-
-
Азаттык үналгысы
Соңку программа
-
-
Алдыда
-
07:00 - 08:00
Таңкы Азаттык
-
08:00 - 09:00
Таңкы Азаттык (Кайталоо)
-
09:30 - 10:30
Таңкы Азаттык (Кайталоо)
-
-
Азаттык үналгысы
-
Аудиолор
ишемби, 27-май, 2017 Бишкек убактысы 04:49
ООН үчүн быйыл өтө оор жыл болду. Өзгөчө Ирактагы согуш эл аралык эң жогорку инстанция аталган бул уюмдун беделин катуу түшүрдү. Марттын этегинде коопсуздук кеңешинин каяшасына карабай Кошмо Штаттары Иракка өз алдынча согуш жарыялап, Багдадга басып кирди. Августта болсо Иракта жанкечтилер ООНдун миссиясы жайгашкан имаратта бомба жардырып, жыйырма эки адамды, анын ичинде баш катчынын атайын чабарманын жайран кылышты.
ООНду өтө осол абалга койгон бул окуяларды,жалпы эле уюмдун бул жолку кризисин баш катчы Кофи Аннан өзү адамзат келип кептелген туюк жарга теңештирди. Сентябрдын башталышында Башкы ассамблеянын кезектеги жыйынын ачып жатып, дүйнөлүк жамаат алдында бир катар маселелерди кабыргасынан койду жана анын соңунан ООНду радикалдуу түрдө реформалоо планын жарыялады.
ООНду реформалоо кампаниясы деп аталган вашингтондук таасирдүү уюмдун аткаруучу директору Дон Краус эл аралык бул уюмга альтернатива жок деп эсептейт жана анын колунан көп нерсе келерине бекем ишенет. Өзгөчө жакырчылык, СПИД, коррупция өңдүү социалдык-экономикалык жана гуманитардык маанидеги проблемаларда ООНдун азык-түлүк программасы, балдар фондусу, бүткүлдүйнөлүк саламаттык сактоо уюму сыяктуу мекемелери орчундуу иштерди аткарып жатат. Мындан тышкары Косоводо, Ооганстанда жана Чыгыш Тимордо кайра куруу иштеринде бир топ тажрыйба топтоду.
ООНду аксатып жаткан негизги иштер деп Краус коопсуздук, демократия жана адам укуктары чөйрөсүндөгү проблемаларды атайт. Дүйнөдөгү авторитардык, диктатордук өкмөттөргө, массалык кыргын куралдарына ээ болгусу келип жаткан чогоол режимдерге ООНдун тиши да,тили да көп өтө бербейт. Буларга жаңы кылымдын башында терроризм проблемасы кошулду. Краустун көз карашында, улуту же мекени жок террорчуларга арка-жөлөк болуп, эркиндиктин жалпы таанылган принциптерин сактабаган өлкөлөр ООНго мүчө болууга тийиш эмес. Ал эми тынчтык жана коопсуздук проблемалары жалпы ассамблеянын карамагына берилсе, кооопсуздук кеңешинин туруктуу беш мүчөсүнүн вето салуу укугу жоюлса, Краустун ишениминде, уюмдун иши азыркыдан алда канча натыйжалуу жана өтөлгөлүү болор эле.
Эл аралык укук профессору, америкалык илимпоз Мичел Гленнон жалпысынан мындай ойлорду туура деп эсептейт. Бирок проблема алда канча тереңде жана ал ООНдун түзүлүш системасында деле жаткан жери жок. Кептин баары дүйнөлүк жамааттын өзүндө, б.а. адамзат азыр ар башка ишенимдерди эш тутат, бир эле маселеде ар башка принциптерди жана позицияларды карманат. Айрыкча Иракка келгенде трансатлантикалык альянс да эки жаатка бөлүнүп калды. Ошондуктан ООНдун келечеги, Гленнондун ишениминде, адамзаттын өзүн азыр олуттуу кырдаалга кептеп отурган глобалдык проблемалардын бирдиктүү чен-өлчөмдөрү менен түшүнүктөрү дүйнөдө түзүлөбү-жокпу, көп жагынан ушуга жараша болот.
