Украин президенти Владимир Зеленский орус президенти Владимир Путинди Орусиядагы гана эмес, Украинадагы да шайлоолорду көзөмөлдөгүсү келет деп айыптады. 19-декабрда журналисттердин "Москва эгер Украинада шайлоо өткөрүлсө коопсуздугун камсыздоо жагын ойлонуп көрүүгө макул экендиги" тууралуу суроосуна жооп берип жатып Зеленский "Бизди кимдир бирөөлөр көзөмөлдөшүнө макул болбойбуз", - деп билдирди.
19-декабрда "түз байланыш" учурунда Путин Украинадагы шайлоо маселеси тууралуу айтып жатып добуш берүү күнү Орусия аткылабай турууга, балким, макул болмогун айткан. Ошол эле учурда ал Орусиянын аймагында жашаган украиналыктар да шайлоого катышуу мүмкүнчүлүгүнө ээ болушу керектигин белгилеген.
Украинанын мыйзамдары согуш маалында кандайдыр бир шайлоо өнөктүгүн өткөрүүгө жол бербейт. Орусия толук масштабдуу согуш ачкандан бери Украинада 2023-жылкы парламенттик шайлоо да, 2024-жылкы президенттик шайлоо да өтпөй калган.
Орусия бул жагдайды башкача чечмелеп, Украинада шайлоо атайылап эле өткөрүлбөй жатканын айтып, бул өлкөнүн азыркы бийлигин легитимдүү эмес деп атап келет.
АКШ президенти Дональд Трамп 9-декабрда Politico басылмасына курган маегинде Украинада президенттик шайлоо өткөрүүгө убакыт келип жетти деген оюн айткан. Ошол эле күнү Зеленский эгер Кошмо Штаттар жана Европа Украинанын толук коопсуздугун камсыз кылып бере алса шайлоону 60-90 күн ичинде уюштуруп, өткөрүүгө даяр экенин билдирген.
Ал тапта 20-декабрга караган түнү Орусия Украинаны көздөй «Искандер-М» баллистикалык ракеталарынан үчөөнү учурганын украин Куралдуу күчтөрүнүн башкармалыгы билдирди. Мындан тышкары 51 согуштук дрон колдонгону, адабан коргонуу каражаттарынын жардамы менен алардын 31ин атып түшүрүүгө үлгүрүшкөнү маалым болду.
Жалпысынан 15 жерде баллистикалык ракеталар жана 20 дрон бутасына жеткени кабарланды.
Одесса районунун порт тилкесинде ракета тийген жерде, соңку маалымат боюнча, сегиз адамдын өмүрү кыйылды, дагы 27 адам ар кандай жараат алды.
Николаев облусунда үч район электр жарыгысыз калды.
Орусия коңшусу Украинага каршы толук масштабдуу согуш ачканына төрт жылга чамалап калды. Көптөгөн далилдерге карабастан Москва Украинанын жарандык инфраструктурасын талкалап, жайкын тургундарын өлтүрүп жатканын мойнуна албайт.
АКШ баштаган тынчтык сүйлөшүүлөрүнөн азырынча натыйжа боло элек.
20-21-декабрда Майамиде Украинадагы согушту токтотуу маселесин АКШнын жана Орусиянын өкүлдөрү талкуулаганы жатышат. Орус делегациясын президенттин атайын өкүлү Кирилл Дмитриев жетектейт.
АКШ тараптан сүйлөшүүлөргө президенттин атайын чабарманы Стив Уиткофф, кеңешчиси жана күйөө баласы Жаред Кушнер катышууда.
Уиткофф менен Кушнер 19-декабрда Украинанын Улуттук коопсуздук жана коргоо кеңешинин башчысы Рустам Умеров баштаган делегация менен сүйлөшүү өткөргөн.
Умеров бул жолугушуу тууралуу кеңири маалымат берген жок, болгону ага Киевдин европалык өнөктөштөрү катышканын айтты.
"Америкалык өнөктөштөр менен кийинки кадамдар жана жакынкы арада биргелешип иштөөнү улантуу тууралуу сүйлөштүк", - деп жазды ал Telegram каналына.
Орусиянын президенти Владимир Путин жыл жыйынтыктоочу маалымат жыйынды жана "түз байланышты" согуш талаасындагы Орусиянын позициялары тууралуу ишенимдүү айтып баштады.
19-декабрдагы "Жыл жыйынтыгы — 2025" иш-чарасында Путинге журналисттердин суроолору менен Орусия жарандарынан келген, кылдат текшерилген суроолор берилип жатат.
Бул жолку жыйын АКШ президенти Дональд Трамптын тынчтык орнотуу боюнча дипломатиялык аракеттери күчөп жаткан учурга туш келди.
Путин 2022-жылдын 24-февралында Украинага кеңири масштабдуу согуш ачкандан бери дээрлик төрт жыл өттү.
"Биздин аскерлер фронт тилкесин бойлой алдыга жылып жатышат. Кээ бир жерлерде тезирээк, айрым жактарда жайыраак. Бирок бардык багыттар боюнча душман чегинүүдө", — деди Путин Москвадагы түз эфирдеги жыйын башталгандан бир нече мүнөт өткөндөн кийин.
Алдын ала даярдалган сценарий боюнча өтүүчү бул иш-чара адатта бир нече саатка созулат.
Акыркы айларда Путин Орусия согушта артыкчылыкка ээ экенин жана өз максаттарына жетерин бир нече жолу кайталаган.
