21- жаштагы Рустам Мятишев Борбор Азиядагы Америкалык Университетинин студенти. Анын Бишкекке келгени да, дал ушул окуу жайга өткөнү кокусунан болгон:
- Мектепти аяктаган соң, Орусияга барып окуу мүмкүнчүлүк пайда болду. Бирок окууга 2 ай калганда, мен Америкалык университет тууралуу маалыматты угуп калдым. Көп өтпөй анда акысыз окуу учун атайын стипендия алуу учун документтеримди тапшырдым. Өтүп кеттим. Бишкекте окуганыма төрт жыл болду.
Ашхабаддан жаны келген Рустамды Бишкек кучак жайып тосуп алды десек калп болуп калат. Анын шаарда бир да таанышы жок эле. Рустам батир таппай, бир жарым ай мейманканада жашап жүрдү.
Бирок, азыр баары жайында. Рустам өз окуу жайынын алдыңкы студенттеринин катарында. Бул жердеги жүздөгөн мекендештерине окшоп, окууну да, жумушту да бирге алып жүрөт. Бишкектеги окуусун аяктаган соң, Рустам мындан алыс өлкөлөргө жөнөп, ал жерде байыр алгысы келет. Түркмөнстанга кайтуу азырынча анын пландарына кирбейт:
-Жакында болгон окуялар Түркмөнстанда Ниязовдун саясаты дагы кеминде он жылга уланаарын көрсөттү. Мен өлкөмдүн чыныгы патриоту болгонум менен, азыр ал жакка кайтуунун кажети жок. Ага караганда чет өлкөдө мага кыйла көп мүмкүнчүлүктөр ачылат.
23-жаштагы Мяхри Рустамдан айырмаланып келечегин Түркмөнстан менен кана байланыштырат. Бишкектеги Медициналык Академияны аяктаган соң дароо үйгө кайтам дейт:
-Түркмөнстанда иштегим келет. Бул жерде деле калат элем, бирок врачтардын айлыгы өтө эле аз. Азыр ал жакта Кыргызстандык дипломдор таанылбайт. Ошондуктан, барган соң документимди тастыктаган атайы сынактарды тапшырам. Алып жаткан билимимди сапаты жогору деп ишенем, ошондуктан өзүм каалаган жумушта иштеп кетээриме көзүм жетет.
Адамдарды дарылоо Мяхринин бала чагынан көздөгөн максаты эле. Бирок чоң окууга тапшыраарга келгенде, анын бул тилеги орундалбай кала жаздады. Түркмөнстанда окуу орундары чектелгендиктен Мяхри институтка үч жыл катары менен өтө албай жүрдү. Беш миң доллардык пара берип өтүп кетүүгө акчасы жетмек эмес. Башка мүмкүнчүлүгү жок экенин түшүнгөн кыз акыры Бишкекке келип окуп калды. Ал өзүнүн кадимки жашоосу тууралуу мындай дейт:
-Башка студенттерге окшоп эле ижарада турам. Акчаны ата-энем салып турат. Өзүм да иштейм, жашоом жакшы эле. Азырынча сүйлөшкөн жигитим жок. Үй-бүлө тууралуу да ойлоно элекмин. Бизде чет элдиктер үчүн калыңдын расмий баасы 50 миң доллар эмеспи. Жигиттер бул акчаны төлөгүсү келбей, бир түркмөн кыздан көрө үч башка улуттагы кызга үйлөнгөн оң деп айтып калышат.
Мяхринин айтымында, ал Кыргызстанга ортомчулар аркылуу келген. Түркмөнстандык жаштарды билим алууга расмий түрдө азырынча жалгыз Бишкектеги Америкалык университети ганга чакырууда. Башка жогорку окуу жайлар да бул жаатта иштеп баштаса, аларга да, түркмөн улан-кыздарына да пайдалуу болмок. Гульшат аттуу айым мындай деп белгилейт:
-Жаштардын дал ушул Кыргызстанды тандап жатышы бекеринен эмес. Бул жерде окуунун баасы арзан, каалаган жумушта иштей аласын, кааласан жеке ишкана да ачсан болот. Анан да эң башкысы – бул өлкө эркин, демократиялуу... Кыргызстандан өзүндү адам катары сезип, эркин дем ала аласын.