Болгариянын ООНдогу элчиси Стефан Тафров коопсуздук кеңешинде Иракка байланыштуу кескин айрымалуу позициялар деле болбогондугун, иштин баары чечим кабыл алуунун ыкмаларына барып такалганын белгиледи. Коопсуздук кеңешинде трансатлантикалык союздаштардын эки жаатка ажырап кеткени жакшы иш болбоду, деп моюнга алды болгар элчиси. Мындай жаатташуунун арты трансатлантикалык альянска же Европа континентине гана эмес, жалпы дүйнөлүк жамаат үчүн эч качан пайдалуу болбойт. Андыктан Тафров коопсуздук кеңешинде баарыдан мурда чечим кабыл алуунун механизмдерин өзгөртүү зарыл дейт.
ООНду реформалоо кампаниясы деп аталган вашингтондук таасирдүү уюмдун аткаруучу директору Дон Краус эл аралык бул уюмга альтернатива жок деп эсептейт жана анын колунан көп нерсе келерине бекем ишенет. Өзгөчө жакырчылык, СПИД, коррупция өңдүү социалдык-экономикалык жана гуманитардык маанидеги проблемаларда ООНдун азык-түлүк программасы, балдар фондусу, бүткүлдүйнөлүк саламаттык сактоо уюму сыяктуу мекемелери орчундуу иштерди аткарып жатат. Мындан тышкары Косоводо, Ооганстанда жана Чыгыш Тимордо кайра куруу иштеринде бир топ тажрыйба топтоду.
ООНду аксатып жаткан негизги иштер деп Краус коопсуздук, демократия жана адам укуктары чөйрөсүндөгү проблемаларды атайт. Дүйнөдөгү авторитардык, диктатордук өкмөттөргө, массалык кыргын куралдарына ээ болгусу келип жаткан чогоол режимдерге ООНдун тиши да,тили да көп өтө бербейт. Буларга жаңы кылымдын башында терроризм проблемасы кошулду. Краустун көз карашында, улуту же мекени жок террорчуларга арка-жөлөк болуп, эркиндиктин жалпы таанылган принциптерин сактабаган өлкөлөр ООНго мүчө болууга тийиш эмес. Ал эми тынчтык жана коопсуздук проблемалары жалпы ассамблеянын карамагына берилсе, кооопсуздук кеңешинин туруктуу беш мүчөсүнүн вето салуу укугу жоюлса, Краустун ишениминде, уюмдун иши азыркыдан алда канча натыйжалуу жана өтөлгөлүү болор эле.
Эл аралык укук профессору, америкалык илимпоз Мичел Гленнон жалпысынан мындай ойлорду туура деп эсептейт. Бирок проблема алда канча тереңде жана ал ООНдун түзүлүш системасында деле жаткан жери жок. Кептин баары дүйнөлүк жамааттын өзүндө, б.а. адамзат азыр ар башка ишенимдерди эш тутат, бир эле маселеде ар башка принциптерди жана позицияларды карманат. Айрыкча Иракка келгенде трансатлантикалык альянс да эки жаатка бөлүнүп калды. Ошондуктан ООНдун келечеги, Гленнондун ишениминде, адамзаттын өзүн азыр олуттуу кырдаалга кептеп отурган глобалдык проблемалардын бирдиктүү чен-өлчөмдөрү менен түшүнүктөрү дүйнөдө түзүлөбү-жокпу, көп жагынан ушуга жараша болот.
Болгариянын ООНдогу элчиси Стефан Тафров коопсуздук кеңешинде Иракка байланыштуу кескин айрымалуу позициялар деле болбогондугун, иштин баары чечим кабыл алуунун ыкмаларына барып такалганын белгиледи. Коопсуздук кеңешинде трансатлантикалык союздаштардын эки жаатка ажырап кеткени жакшы иш болбоду, деп моюнга алды болгар элчиси. Мындай жаатташуунун арты трансатлантикалык альянска же Европа континентине гана эмес, жалпы дүйнөлүк жамаат үчүн эч качан пайдалуу болбойт. Андыктан Тафров коопсуздук кеңешинде баарыдан мурда чечим кабыл алуунун механизмдерин өзгөртүү зарыл дейт.