"Жыл cоңуна чейин биз согуш майданында жаңы ийгиликтерди көрөбүз деп ишенем", — деп кошумчалады Путин.
Орус күчтөрү 1100 чакырымга созулган фронт сызыгынын бир нече жеринде украин армиясынын коргонуусун жиреп, акырындык менен алдыга жылып жатышат. Украин аскерлери сан жагынан да, курал-жарагынын көлөмүнөн да орус армиясына жетпейт.
Путин орус армиясынын ийгиликтерин өзгөчө апыртып сүрөттөп, Москванын аскерлери Украинанын Харьков облусундагы Купянск шаарын дээрлик басып алып, украин күчтөрүн курчоого алганын ырастады.
Украин президенти Владимир Зеленский 19-декабрда Европа биримдигинин лидерлерине кезектеги каржылык жардам тууралуу чечими үчүн ыраазычылыгын билдирди.
«Бул биздин туруктуулугубузду чынында эле бекемдей турган олуттуу колдоо», — деген Зеленский Орусиянын камактагы активдери кандай болгон күндө да тоңдурулган бойдон калып жатканын, Украина жакынкы жылдарга каржылык туруктуулугуна кепилдик ала алганын белгиледи.
Узак талкуудан кийин да европалык лидерлер орусиялык активдер боюнча бир пикирге келе алышкан жок, Reuters агенттигинин өздүк дипломатиялык булактары бул саясий жактан алганда өтө оор маселе болуп калганын айтып беришти.
Европа Биримдигинин лидерлери 18-декабрда башталган 16 сааттык талкуудан кийин Украинага Орусиянын камакка алынган активдеринин эсебинен каржылык колдоо көрсөтүү маселесинде орток пикир таба алган жок. Бирок Украина банкрот болушуна да жол берилбей турганы белгилүү болду, себеби Киевге 2026-2027-жылдарга 90 миллиард евролук займ бөлүү чечими кабыл алынды. Бул акча Евробиримдиктин жалпы бюджетинин кепилдиги менен берилет.
Еврокеңештин төрагасы Антониу Кошта Х социалдык түйүнүндөгү баракчасына 19-декабрда "Биз өзүбүзгө милдеттенме алганбыз жана аны аткардык", - деп жазды.
Германиянын канцлери Фридрих Мерц Украина бул насыяны Орусия ага каршы согуш ачып, келтирген зыяндын ордун толтуруп бергенде гана кайтарып төлөөгө милдеттүү болорун айтты. Эгер Москва зыянды төлөбөйм деп чыкса анда Украинанын карызын жабыш үчүн Европада камакта турган орусиялык активдер колдонулары айтылды.
Жетишилген соңку келишимде Украинаны каржылоого катышпай турганын билдирген Венгриянын, Словакиянын жана Чехиянын каржылык милдеттенмелерине таасир тийбеси жазылганы да маалымдалды.
Евробиримдиктин лидерлери 18-декабрда Украинага кийинки эки жыл ичинде ири көлөмдөгү насыя берүү маселесин макулдашуу үчүн чогулуп жатышат.
Лидерлер ошондой эле миграция, шаркеттин кеңейүү саясаты, соода жана экономика маселелерин талкуулашат.
Эл аралык валюта фондунун эсебинде согуштан катуу жабыркаган Украинага жалпысынан 137 миллиард евро (160 миллиард доллар) зарыл. Мындан улам бул каражатты кайдан табуу керек деген маселе күн тартибинде турат.
"Бул өтө курч маселе. Баарыбыз сезип турабыз, баарыбыз көрүп турабыз", — деди Еврокомиссиянын төрайымы Урсула фон дер Ляйен саммиттин алдында Евробиримдиктин мыйзам чыгаруучуларына кайрылып жатып.
Брюсселдеги жыйынга төрагалык кылган Еврокеңештин президенти Антониу Кушта лидерлер макулдашууга жеткенче, керек болсо бир нече күнгө созулса да, сүйлөшүүлөрдү уланта берүүгө убада кылды.
Бир катар лидерлер Европада камакка алынган орусиялык активдердин ондогон миллиард евросун Украинанын экономикалык жана аскердик муктаждыктарына пайдаланууну сунуштап жатышат. Мындай чечим буга чейин эч качан кабыл алынган эмес жана анын олуттуу тобокелчиликтери бар.
Европа Борбордук банкы эгер европалыктар башка өлкөлөрдүн каражаттарын тартып алууга даяр деген таасир калтырса, бул еврого болгон ишенимди солгундатарын эскерткен. Айрым мүчө мамлекеттер Орусия буга жооп кайтарат деп кооптонуп турушат.
Камактагы активдердин негизги бөлүгү Белгияда сакталган. Расмий Брюссель мындай кадамга каршы көз карашта.
Өткөн аптада Орусиянын Борбордук банкы Белгиядагы Euroclear каржы компаниясын Москва сотуна берип, саммиттин алдында Белгияга жана анын европалык өнөктөштөрүнө басымды күчөттү.
Венгрия менен Словакия Урсула фон дер Ляйен сунуштаган планга каршы. Бул планга ылайык, Орусия согушту токтотуп, келтирилген зыяндын ордун толтургуча Украинага 90 миллиард евро (105 миллиард доллар) карыз берип туруу керек. Украинанын президенти Владимир Зеленскийдин айтымында, дээрлик төрт жыл ичинде 600 миллиард евродон (700 миллиард доллардан) ашуун зыян келтирилген.