Бир жагынан, Түндүк Ирактагы күрттөрдүн федерация түзүү жөнүндөгү соңку демилгеси, экинчи жактан өткөн айдагы шайлоодон кийин Түндүк Кипрдеги түрк коомчулугунда жаңы өкүмөттү куруу иш-аракети, ошондой эле Евробиримдикке мүчө болуу алдындагы маселелер менен алпурушкан Түркиянын дипломаттары азыр түрдүү чийеленишкен проблемалар менен күрөшүүдө.
Эмки жылдын май айында Кипрдин грек бөлүгү Евробиримдике мүчө болуп калат. Ырасмий Анкара Кипрде жарым кылымга жакын мезгилден бери уланып келаткан жаңжалды чечүүгө ынтызар болгону менен, Түндүк Кипрдеги шайлоонун натыйжасында туюкка капталды. Жаңжалды Бириккен Улуттар Уюмунун баш катчысы Кофи Аннандын планына ылайык чечүүнү каалаган оппозицияга планга өзгөртүүлөр киргизилбесе, аны талкуулабайбыз деген башкаруучу коалициялык партиялар, шайлоодо тең чыгышып, парламенттеги орундарды тең бөлүшүүгө аргасыз болушту. Эки тарап жакын арада мунасага барып, өкмөт кура албаса, кайра шайлоо болушу ыктымал.
Евробиримдик уюмга мүчө болууга умтулар Түркияанын алдына, Копенгаген келишиминде каралган саяасий критерийлерде камтылбаса дагы, Кипр аралындагы жаңжалдын чечилишин талап катары бетке тутууда.
Түркия Копенгаген критерийлерин ишке ашырууда кийинки бир жылдын аралыгында жигердүү аракеттенди; өлкөнүн тышкы иштер министрлиги бул багытта бүгүнгө чейин аткарылган иштерди көздөн өткөрүш максатында Евробиримдиктеги бардык баш элчисин жана БУУдагы туруктуу өкүлүн Анкарага чакырды.
Учурда жүрүп жаткан алардын масилээт мүнөзүндөгү чогулушунда Кипр маселеси да талкууга алынат деп күтүлүүдө.
Евробиримдик алда качандан бери таназарга албай келген Түркиянын узактан берки талабын орундатып, “Улуу Чыгыштын чабандестеринин ислам фронту”(ИБДА-Ч) уюмун террорчу уюмдардын тизмесине кошту. Евробиримдик бул тизмесин ар 6 айда бир жолу көздөн өткөрөт. Евробиримдик ИБДА-Чны умду ноябрь айында Истамбулда болгон террордук жардырууларга байланышы бар экенин биримдиктин ырасмий гезити шаршемби күнкү санында жарыялады.
Евробиримдик күрттөрдүн, ириде ПКК аталып, кийин атын КАДЕК деп өзгөрткөн жикчил тобун террористтердин тизмесине кошуу жөнүндөгү Түркиянын талабын али канааттандыра элек.
“Улуу Чыгыштын чабандестеринин ислам фронту” Түркияада шарияатка негизделген башкаруу системасын киргизүүгө үгүттөгөн, ошондой эле, азыркы секулярдык башкаруунун “мыйзамсыз” деп санаган суннит-селефи тарикасына таандык террор уюшма. Ал Түркиянын секулярдуу демократиячыл системаны туруксуздаштыруу максатында түрдүү оппозициялык күчтөр менен кызматташат. Бул кызматташтык, кийинки жардыруулар далилдеп көрсөткөндөй, эл аралык деңгээлге чыгып, “ал-Каиданы” да камтый баштаган.
Маалым болгондой, ноябрда Истамбулда болгон жардырууларда 70 чакты киши өлүп, 800дөн ашык адамдар жарадар болгон. Коопсуздук кызматтары анын себепкерлерин, террорчуларга жардам берген адамдарды аныктап, жардыруулардын артында “ал-Каида” турганын күбөлөгөн далилдерди тапты.
Бирок өлкө боюнча террордук актыларга каршы даярдык иш-чаралары токтотула элек. Коопсуздук мекемелери, элди дүрбөлөңгө салбоо үчүн, андай коопсуздук иштерин өз ичинде жүргүзүүдө. Бирок, кечээ күнү Истамбул шаарынын полисия башкармасынын ички колдонуудагы бир документи, капыстан калайыка маалым болуп калгандан кийин, аны шаардагы чоң курулуштардын коопсуздук кызматтарына электрондук почто аркылуу таркатып ийген бөлүмдүн башчысы кызматтан алынды. Бул тууралуу Истамбул полициясынын Басма сөз жана калайык менен байланыштар бөлүмү билдирүү жарыялап, электрондук почто аркылуу элге маалым болуп калган чалгындоо маалыматында “15- жана 20- ноябрь күндөрү болгон жардыруулар өңдүү террактылардын кайталануу мүмкүнчүлүгү тууралуу кеп болгондугун” моюнга алды.
