусияга кете албай отургандыгын айтты:
-Паспортуң болсо наның боло турган болуп калды. Анткени өзүбүздө иш жок болгондон кийин, Казакстанга, Орусияга иштегени барууга туура келип жатат. Бирок паспорт жоктугунан азыр менин балдарым эч жакка чыгалбай отуруп калышты.
Сайдилла Оморовдун сөзүн коштогон Гүлбара Сулайманова жаңы берилип жаткан паспортторду Орусиянын бажы кызматтары тааныбай жаткандыгын айтып, нааразы болду:
-Молдованын «Регистру» компаниясы чыгарган паспорттор эл аралык стандартка туура келбейт деп биздин бийлик өзү дүйнөгө жар салган. Ошонун кесепетинен Орусиянын чекраларында биздин кыз-жигиттердин паспортторун тааныбай, Орусияга киргизбей коюп, кайра кайтып келишүүдө.
Гүлбара Сулайманованын бул дооматын маалыматтык технологиялар жана улуттук ресурстар агенттигинин байланыш департаментинин жетекчисинин орун басары Марат Бекенов четке какты:
-Кыргызстандын паспорту эл аралык стандарттын талаптарына жооп берген, эл аралык уюмдун уруксатын алган толук кандуу документ болуп саналат.
Ал эми маалыматтык технологиялар жана улуттук ресурстар агенттигинин кызматкери Нургүл Артыкбаева бүгүнкү күндө республиканын бардык жеринде ички жана сыртка чыгууга мүмкүнчүлүк берүүчү паспорт каалоочулардын баарына берилип жаткандыгын маалымдады:
-Азыркы күндө бардык жерде каалагандардын баарына паспорт берилип жатат. Каалоочулардын баарына жетет, паспорт таңсыктыгы жоюлган. Ички паспорт 52 сомдун айланасында, сыртка чыгууга мүмкүнчүлүк берүүчү паспорт 300 сомдон ашуун турат.
Калкты паспорт менен камсыздоочу маалыматтык технологиялар жана улуттук ресурстар агенттигинин жетекчиси Амангелди Кенжетаевдин маалыматы боюнча, өткөн жылдын 13-декабарынан тарта 2004-жылкы үлгүдөгү паспорттор 2 500 ге жакын паспортко өтө муктаж адамдарга берилди. Мындан тышкары дагы 3000 кишиден арыз түшкөн. Амангелди мырзанын айтымында, учурда 100 миңден ашуун ички, 50 миңден ашуун чет жакка чыгууга керектелүүчү паспорттор бар.
Бирок ал сөз убада бойдон гана калды да, паспорт көйгөйү чечилбеген бойдон быйылкы жылдын январына чейин сүйрөлүп келди. Буга жаңы бийликтин «Регистру» компаниясы менен келишимди бузуп, кайрадан тендер жарыялоосу, аны утуп алган Түштүк Кореялык «Ventury Plaza C&C» компаниясы менен келишим түзүп, көп өтпөй андан айнып, кайрадан Молдовалык компаниянын жасаган паспортторун таанышы да негизги себеп болду.
Бул арада албетте, элдин паспортко болгон муктаждыгы да күчөп кетти. Учурда паспорт алуу курагы келип жеткен жарандардан сырткары мөөнөтү бүткөн же жоголуп кеткен паспортун жаңылоо үчүн кезекке тургандардын саны да көп. Мындан тышкары кыргыз жарандары үчүн паспорт Орусия, Казакстан сыяктуу чет өлкөлөргө чыгуу үчүн да зарыл болууда. Баткен облусунун тургуну Сайдилла Оморов эрезеге жеткен үч уулу паспорт жоктугунан улам, Орусияга кете албай отургандыгын айтты:
-Паспортуң болсо наның боло турган болуп калды. Анткени өзүбүздө иш жок болгондон кийин, Казакстанга, Орусияга иштегени барууга туура келип жатат. Бирок паспорт жоктугунан азыр менин балдарым эч жакка чыгалбай отуруп калышты.
Сайдилла Оморовдун сөзүн коштогон Гүлбара Сулайманова жаңы берилип жаткан паспортторду Орусиянын бажы кызматтары тааныбай жаткандыгын айтып, нааразы болду:
-Молдованын «Регистру» компаниясы чыгарган паспорттор эл аралык стандартка туура келбейт деп биздин бийлик өзү дүйнөгө жар салган. Ошонун кесепетинен Орусиянын чекраларында биздин кыз-жигиттердин паспортторун тааныбай, Орусияга киргизбей коюп, кайра кайтып келишүүдө.
Гүлбара Сулайманованын бул дооматын маалыматтык технологиялар жана улуттук ресурстар агенттигинин байланыш департаментинин жетекчисинин орун басары Марат Бекенов четке какты:
-Кыргызстандын паспорту эл аралык стандарттын талаптарына жооп берген, эл аралык уюмдун уруксатын алган толук кандуу документ болуп саналат.
Ал эми маалыматтык технологиялар жана улуттук ресурстар агенттигинин кызматкери Нургүл Артыкбаева бүгүнкү күндө республиканын бардык жеринде ички жана сыртка чыгууга мүмкүнчүлүк берүүчү паспорт каалоочулардын баарына берилип жаткандыгын маалымдады:
-Азыркы күндө бардык жерде каалагандардын баарына паспорт берилип жатат. Каалоочулардын баарына жетет, паспорт таңсыктыгы жоюлган. Ички паспорт 52 сомдун айланасында, сыртка чыгууга мүмкүнчүлүк берүүчү паспорт 300 сомдон ашуун турат.
Калкты паспорт менен камсыздоочу маалыматтык технологиялар жана улуттук ресурстар агенттигинин жетекчиси Амангелди Кенжетаевдин маалыматы боюнча, өткөн жылдын 13-декабарынан тарта 2004-жылкы үлгүдөгү паспорттор 2 500 ге жакын паспортко өтө муктаж адамдарга берилди. Мындан тышкары дагы 3000 кишиден арыз түшкөн. Амангелди мырзанын айтымында, учурда 100 миңден ашуун ички, 50 миңден ашуун чет жакка чыгууга керектелүүчү паспорттор бар.
