Коопсуздук кеңешинде президент Курманбек Бакиев Кыргызстанга америкалык башкаруу системасы ылайыктуу, башкача айтканда аткаруу бийлигинин башында турган күчтүү президент жана күчтүү парламент керек деген пикирин билдирди. Саясатчылардын бир бөлүгү өлкө башчынын мындай пикирин колдоорун билдиришүүдө. Буга чейин Конституциялык кеңешменин айрым мүчөлөрү да президент аткаруу бийлигин башкарууга тийиш деген көз караштарын ортого салышкан.
-Бакиев мырза Коопсуздук кеңешинде сүйлөгөн сөзүндө «президент аткаруу бийлигинин башында турушу керек. Парламенттин үчтөн эки бөлүгү пропорционалдык, ал эми үчтөн бир бөлүгү мажоритардык система боюнча шайланышы керек. Эгерде ушуга макул болсоңор, мен бул маселени парламентке сунуштоого даярмын деп айтты. Менин пикиримде, бул туура болот. Президент Жогорку Кеңеш тарабынан эмес, эл тарабынан шайланышы керек. Эгерде президент мындай сунуш кылса, биз бул маселени карайлы , - деди депутат Муратбек Мукашев.
Буга чейин Конституциялык реформанын альтернативалык вариантын сунуш кылып, парламенттик башкарууну жактаган депутат Кубатбек Байболовдун көз карашында да Кыргызстанга америкалык башкаруу системасына окшош мамлекеттик башкарууну орнотуу да мүмкүн:
-Парламенттик башкаруу гана болсун, башка башкаруу системасы бизге дээрлик туура келбейт деген ойду эч качан айткан эмеспиз. Айтпайбыз да. Ар бир мамлекеттик башкаруу системанын кемчиликтери жана жакшы жактары бар. Кандай формасы болбосун, аны мамлекеттеги реалдуу акыбалга шайкеш келтирип, иштеп чыгуу болот , - деди Кубатбек Байболов.
Бирок, саясатчылардын бир бөлүгү Кыргызстан 2010-жылдан тарта парламенттик башкарууга өтүшү керек деп эсептешет.
Коопсуздук кеңешинде каралган маселелердин бири өлкөдөгү кылмыштуулукка байланыштуу абал, тартип коргоо органдарынын иши болду. Өлкө башчы азыркы күч структураларын комплекстүү түрдө реформалоо маселесин көтөрдү. Айрым пикирлерге караганда, бул маселелер талкууга гана алынбастан, алар боюнча Коопсуздук кеңешинин жыйынында кандайдыр бир чечимдер кабыл алынууга тийиш эле.
Ал эми айрым саясатчылар президенттин өлкөдөгү кылмыштуулук боюнча абал оор, бирок, айрым күчтөр аны атайын курчутуп сүрөттөгөндөй эмес деген пикирин сынга алышууда. Бул жөнүндө парламенттин экс-депутаты, Кыргызстан улуттук патриоттук кыймылынын тең төрагасы Болот Байкожоев мындай дейт:
Президент өлкөдөгү криминогендик кырдаал күчөп баратканына тиешелүү маани бербей жатат. Мен анын Акаевдин учурунда деле абал ушундай эле дегенине кошула албайм. Азыр бийлик кылымш топторунун өкүлдөрү менен биригип кетти .
Кыргызстанда сот, тартип коргоо органдарын реформалоо үчүн комплекстүү концепция керектиги тууралуу бул тармактардын жетекчилери да айтышууда. Жогорку соттун төрагасы Курманбек Осмоновдун көз карашында мындай концепциянын башкы максаты төмөнкүлөр болушу керек:
-Мындай концепциясынын башкы максаты азыркы укук коргоо органдарынын бардык структураларын жана кызматтарын оптималдуу иштөө тартибине келтирүү, аларга укуктук негиз түзүү, мыйзамдарда каралган айрым тартиптерди өзгөртүү, иштөө ыкмаларын демократиялаштыруу, тартип коргоо органдарында мыйзамдык базаны жаңыртып түзүү болушу керек .
Кыргызстан коммунистер партиясынын лидерлеринин бири Орозбек Дүйшеев белгилегендей, Коопсуздук кеңешинде президент Каракечедеги абалды жөнгө салуу боюнча чечкиндүү аракеттер жасалсын деп айткандыгы бул маселенин тынч жол менен чечилишине алып келет:
-Коопсуздук кеңешинде Каракечеге байланыштуу абдан жакшы чечим кабыл алынды. Эми Каракечедеги маселе чечилет. Жумгал эли, бүт кыргыз эли түшүнөт: жер байлыгы бир райондун, бир уруунун байлыгы эмес, бүткүл кыргыз элинин байлыгы .
