- Кечээ инвестициялык кеңештин жыйынында президент Курманбек Бакиев Орусиядан жалпы жонунан 450 млн. доллар келет жана ал ишкерликти өркүндөтүүгө жумшалат деп билдирди. Ишкерлерде ал каражатты кайсы тармакка, кантип сарптоо керек деген сунуштар барбы?
- Биз өткөндө өзүбүздүн төртүнчү курултайда да бул жөнүндө кеп кылып, биздин эксперттер өздөрүнүн сунуштарын айткан, биздин биринчи сунушубуз чакан жана орто бизнеске көбүрөк көңүл бурулуп, керек болсо алар үчүн атайын фонд түзүлүп, Орусиядан келе турган кредит дагы жеңилдетилген төмөн пайыздар менен биринчи кезекте орто жана чакан бизнестин өкүлдөрүнө берилсе, өлкөдөгү экономикалык туруктуулук үчүн негиз түзүлөт деген бекен ишеним бар. Биз бул жөнүндө айтып келатабыз. Курултай учурунда дагы өкмөт башчысы Игорь Чудинов да биздин бул пикирибизди колдоп, сөзсүз түрдө орто, чакан бизнестин өкүлдөрүнө бизнес уюмдар аркылуу кредит берүүгө өзүнүн бүткүл чама-чаркын жумшай тургандыгын билдирген.
- Өкмөт башчы Игорь Чудинов кечээ Евробанктын өкүлдөрү менен жолугушууда орусиялык кредит сарптала турган долбоорлорду Өнүктүрүү Фонду иргеп жатат деп билдирди. Ал кайсы тармакты өнүктүрүүгө багытталган кандай долбоорлор. Сиздин тааныштыгыңыз барбы?
- Бул боюнча биздин анча-мынча кабарыбыз бар. 50 млн. доллар тегерегиндеги долбоорлор көбүрөк изделип жаткандыгы жана ошондон көбүрөк суммадагыларга көңүл бурулуп жаткандыгы жөнүндө биздин кабарыбыз бар. Бирок биз деле өзүбүздүн пикирибизди билдирдик. Биз өзүбүздүн жыйында да кайра чогулуп, ушул маселени көтөрүп, биринчи кезекте албетте Кыргызстандагы коммерциялык банктар аркылуу орто жана чакан бизнеске бериш керек экендигин белгиледик. Ал эми мындай бизнес биздин оюбузча, 200-300 миң доллардан 4-5 млн. долларга чейинки долбоорлору бар ишканалар экенин айтып атабыз. Эгерде канчалык көбүрөк ишкерлердин катмары камтылса, ошончолук бул кредиттин кайтарымдуулугу да, натыйжалуулугу да арбыйт деген ишенимибизди билдирип атабыз.
- Демек ошол долбоорлор кайсы тармактарга багытталат?
- Мында айыл чарба продукцияларын кайра иштетүү ишканалары биринчи кезекте кеп болуп атат. Кыргызстандагы жерлерди, дыйкандар өндүргөн кайра иштетүү ишканаларын жандандыруу, же жаңыларын түзүп чыгуу жана кайра иштеткен продукцияларды экспортко чыгаруу. Андан тышкары биздин ишкерлердин сунуштары, туризм, курулуш боюнча сунуштар бар. Дегеле тейлөө, туризм, айыл чарба продукцияларын кайра иштетүү, курулуш – төрт багытка көбүрөөк көңүл буруп атабыз.
- Президент Курманбек Бакиев орусиялык кредит мурдагыдай мамлекеттик кызматчылардын чөнтөгүндө калбасы үчүн мамлекет менен ишкер чөйрөнүн ортосунда кызматташуу боюнча атайын мыйзам иштелип чыгат деди. Башка мыйзамдар иштебей жаткандан кийин ал элдин көзүн будамайлоо аракети болот, ал деле бирөөнүн чөнтөгүндө, же президенттик шайлоого кетет деген пикирлер пайда боло баштады. Бул кредиттин натыйжалуу сарпталышына ишкерлер кандайдыр бир салым кошо алабы?
- Биз өткөндөгү курултайда козгогон бирден бир маселебиз ушул болду, жакшы мыйзамдар кабыл алынып атат ишкерлик жөнүндө, бирок ошону ишке ашыруу механизми иштебей жатат деген жыйынтыкка келгенибизге баары эле күбө болушту. Биз дагы кайталап айтабыз, жакшы мыйзамдар кабыл алынды, бирок ошону иштетиш керек. Иштетиш үчүн биринчи кезекте коомдук, элдик көзөмөл болуш керек. Өлкөдөгү кредит каражаттары болобу, бюджеттин чыгымдалышы болобу, биринчи кезекте элдик коомдук көзөмөлдү колуна бериш керек. Ал үчүн өлкөдө жүздөгөн коомдук уюмдар бар, ишкерлер ассоциациясы бар, тармактык ассоциациялар бар. Булар өкмөт менен активдүү иштеши керек. Эгерде өкмөт менен активдүү иштешпей атса, анда өкмөт өзү алар менен активдүү иштешүүгө аракет кылыш керек. Эки жакта бири-бирине жакшы кадам болуп, бирдиктүү стартегия иштелип чыкса, коомдук уюмдарга, ишкерлик ассоциацияга ишеним артылса менимче натыйжа болот. Эгерде бул жөн эле cөз жүзүндө калып, чиновниктер өз кызыкчылыгын биринчи планга койсо, анда албетте элдин ишеними мурдагыдан да төмөндөп кетиши ыктымал.
