Мамлекеттик маалымат каражаттарын көз карандысыз кылып бөлүү зарылчылыгы тууралуу маселе март айындагы ыңкылаптан кийин козголгон эле. 8-декабрь күнү президент Курманбек Бакиев мамлекеттин ээлигиндеги «Кыргыз туусу», «Слово Кыргызстана» гезиттерин жана облустук мамлекеттик администрацияларга баш ийген басылмаларды акционерлештирүү боюнча жарлыкка кол койду. Бирок анда акционерлештирүү кандай жол менен жүрөөрү тууралуу ачык айтылган эмес. Ушундан улам, коомчулукта бул басылмалар көз карандысыз маалымат каражаттарынын катарын толуктайбы же айланып келип, кайра эле өкмөттүн чоорун тартышабы деген пикир туулууда. Акционерлештирүүгө туш болуп жаткан гезиттердин бири—«Слово Кыргызстана» басылмасынын редакторунун орун басары Олег Хибарев президенттин жарлыгы тууралуу кандайдыр бир комментарий берүүдөн баш тартты. Ал эми «Кыргыз туусу» басылмасынын башкы редактору Бакыт Орунбеков гезиттин эмгек жамааты муну кубануу менен кабыл алышкандыгын, бирок жарлыкта кандай жол менен акционерлерштирүү тууралуу ачык айтылбай бүдөмүк калганы түшүнүксүз болуп жаткандыгын билдирди:
-Менимче биз өкмөт менен иштешет болушубуз керек. Азырынча сүйлөшүүлөр баштала элек. Бизге деле бүдөмүк болуп жатат.
Бакыт Орунбековдун айтымында, гезиттин жамаатынын атынан акциянын басымдуу бөлүгүн эмгек жамаатына калтыруу туурасында өкмөткө сунуш жиберилген. Бирок ошентсе да, эгер акционердик коом болуп өз алдынча бөлүнгөн соң, гезитти баштан-аяк өзгөртүүгө туура келет:
-Гезиттин ишин кайрадан толук уюштуруп чыгып, реформа жүргүзүү керек. Бул кагаз жүзүндө эмес, иш жүзүндө жүргүзүлө турган реформа болууга тийиш. Гезит сөз эркиндиги үчүн иштеш керек. Андагы жарыяланган макалалар демократиянын принциптерине туура келсе, базар экономикасына тиешелүү мамилелердин механизмдери бул гезитте иштесе жана башка уюштуруу иштери жолго коюлса, гезит бутуна туруп, жашап кетет.
Айрым байкоочулардын айтымында, акционерлештирүү болгондо деле акциянын кандайдыр бир бөлүгүн мамлекет өзү алуусу мүмкүн. «Кыргыз туусу» гезитинин эмгек жамааты деле буга каршы эмес. Аталган басылмада 24 жылдан бери иштеп келе жаткан кабарчы Бермет Маткеримова гезит эркин болгондо калыстыкты кармай алат деген сөзүн айтты:
-Биз бөлөк бирөөнүн колуна түшүп, анын сөзүн сүйлөгүбүз келбейт. Баарына белгилүү, биз мамлекеттик гезит болгондугубуз үчүн көп жабыр тартып келдик. Ортодо турган учурда да мамлекетти колдоп атат деп күнөөлөп, «Кыргыз туусунун» атына да бир топ шек келип калды. Ошондуктан, биз дагы кимдир бирөө үстүбүздөн туруп алып, өз оюн таңуулаганын кабыл ала албайбыз.
Ал эми журналисттер кошуунунун төрагасы Азамат Калман акциянын көзөмөлдөөчү пакетин мамлекет өзү алып калса, анда гезиттердин багыты өзгөрбөгөн бойдон калуусу мүмкүн деген оюн билдирди:
-Эгерде мамлекет минтип митайым жүрүштөрдү жасап, акциянын көзөмөлдөө пакетин өзүнө ала турган болсо, анда бул жарлыктын кереги деле жок болуп калат.