-Бакиев мырза Коопсуздук кеңешинде сүйлөгөн сөзүндө «президент аткаруу бийлигинин башында турушу керек. Парламенттин үчтөн эки бөлүгү пропорционалдык, ал эми үчтөн бир бөлүгү мажоритардык система боюнча шайланышы керек. Эгерде ушуга макул болсоңор, мен бул маселени парламентке сунуштоого даярмын деп айтты. Менин пикиримде, бул туура болот. Президент Жогорку Кеңеш тарабынан эмес, эл тарабынан шайланышы керек. Эгерде президент мындай сунуш кылса, биз бул маселени карайлы , - деди депутат Муратбек Мукашев.
Буга чейин Конституциялык реформанын альтернативалык вариантын сунуш кылып, парламенттик башкарууну жактаган депутат Кубатбек Байболовдун көз карашында да Кыргызстанга америкалык башкаруу системасына окшош мамлекеттик башкарууну орнотуу да мүмкүн:
-Парламенттик башкаруу гана болсун, башка башкаруу системасы бизге дээрлик туура келбейт деген ойду эч качан айткан эмеспиз. Айтпайбыз да. Ар бир мамлекеттик башкаруу системанын кемчиликтери жана жакшы жактары бар. Кандай формасы болбосун, аны мамлекеттеги реалдуу акыбалга шайкеш келтирип, иштеп чыгуу болот , - деди Кубатбек Байболов.
Бирок, саясатчылардын бир бөлүгү Кыргызстан 2010-жылдан тарта парламенттик башкарууга өтүшү керек деп эсептешет.
Коопсуздук кеңешинде каралган маселелердин бири өлкөдөгү кылмыштуулукка байланыштуу абал, тартип коргоо органдарынын иши болду. Өлкө башчы азыркы күч структураларын комплекстүү түрдө реформалоо маселесин көтөрдү. Айрым пикирлерге караганда, бул маселелер талкууга гана алынбастан, алар боюнча Коопсуздук кеңешинин жыйынында кандайдыр бир чечимдер кабыл алынууга тийиш эле.
Ал эми айрым саясатчылар президенттин өлкөдөгү кылмыштуулук боюнча абал оор, бирок, айрым күчтөр аны атайын курчутуп сүрөттөгөндөй эмес деген пикирин сынга алышууда. Бул жөнүндө парламенттин экс-депутаты, Кыргызстан улуттук патриоттук кыймылынын тең төрагасы Болот Байкожоев мындай дейт:
Президент өлкөдөгү криминогендик кырдаал күчөп баратканына тиешелүү маани бербей жатат. Мен анын Акаевдин учурунда деле абал ушундай эле дегенине кошула албайм. Азыр бийлик кылымш топторунун өкүлдөрү менен биригип кетти .
Кыргызстанда сот, тартип коргоо органдарын реформалоо үчүн комплекстүү концепция керектиги тууралуу бул тармактардын жетекчилери да айтышууда. Жогорку соттун төрагасы Курманбек Осмоновдун көз карашында мындай концепциянын башкы максаты төмөнкүлөр болушу керек:
-Мындай концепциясынын башкы максаты азыркы укук коргоо органдарынын бардык структураларын жана кызматтарын оптималдуу иштөө тартибине келтирүү, аларга укуктук негиз түзүү, мыйзамдарда каралган айрым тартиптерди өзгөртүү, иштөө ыкмаларын демократиялаштыруу, тартип коргоо органдарында мыйзамдык базаны жаңыртып түзүү болушу керек .
Кыргызстан коммунистер партиясынын лидерлеринин бири Орозбек Дүйшеев белгилегендей, Коопсуздук кеңешинде президент Каракечедеги абалды жөнгө салуу боюнча чечкиндүү аракеттер жасалсын деп айткандыгы бул маселенин тынч жол менен чечилишине алып келет:
-Коопсуздук кеңешинде Каракечеге байланыштуу абдан жакшы чечим кабыл алынды. Эми Каракечедеги маселе чечилет. Жумгал эли, бүт кыргыз эли түшүнөт: жер байлыгы бир райондун, бир уруунун байлыгы эмес, бүткүл кыргыз элинин байлыгы .
