«Таза суу» долбоору бир нече ирет парламентте, 12-декабрда болсо өкмөттүк жыйында талкууланды. Айыл жана суу чарба, кайра иштетүү өнөр жай министри Абдымалик Анарбаевдин билдиргенине караганда, долбоорду ишке киргизүү алдында миңге жакын айыл-кыштактын суу түтүктөрүн оңдоп, жаңыларын коюу пландаштырылган.
- Бирок да кийинки жылдардагы инфляциянын, курулуш материалдарынын, жабдуулардын кымбатташынан айыл-кыштактардын саны 560 чейин кыскартылган. Ушу тапта долбоордун аркасы менен 226 айыл-кыштактын 350 миң ашуун калкы таза суу ичип калышты. 188 айылда суу түтүктөрүн оңдоо иштери жүргүзүлүүдө. Буга 1 миллиард 270 миллион ашуун сом акча жумшалды. 2007-жылдын аягына чейин 560 айыл-кыштакта жашаган 1 миллион 200 миң адам таза суу менен камсыз болушат, - деп билдирди Абдымалик Анарбаев.
Долбоор боюнча жалпы ишке айыл калкы да катышып, кетчү чыгымдын 5% өздөрү көтөрүп, кара жумушуна кол кабыш кылуусу абзел. Башында 1000 айыл деп демдүү башталган ишти утурлап жергиликтүү жетекчилер элден акча чогултууга киришкен. Акча чогулткандардын баарына эле суу түтүктөрү коюлбай калгандан кийин элден түшкөн 38 миллион сомду эми кайтаруу керекпи же жокпу суроосу Айыл жана суу чарба кайра иштетүү өнөр жай министрлигин ойлонтуп отурган кези.
Министрликтин суу менен камсыздоо департаментинин жетекчиси Нурмамат Муллакелдиевдин ырасташынча, чогулган акчанын теңине жакыны сарпталынып кеткен.
- Азыр 17,5 миллион акча жетпейт. Анткени, ал акчаларын топтобогон айылдарга иштелип кеткен. Буга эл нааразы болушу мүмкүн. Ошондуктан биз жарым жыл ичинде ошол акчаны чогултуп ордуна коюшубуз керек. Антпесек, эл алдында чоң уят болуп калабыз.
Үстөк пайызы жок карыз акчаны дагыле кыргызстандыктар кайтарып бере турганын айтып, Коргоо министри Исмаил Исаков элдик өкмөт кредит алууну токтотуу керек, деген сунушун киргизди.
- Эмнеге дагы транш бергиле деп жүгүрөбүз. Менимче, кийинки траншты алууну токтотуш керек. Эгерде нак бийлик – элдик бийлик келсе муну токтотушубуз керек. Бул - Кыргызстандын келечеги, Кыргызстандын коопсуздугу, Кыргызстандын генетикалык тазалыгы. Токтомго ушундай деп жазыш керек.
Опсуз чоң акча сарпталган курулуш иштеринин кыйласы чала-чарпыт бүткөрүлгөнү, ачык тендерден утуп алган курулуш компанияларынын кыйласынын жадесе кетмен-күрөгү жок экени өкмөттүк жыйында көп айтылды. Азия өнүгүү банкынын долбоор жетекчиси Роберто Ло Чичеро Вайна Кыргызстанда лицензия алуу текейден арзан экенин белгилеп, тандалып алынган 55 подряддык уюмдардын 22 менен келишимди үзүшкөнүн маалым кылды.
- Бизде жакында мындай окуя болду. Эки подряддык уюм тендерди утуп алышкан. Биз алардын жайгашкан жерине барсак жарыгы жок, жадесе телефону жок, эч кандай жабдуусу жок, аты эле бар уюм экен. Мындай болбош керек. 102 жерде иштеген 55 подряддык уюмдардын 22 мындан ары биз менен иштей албайт.
Эларалык каржы уюмдарынын көмөгү менен башталган иштин алешемдиктери көп болуп чыкты. Бишкекте отуруп айылга келчү суу түтүктөрүнүн чиймесин карта боюнча чийип салуу, элден жыйналган акчалардын так эсеп-чотунун жоктугу, суудан кыйналган айылдардын кыйласы баам сыртында калып кеткени калк арасында нааразылыктан башканы жаратпашы турган иш. Эгер иш убагында талапка ылайык бүткөрүлбөсө кийин келчү 60 миллион доллар транш тууралуу ойлонбой деле койгон оң экенин экономика жана каржы министри А.Жапаров билдирди.
