АКШ президенти Дональд Трамп 5-мартта (АКШда 4-март) Конгресстеги кайрылуусунда Украинанын президенти Владимир Зеленскийден ал тынчтык сүйлөшүүлөрүнө даярдыгын билдиргени тууралуу кат алганын айтты. Ошондой эле Трамп Украина кен байлыктар боюнча келишимге каалаган убакта кол коюуга даяр экенин кошумчалады.
"Мен украин президенти Владимир Зеленскийден маанилүү кат алдым. Катта: "Украина бекем тынчтыкты жакындатыш үчүн сүйлөшүүнү болушунча тезирээк жүргүзүүгө даяр. Тынчтыкты украиндерден артык каалап жаткан эч ким жок" деди ал", — деп билдирди Трамп.
АКШ президенти ар апта сайын согушта 2000 кишинин — жаш орусиялыктардын жана жаш украиндердин өмүрү кыйылып жатканын айтты.
"Мен мындайдын токтошун каалайм", — деп ал Кошмо Штаттар "балким, 350 миллиард доллар" коротконун, ал эми Европа болгону 100 миллиард доллар бөлгөнүн кошумчалады.
Трамп Зеленский менен кайым айтышуусу тууралуу эч нерсе айткан жок, болгону "Биз аны менен жакшы мамиледебиз, ар нерсе боло берет да", — деп гана билдирди.
Кошмо Штаттардын президентинин айтымында, Ак үй "Орусия менен да олуттуу сүйлөшүү жүргүзүүдө". "Биз алар тынчтыкка даяр экени тууралуу күчтүү сигналдарды алдык", — деди Трамп.
4-мартта АКШ президенти Украинага бардык аскердик жардамды убактылуу токтоткону кабарланган. Администрация бул тууралуу расмий билдирүү таратпаганы менен, бир катар медиа жогорку даражалуу аткаминерлерге таянып жазышкан.
28-февралда Трамп менен Зеленскийдин жолугушуусу кайым айтышуу менен коштолгон. Зеленский Киев ок атышууну токтотуу келишимин кабыл алууга даяр эместигин, Вашингтондон коопсуздукка байланыштуу кепилдик керек экенин айтканда лидерлер ортосунда пикир келишпестик жаралган. Ак үйдүн Сүйрү бөлмөсүндөгү курч сүйлөшүүгө америкалык вице-президент Жей Ди Вэнс да аралашкан.
Трамп менен Вэнс украин тарап АКШнын жардамына "ыраазы болбой" жатканын айтышкан. Украин президенти Ак үйдөн чыгып кетип, эч кандай документке кол коюлган эмес, эки лидердин пландалган биргелешкен пресс-конференциясы да өтпөй калган. Бул күнү эки өлкө Украинанын кен байлыктары боюнча келишимге кол коюшмак.
Америкалык тарап демилгелеген келишимдин долбоору кандай экени расмий түрдө так айтыла элек. Маалыматтарга караганда, бул документке кол коюлса АКШ Украинанын айрым минералдык ресурстарын, анын ичинде сейрек кездешүүчү металлдарын казууга мүмкүнчүлүк алат. Бул, Трамп талап кылып жаткандай, Украинанын буга чейин алган аскердик жардамынын акысы жана келечектеги тынчтыгынын кепилдиги болот. Зеленский келишимдин баштапкы долбооруна макул болбой, кол коюудан баш тартып койгон. Кийинки долбооруна макул болуп, 28-февралда кол коюу үчүн Вашингтонго барган.
Зеленский 2-марттагы кечки видео кайрылуусунда "Албетте, биз Америка Кошмо Штаттарынын маанисин түшүнөбүз жана алган бардык колдоо үчүн ыраазыбыз" деп айткан. Ал ошондой эле Лондондо журналисттердин суроолоруна жооп берип, керек болсо Ак үйгө кайра барууга даяр экенин билдирген.
АКШ президенти Дональд Трамп Украинага көрсөтүлүп жаткан бардык аскердик жардамды токтото турууну чечкенин 4-мартта бир катар басылмалар жазып чыгышты.
AFP, Reuters маалымат агенттиктери Ак үйдөгү булак "Президент тынчтыкты каалай турганын так билдирди. Өнөктөштөрүбүз да ошондой эле ниетте болушу биз үчүн зарыл. Биздин жардам маселени чечүүгө өбөлгө болуп жатканына ынануубуз үчүн биз жардамыбызды токтото турмай жана кайра карап чыкмай болдук", - деп айтып бергенин кабарлашты.
Сөз жардамды таптакыр токтотуп коюу эмес, убактылуу тыныгуу тууралуу болуп жатканын Bloomberg жана Fox News жазышты.
Fox News Трамптын администрациясынын "Бул таптакыр токтотуу эмес, бул пауза", — деген сөзүн келтирди.
3-мартта Трамп өзүнүн TruthSocial социалдык түйүнүнө Зеленскийдин Орусия менен согуштун аякташы "өтө, өтө алыс" деп айтканы тууралуу Associated Press агенттигинин кабарын жарыялап, "Бул Зеленскийдин жасаган эң жаман билдирүүсү болду, эми Америка мындайга чыдап отурбайт!" деп жазган. Ошону менен катар ал Зеленский "Американын колдоосуна ээ болуп турган чакта тынчтык болушун каалабайт" деп кошумчалаган.
28-февралда Трамп менен Зеленскийдин жолугушуусу кайым айтышуу менен коштолгон. Зеленский Киев ок атышууну токтотуу келишимин кабыл алууга даяр эместигин, Вашингтондон коопсуздукка байланыштуу кепилдик керек экенин айтканда лидерлер ортосунда пикир келишпестик жаралган. Ак үйдүн Сүйрү бөлмөсүндөгү курч сүйлөшүүгө америкалык вице-президент Жей Ди Вэнс да аралашкан.