- Мектепти аяктаган соң, Орусияга барып окуу мүмкүнчүлүк пайда болду. Бирок окууга 2 ай калганда, мен Америкалык университет тууралуу маалыматты угуп калдым. Көп өтпөй анда акысыз окуу учун атайын стипендия алуу учун документтеримди тапшырдым. Өтүп кеттим. Бишкекте окуганыма төрт жыл болду.
Ашхабаддан жаны келген Рустамды Бишкек кучак жайып тосуп алды десек калп болуп калат. Анын шаарда бир да таанышы жок эле. Рустам батир таппай, бир жарым ай мейманканада жашап жүрдү.
Бирок, азыр баары жайында. Рустам өз окуу жайынын алдыңкы студенттеринин катарында. Бул жердеги жүздөгөн мекендештерине окшоп, окууну да, жумушту да бирге алып жүрөт. Бишкектеги окуусун аяктаган соң, Рустам мындан алыс өлкөлөргө жөнөп, ал жерде байыр алгысы келет. Түркмөнстанга кайтуу азырынча анын пландарына кирбейт:
-Жакында болгон окуялар Түркмөнстанда Ниязовдун саясаты дагы кеминде он жылга уланаарын көрсөттү. Мен өлкөмдүн чыныгы патриоту болгонум менен, азыр ал жакка кайтуунун кажети жок. Ага караганда чет өлкөдө мага кыйла көп мүмкүнчүлүктөр ачылат.
23-жаштагы Мяхри Рустамдан айырмаланып келечегин Түркмөнстан менен кана байланыштырат. Бишкектеги Медициналык Академияны аяктаган соң дароо үйгө кайтам дейт:
-Түркмөнстанда иштегим келет. Бул жерде деле калат элем, бирок врачтардын айлыгы өтө эле аз. Азыр ал жакта Кыргызстандык дипломдор таанылбайт. Ошондуктан, барган соң документимди тастыктаган атайы сынактарды тапшырам. Алып жаткан билимимди сапаты жогору деп ишенем, ошондуктан өзүм каалаган жумушта иштеп кетээриме көзүм жетет.
Адамдарды дарылоо Мяхринин бала чагынан көздөгөн максаты эле. Бирок чоң окууга тапшыраарга келгенде, анын бул тилеги орундалбай кала жаздады. Түркмөнстанда окуу орундары чектелгендиктен Мяхри институтка үч жыл катары менен өтө албай жүрдү. Беш миң доллардык пара берип өтүп кетүүгө акчасы жетмек эмес. Башка мүмкүнчүлүгү жок экенин түшүнгөн кыз акыры Бишкекке келип окуп калды. Ал өзүнүн кадимки жашоосу тууралуу мындай дейт:
-Башка студенттерге окшоп эле ижарада турам. Акчаны ата-энем салып турат. Өзүм да иштейм, жашоом жакшы эле. Азырынча сүйлөшкөн жигитим жок. Үй-бүлө тууралуу да ойлоно элекмин. Бизде чет элдиктер үчүн калыңдын расмий баасы 50 миң доллар эмеспи. Жигиттер бул акчаны төлөгүсү келбей, бир түркмөн кыздан көрө үч башка улуттагы кызга үйлөнгөн оң деп айтып калышат.
Мяхринин айтымында, ал Кыргызстанга ортомчулар аркылуу келген. Түркмөнстандык жаштарды билим алууга расмий түрдө азырынча жалгыз Бишкектеги Америкалык университети ганга чакырууда. Башка жогорку окуу жайлар да бул жаатта иштеп баштаса, аларга да, түркмөн улан-кыздарына да пайдалуу болмок. Гульшат аттуу айым мындай деп белгилейт:
-Жаштардын дал ушул Кыргызстанды тандап жатышы бекеринен эмес. Бул жерде окуунун баасы арзан, каалаган жумушта иштей аласын, кааласан жеке ишкана да ачсан болот. Анан да эң башкысы – бул өлкө эркин, демократиялуу... Кыргызстандан өзүндү адам катары сезип, эркин дем ала аласын.