- Бирок да кийинки жылдардагы инфляциянын, курулуш материалдарынын, жабдуулардын кымбатташынан айыл-кыштактардын саны 560 чейин кыскартылган. Ушу тапта долбоордун аркасы менен 226 айыл-кыштактын 350 миң ашуун калкы таза суу ичип калышты. 188 айылда суу түтүктөрүн оңдоо иштери жүргүзүлүүдө. Буга 1 миллиард 270 миллион ашуун сом акча жумшалды. 2007-жылдын аягына чейин 560 айыл-кыштакта жашаган 1 миллион 200 миң адам таза суу менен камсыз болушат, - деп билдирди Абдымалик Анарбаев.
Долбоор боюнча жалпы ишке айыл калкы да катышып, кетчү чыгымдын 5% өздөрү көтөрүп, кара жумушуна кол кабыш кылуусу абзел. Башында 1000 айыл деп демдүү башталган ишти утурлап жергиликтүү жетекчилер элден акча чогултууга киришкен. Акча чогулткандардын баарына эле суу түтүктөрү коюлбай калгандан кийин элден түшкөн 38 миллион сомду эми кайтаруу керекпи же жокпу суроосу Айыл жана суу чарба кайра иштетүү өнөр жай министрлигин ойлонтуп отурган кези.
Министрликтин суу менен камсыздоо департаментинин жетекчиси Нурмамат Муллакелдиевдин ырасташынча, чогулган акчанын теңине жакыны сарпталынып кеткен.
- Азыр 17,5 миллион акча жетпейт. Анткени, ал акчаларын топтобогон айылдарга иштелип кеткен. Буга эл нааразы болушу мүмкүн. Ошондуктан биз жарым жыл ичинде ошол акчаны чогултуп ордуна коюшубуз керек. Антпесек, эл алдында чоң уят болуп калабыз.
Үстөк пайызы жок карыз акчаны дагыле кыргызстандыктар кайтарып бере турганын айтып, Коргоо министри Исмаил Исаков элдик өкмөт кредит алууну токтотуу керек, деген сунушун киргизди.
- Эмнеге дагы транш бергиле деп жүгүрөбүз. Менимче, кийинки траншты алууну токтотуш керек. Эгерде нак бийлик – элдик бийлик келсе муну токтотушубуз керек. Бул - Кыргызстандын келечеги, Кыргызстандын коопсуздугу, Кыргызстандын генетикалык тазалыгы. Токтомго ушундай деп жазыш керек.
Опсуз чоң акча сарпталган курулуш иштеринин кыйласы чала-чарпыт бүткөрүлгөнү, ачык тендерден утуп алган курулуш компанияларынын кыйласынын жадесе кетмен-күрөгү жок экени өкмөттүк жыйында көп айтылды. Азия өнүгүү банкынын долбоор жетекчиси Роберто Ло Чичеро Вайна Кыргызстанда лицензия алуу текейден арзан экенин белгилеп, тандалып алынган 55 подряддык уюмдардын 22 менен келишимди үзүшкөнүн маалым кылды.
- Бизде жакында мындай окуя болду. Эки подряддык уюм тендерди утуп алышкан. Биз алардын жайгашкан жерине барсак жарыгы жок, жадесе телефону жок, эч кандай жабдуусу жок, аты эле бар уюм экен. Мындай болбош керек. 102 жерде иштеген 55 подряддык уюмдардын 22 мындан ары биз менен иштей албайт.
Эларалык каржы уюмдарынын көмөгү менен башталган иштин алешемдиктери көп болуп чыкты. Бишкекте отуруп айылга келчү суу түтүктөрүнүн чиймесин карта боюнча чийип салуу, элден жыйналган акчалардын так эсеп-чотунун жоктугу, суудан кыйналган айылдардын кыйласы баам сыртында калып кеткени калк арасында нааразылыктан башканы жаратпашы турган иш. Эгер иш убагында талапка ылайык бүткөрүлбөсө кийин келчү 60 миллион доллар транш тууралуу ойлонбой деле койгон оң экенин экономика жана каржы министри А.Жапаров билдирди.