Трамп менен Вэнс украин тарап АКШнын жардамына "ыраазы болбой" жатканын айтышкан.
Зеленский 2-марттагы кечки видео кайрылуусунда "Албетте, биз Америка Кошмо Штаттарынын маанисин түшүнөбүз жана алган бардык колдоо үчүн ыраазыбыз" деп айткан. Ал ошондой эле Лондондо журналисттердин суроолоруна жооп берип, керек болсо Ак үйгө кайра барууга даяр экенин билдирген.
Bloomberg жазгандай, АКШ администрациясынын соңку чечими Украинага жеткириле элек бардык америкалык, анын ичинде Польша аркылуу транзит менен ташылып бараткан курал-жаракка тийиштүү болот. Анын арасында украин армиясына өтө зарыл ок-дары, жүздөгөн Жапыр аткылоочу реактивдүү система (РСЗО), танкка каршы курал жана башка жабдык бар.
Жеткирүү убактылуу токтотулган аскердик жардамдын көлөмү боюнча азырынча маалымат жок.
Украина АКШдан аскердик жардамды үч жол менен алат - же америкалык президент кампадагы курал-жаракты жаңылаганда ага чейинкисин Украинага берет, же Пентагон Украина үчүн атайын буюртма берип курал-жарак жасатат, же Украина АКШ берген акчага АКШнын куралын сатып алат.
New York Times жөнөтүү жана өндүрүү убактылуу токтотулган куралдын жалпы баасы 1 миллиарддан жогору экенин жазды. Украина ошондой эле америкалык ишканалардан курал-жаракты түз сатып алууга мүмкүнчүлүк берүүчү атайын программадагы жүздөгөн миллион доллардан да ажырашы ыктымал экени кабарланууда.
Венгриянын премьер-министри Виктор Орбан Украинадагы ок атышууну токтотуу боюнча Евробиримдик менен Орусиянын ортосунда түз сүйлөшүүлөрдү баштоо чакырыгы менен Европа кеңешинин төрагасы Антониу Коштага кайрылды.
Бул тууралуу dpa жана Reuters агенттиктери кабарлашты.
Журналисттердин колуна тийген кайрылууда Евробиримдик Украинага жардамды көбөйтүү боюнча өзүнө кошумча милдеттенмени алуу планынан баш тартышы керектиги жазылган. Евробиримдик өлкөлөрү бул тууралуу бейшембиде өтө турган саммитте сүйлөшүүнү пландап жатат. Билдирүү долбоорунда Украинадагы тынчтык боюнча сүйлөшүүлөр Киевдин катышуусуз өтүшү мүмкүн эместиги айтылган.
Орбандын сөзүнө караганда, түз сүйлөшүүлөр менен ЕБ пландап жаткан жардам бир мезгилде кабыл алынбашы керек. Ал Евробиримдиктин мындай чечимдери бардык мүчөлөрүнүн бирдиктүү добушу менен кабыл алынышы керектигин белгилеген.
Ушундай эле позицияны Словакия да карманууда. Ишемби күнү өлкөнүн премьер-министри Роберт Фицо Евробиримдиктин күч аркылуу тынчтыкка жетишүү стратегиясын реалдуу эмес деп атаган.
Ал Евробиримдиктин бейшембиге мерчемделген саммити ок атышууну дароо токтотууга жетишүү жөнүндө жыйынтыктоочу резолюцияны камтышы керек деп эсептейт.
“Словакия согуштун улантылышында Украинаны финансылык жактан да, аскердик жактан да колдобойт. Эгерде башкалар ушундай кылууну кааласа, биз алардын тандоосуна сый менен мамиле кылабыз”, - деп жазды Фицо ишемби күнү.
Европа Биримдиги бейшемби күнү, 6-мартта өтө турган саммитте Украинага жүздөгөн миллиард евро жардам берүү маселесин карайт.
Мындай маалыматты Франциянын президенти Эммануэл Макрон 1-мартта La Tribune басылмасына курган маегинде билдирди.
“Жолугушуунун максаты – Украинага колдоону күчөтүү жана Еврокомиссияга масштабдуу биргелешкен каржылоо программасын мүмкүн болушунча ылдамыраак ишке киргизүүнү тапшыруу. Анткени, сөз биздин коопсуздугубуз тууралуу болуп жатат. Сөз жүздөгөн миллиард евролук каржылоо жөнүндө жүрүүдө. Евробиримдик өлкөлөрүнүн лидерлери европалык коопсуздуктун архитектурасын түзүүнү да талкуулашат”, - деген Макрон.
Француз президенти мындай долбоорду ишке ашыруу узак жылдарга созуларын моюнга алып, андыктан Европа АКШ тараптан берилүүчү колдоону сактап калууга болгон аракетин жумшоого тийиш экенин айткан.
Евробиримдик өлкөлөрүнүн жана Британиянын лидерлери 6-мартта Украинанын коопсуздугу жана коргонуу боюнча саммитке чогулат.
Владимир Зеленский 28-февралдагы Дональд Трамп менен болгон кайым айтышуудан кийин Лондонго учуп барган. Кир Стармер менен жабык эшик артындагы сүйлөшүүдөн кийин Улуу Британия Киевге 2,84 млрд доллар насыя бере турганы белгилүү болгон. Карыз Орусиянын Европадагы жабылган каражаттарынан түшкөн киреше эсебинен кайтарылары айтылган.