Эмки жылдын май айында Кипрдин грек бөлүгү Евробиримдике мүчө болуп калат. Ырасмий Анкара Кипрде жарым кылымга жакын мезгилден бери уланып келаткан жаңжалды чечүүгө ынтызар болгону менен, Түндүк Кипрдеги шайлоонун натыйжасында туюкка капталды. Жаңжалды Бириккен Улуттар Уюмунун баш катчысы Кофи Аннандын планына ылайык чечүүнү каалаган оппозицияга планга өзгөртүүлөр киргизилбесе, аны талкуулабайбыз деген башкаруучу коалициялык партиялар, шайлоодо тең чыгышып, парламенттеги орундарды тең бөлүшүүгө аргасыз болушту. Эки тарап жакын арада мунасага барып, өкмөт кура албаса, кайра шайлоо болушу ыктымал.
Евробиримдик уюмга мүчө болууга умтулар Түркияанын алдына, Копенгаген келишиминде каралган саяасий критерийлерде камтылбаса дагы, Кипр аралындагы жаңжалдын чечилишин талап катары бетке тутууда.
Түркия Копенгаген критерийлерин ишке ашырууда кийинки бир жылдын аралыгында жигердүү аракеттенди; өлкөнүн тышкы иштер министрлиги бул багытта бүгүнгө чейин аткарылган иштерди көздөн өткөрүш максатында Евробиримдиктеги бардык баш элчисин жана БУУдагы туруктуу өкүлүн Анкарага чакырды.
Учурда жүрүп жаткан алардын масилээт мүнөзүндөгү чогулушунда Кипр маселеси да талкууга алынат деп күтүлүүдө.
Евробиримдик алда качандан бери таназарга албай келген Түркиянын узактан берки талабын орундатып, “Улуу Чыгыштын чабандестеринин ислам фронту”(ИБДА-Ч) уюмун террорчу уюмдардын тизмесине кошту. Евробиримдик бул тизмесин ар 6 айда бир жолу көздөн өткөрөт. Евробиримдик ИБДА-Чны умду ноябрь айында Истамбулда болгон террордук жардырууларга байланышы бар экенин биримдиктин ырасмий гезити шаршемби күнкү санында жарыялады.
Евробиримдик күрттөрдүн, ириде ПКК аталып, кийин атын КАДЕК деп өзгөрткөн жикчил тобун террористтердин тизмесине кошуу жөнүндөгү Түркиянын талабын али канааттандыра элек.
“Улуу Чыгыштын чабандестеринин ислам фронту” Түркияада шарияатка негизделген башкаруу системасын киргизүүгө үгүттөгөн, ошондой эле, азыркы секулярдык башкаруунун “мыйзамсыз” деп санаган суннит-селефи тарикасына таандык террор уюшма. Ал Түркиянын секулярдуу демократиячыл системаны туруксуздаштыруу максатында түрдүү оппозициялык күчтөр менен кызматташат. Бул кызматташтык, кийинки жардыруулар далилдеп көрсөткөндөй, эл аралык деңгээлге чыгып, “ал-Каиданы” да камтый баштаган.
Маалым болгондой, ноябрда Истамбулда болгон жардырууларда 70 чакты киши өлүп, 800дөн ашык адамдар жарадар болгон. Коопсуздук кызматтары анын себепкерлерин, террорчуларга жардам берген адамдарды аныктап, жардыруулардын артында “ал-Каида” турганын күбөлөгөн далилдерди тапты.
Бирок өлкө боюнча террордук актыларга каршы даярдык иш-чаралары токтотула элек. Коопсуздук мекемелери, элди дүрбөлөңгө салбоо үчүн, андай коопсуздук иштерин өз ичинде жүргүзүүдө. Бирок, кечээ күнү Истамбул шаарынын полисия башкармасынын ички колдонуудагы бир документи, капыстан калайыка маалым болуп калгандан кийин, аны шаардагы чоң курулуштардын коопсуздук кызматтарына электрондук почто аркылуу таркатып ийген бөлүмдүн башчысы кызматтан алынды. Бул тууралуу Истамбул полициясынын Басма сөз жана калайык менен байланыштар бөлүмү билдирүү жарыялап, электрондук почто аркылуу элге маалым болуп калган чалгындоо маалыматында “15- жана 20- ноябрь күндөрү болгон жардыруулар өңдүү террактылардын кайталануу мүмкүнчүлүгү тууралуу кеп болгондугун” моюнга алды.