- Маегиңизге рахмат.
- Биз өткөндө өзүбүздүн төртүнчү курултайда да бул жөнүндө кеп кылып, биздин эксперттер өздөрүнүн сунуштарын айткан, биздин биринчи сунушубуз чакан жана орто бизнеске көбүрөк көңүл бурулуп, керек болсо алар үчүн атайын фонд түзүлүп, Орусиядан келе турган кредит дагы жеңилдетилген төмөн пайыздар менен биринчи кезекте орто жана чакан бизнестин өкүлдөрүнө берилсе, өлкөдөгү экономикалык туруктуулук үчүн негиз түзүлөт деген бекен ишеним бар. Биз бул жөнүндө айтып келатабыз. Курултай учурунда дагы өкмөт башчысы Игорь Чудинов да биздин бул пикирибизди колдоп, сөзсүз түрдө орто, чакан бизнестин өкүлдөрүнө бизнес уюмдар аркылуу кредит берүүгө өзүнүн бүткүл чама-чаркын жумшай тургандыгын билдирген.
- Өкмөт башчы Игорь Чудинов кечээ Евробанктын өкүлдөрү менен жолугушууда орусиялык кредит сарптала турган долбоорлорду Өнүктүрүү Фонду иргеп жатат деп билдирди. Ал кайсы тармакты өнүктүрүүгө багытталган кандай долбоорлор. Сиздин тааныштыгыңыз барбы?
- Бул боюнча биздин анча-мынча кабарыбыз бар. 50 млн. доллар тегерегиндеги долбоорлор көбүрөк изделип жаткандыгы жана ошондон көбүрөк суммадагыларга көңүл бурулуп жаткандыгы жөнүндө биздин кабарыбыз бар. Бирок биз деле өзүбүздүн пикирибизди билдирдик. Биз өзүбүздүн жыйында да кайра чогулуп, ушул маселени көтөрүп, биринчи кезекте албетте Кыргызстандагы коммерциялык банктар аркылуу орто жана чакан бизнеске бериш керек экендигин белгиледик. Ал эми мындай бизнес биздин оюбузча, 200-300 миң доллардан 4-5 млн. долларга чейинки долбоорлору бар ишканалар экенин айтып атабыз. Эгерде канчалык көбүрөк ишкерлердин катмары камтылса, ошончолук бул кредиттин кайтарымдуулугу да, натыйжалуулугу да арбыйт деген ишенимибизди билдирип атабыз.
- Демек ошол долбоорлор кайсы тармактарга багытталат?
- Мында айыл чарба продукцияларын кайра иштетүү ишканалары биринчи кезекте кеп болуп атат. Кыргызстандагы жерлерди, дыйкандар өндүргөн кайра иштетүү ишканаларын жандандыруу, же жаңыларын түзүп чыгуу жана кайра иштеткен продукцияларды экспортко чыгаруу. Андан тышкары биздин ишкерлердин сунуштары, туризм, курулуш боюнча сунуштар бар. Дегеле тейлөө, туризм, айыл чарба продукцияларын кайра иштетүү, курулуш – төрт багытка көбүрөөк көңүл буруп атабыз.
- Президент Курманбек Бакиев орусиялык кредит мурдагыдай мамлекеттик кызматчылардын чөнтөгүндө калбасы үчүн мамлекет менен ишкер чөйрөнүн ортосунда кызматташуу боюнча атайын мыйзам иштелип чыгат деди. Башка мыйзамдар иштебей жаткандан кийин ал элдин көзүн будамайлоо аракети болот, ал деле бирөөнүн чөнтөгүндө, же президенттик шайлоого кетет деген пикирлер пайда боло баштады. Бул кредиттин натыйжалуу сарпталышына ишкерлер кандайдыр бир салым кошо алабы?
- Биз өткөндөгү курултайда козгогон бирден бир маселебиз ушул болду, жакшы мыйзамдар кабыл алынып атат ишкерлик жөнүндө, бирок ошону ишке ашыруу механизми иштебей жатат деген жыйынтыкка келгенибизге баары эле күбө болушту. Биз дагы кайталап айтабыз, жакшы мыйзамдар кабыл алынды, бирок ошону иштетиш керек. Иштетиш үчүн биринчи кезекте коомдук, элдик көзөмөл болуш керек. Өлкөдөгү кредит каражаттары болобу, бюджеттин чыгымдалышы болобу, биринчи кезекте элдик коомдук көзөмөлдү колуна бериш керек. Ал үчүн өлкөдө жүздөгөн коомдук уюмдар бар, ишкерлер ассоциациясы бар, тармактык ассоциациялар бар. Булар өкмөт менен активдүү иштеши керек. Эгерде өкмөт менен активдүү иштешпей атса, анда өкмөт өзү алар менен активдүү иштешүүгө аракет кылыш керек. Эки жакта бири-бирине жакшы кадам болуп, бирдиктүү стартегия иштелип чыкса, коомдук уюмдарга, ишкерлик ассоциацияга ишеним артылса менимче натыйжа болот. Эгерде бул жөн эле cөз жүзүндө калып, чиновниктер өз кызыкчылыгын биринчи планга койсо, анда албетте элдин ишеними мурдагыдан да төмөндөп кетиши ыктымал.
- Маегиңизге рахмат.
