- Бул чыныгы кризиспи же убактылуу көрүнүшпү?
- Менимче финансылык системада олуттуу проблемалар бар. Кеп АКШнын турак-жай тармагында гана эмес. Турак-жай проблемасы финансы жамаатындагы көйгөйлөргө түрткү болду. Турак-жайга бөлүнгөн кредиттердин көбү экинчи колдорго өтүп кеткендиктен, алардын тобокелге салуучулугу канчалык экендигин аныктоо өтө кыйын.
- Дүйнөлүк финансы базарларында акциялардын баасы эмнеден түшүп кетти. Дүйнө чын эле глобалдык кризиске кабылганы калдыбы же бул, айрым европалык финансы министрлери айткандай, АКШга гана мүнөздүү көрүнүшпү?
- Дүйнөлүк экономикага катуу бир коркунуч келет деп ойлобойм. Азыркы окуялар финансы тармагында болуп жаткан окуялардын кесепети. Ал окуялар айрым финансылык уюмдарга коркунуч келтирип жаткан болушу толук ыктымал.
- Экономикалык кризис деген эмне, буга силер кандай мисал келтире аласыңар?
- Кошмо Штаттарында реалдуу ички дүң өндүрүшү эки квартал же алты ай катары менен төмөндөгөндө биз рецессия же экономикалык кризис башталды деп айтабыз. Бизде 2001- жана 1991-жылдары чектелген эки кризис болгон. Кийинки убакта кризистер азайып, күчү да анчейин эмес. Эң оор кризис АКШда 1982-жылы болгон. Ага Федералдык резерв кеңешинин инфляцияны 13 пайыздан 4 пайызга төмөндөтүү үчүн, адаттагыдан тышкары, бирок туура, катаң монетардык саясат жүргүзгөнү түрткү болгон. Бирок ал кризистен кийин 1990-жылдарга чейин экономика дүркүрөп өскөн.
- Өткөн жылы азык-түлүктүн баасы кескин өстү, бул көрүнүш улана беребиз? Буга АКШдагы экономикалык төмөндөөнүн канчалык тийешеси бар?
- Жүгөрүгө келгенде, АКШ өкмөтү акылга сыйбаган саясат жүргүзөт. Биздин өкмөт жакында күйүүчү майга кошулуучу этанол үчүн өстүрүлгөн жүгөрү өндүрүшүн кескин көбөйтүүнү жактырды. Бул АКШда азык-түлүктүн, негизинен эт жана сүт азыктарынын кескин кымбатташына түрткү болууда. Айыл-чарбасындагы жерлер да кымбаттап кеткендиктен, кыйыр түрдө бардык азык-түлүк кымбаттады.
- Учурдагы экономикалык каатчылык канчага созулат деп ойлойсуңар? Дагы күч алабы?
- Акыркы 30 жыл бою мен божомолчу эмес серепчи болуп иштейм. Ошондуктан, силердин суроо мени ыңгайсыз абалга коюп жатат. Бирок менимче, эң оор мезгил артта калды.
Жаңыл Жусубжан, Прага
- Менимче финансылык системада олуттуу проблемалар бар. Кеп АКШнын турак-жай тармагында гана эмес. Турак-жай проблемасы финансы жамаатындагы көйгөйлөргө түрткү болду. Турак-жайга бөлүнгөн кредиттердин көбү экинчи колдорго өтүп кеткендиктен, алардын тобокелге салуучулугу канчалык экендигин аныктоо өтө кыйын.
- Дүйнөлүк финансы базарларында акциялардын баасы эмнеден түшүп кетти. Дүйнө чын эле глобалдык кризиске кабылганы калдыбы же бул, айрым европалык финансы министрлери айткандай, АКШга гана мүнөздүү көрүнүшпү?
- Дүйнөлүк экономикага катуу бир коркунуч келет деп ойлобойм. Азыркы окуялар финансы тармагында болуп жаткан окуялардын кесепети. Ал окуялар айрым финансылык уюмдарга коркунуч келтирип жаткан болушу толук ыктымал.
- Экономикалык кризис деген эмне, буга силер кандай мисал келтире аласыңар?
- Кошмо Штаттарында реалдуу ички дүң өндүрүшү эки квартал же алты ай катары менен төмөндөгөндө биз рецессия же экономикалык кризис башталды деп айтабыз. Бизде 2001- жана 1991-жылдары чектелген эки кризис болгон. Кийинки убакта кризистер азайып, күчү да анчейин эмес. Эң оор кризис АКШда 1982-жылы болгон. Ага Федералдык резерв кеңешинин инфляцияны 13 пайыздан 4 пайызга төмөндөтүү үчүн, адаттагыдан тышкары, бирок туура, катаң монетардык саясат жүргүзгөнү түрткү болгон. Бирок ал кризистен кийин 1990-жылдарга чейин экономика дүркүрөп өскөн.
- Өткөн жылы азык-түлүктүн баасы кескин өстү, бул көрүнүш улана беребиз? Буга АКШдагы экономикалык төмөндөөнүн канчалык тийешеси бар?
- Жүгөрүгө келгенде, АКШ өкмөтү акылга сыйбаган саясат жүргүзөт. Биздин өкмөт жакында күйүүчү майга кошулуучу этанол үчүн өстүрүлгөн жүгөрү өндүрүшүн кескин көбөйтүүнү жактырды. Бул АКШда азык-түлүктүн, негизинен эт жана сүт азыктарынын кескин кымбатташына түрткү болууда. Айыл-чарбасындагы жерлер да кымбаттап кеткендиктен, кыйыр түрдө бардык азык-түлүк кымбаттады.
- Учурдагы экономикалык каатчылык канчага созулат деп ойлойсуңар? Дагы күч алабы?
- Акыркы 30 жыл бою мен божомолчу эмес серепчи болуп иштейм. Ошондуктан, силердин суроо мени ыңгайсыз абалга коюп жатат. Бирок менимче, эң оор мезгил артта калды.
Жаңыл Жусубжан, Прага