Кээ бир байкоочулар сөз эркиндигинин кемеси чайпалып турган учурда, аталган мамлекеттик гезиттер мындан бир нече жыл мурун үй-бүлөнүн карамагына өтүп кеткен «Вечерний Бишкек» гезитинин кейпин кийип калуусу мүмкүн деген пикирлерин айтышууда. Журналист Алым Токтомушевдин ою боюнча, бул бийликтин жүргүзгөн саясатына байланыштуу болот.
Мамлекеттик басылмаларды акционерлештирүү тууралуу президенттин жарлыгында шаардык жана райондук кеңештерге баш ийген гезиттер жөнүндө кеп болгон эмес. Аталган жарлыкты ишке ашыруу өкмөткө тапшырылган. Президенттик маалымат кызматынын өкүлү Досалы Эсеналиевдин айтымында, вице-премьер-министр Адахан Мадумаров жетектеген жумушчу топ бир айдын ичинде мамлекеттик басылмаларды акционерлештирүүнүн жолдорун аталган гезиттердин эмгек жамааттары менен жолугуп, акылдашып чечишет. Ошол эле жумушчу топ шаардык жана райондук мамлекеттик администрацияларга баш ийген басылмалардын тагдыры тууралуу да иш алып барышууда.
Бирок байкоочулар мындай жол менен акционерлештирүүдөн райондук, шаардык жана облустук мамлекеттик администрациялар тарабынан каржыланып жашап келген басылмалар барып-барып жашоосун токтотуусу да мүмкүн экендигин айтып жатышат.
-Менимче биз өкмөт менен иштешет болушубуз керек. Азырынча сүйлөшүүлөр баштала элек. Бизге деле бүдөмүк болуп жатат.
Бакыт Орунбековдун айтымында, гезиттин жамаатынын атынан акциянын басымдуу бөлүгүн эмгек жамаатына калтыруу туурасында өкмөткө сунуш жиберилген. Бирок ошентсе да, эгер акционердик коом болуп өз алдынча бөлүнгөн соң, гезитти баштан-аяк өзгөртүүгө туура келет:
-Гезиттин ишин кайрадан толук уюштуруп чыгып, реформа жүргүзүү керек. Бул кагаз жүзүндө эмес, иш жүзүндө жүргүзүлө турган реформа болууга тийиш. Гезит сөз эркиндиги үчүн иштеш керек. Андагы жарыяланган макалалар демократиянын принциптерине туура келсе, базар экономикасына тиешелүү мамилелердин механизмдери бул гезитте иштесе жана башка уюштуруу иштери жолго коюлса, гезит бутуна туруп, жашап кетет.
Айрым байкоочулардын айтымында, акционерлештирүү болгондо деле акциянын кандайдыр бир бөлүгүн мамлекет өзү алуусу мүмкүн. «Кыргыз туусу» гезитинин эмгек жамааты деле буга каршы эмес. Аталган басылмада 24 жылдан бери иштеп келе жаткан кабарчы Бермет Маткеримова гезит эркин болгондо калыстыкты кармай алат деген сөзүн айтты:
-Биз бөлөк бирөөнүн колуна түшүп, анын сөзүн сүйлөгүбүз келбейт. Баарына белгилүү, биз мамлекеттик гезит болгондугубуз үчүн көп жабыр тартып келдик. Ортодо турган учурда да мамлекетти колдоп атат деп күнөөлөп, «Кыргыз туусунун» атына да бир топ шек келип калды. Ошондуктан, биз дагы кимдир бирөө үстүбүздөн туруп алып, өз оюн таңуулаганын кабыл ала албайбыз.
Ал эми журналисттер кошуунунун төрагасы Азамат Калман акциянын көзөмөлдөөчү пакетин мамлекет өзү алып калса, анда гезиттердин багыты өзгөрбөгөн бойдон калуусу мүмкүн деген оюн билдирди:
-Эгерде мамлекет минтип митайым жүрүштөрдү жасап, акциянын көзөмөлдөө пакетин өзүнө ала турган болсо, анда бул жарлыктын кереги деле жок болуп калат.
Кээ бир байкоочулар сөз эркиндигинин кемеси чайпалып турган учурда, аталган мамлекеттик гезиттер мындан бир нече жыл мурун үй-бүлөнүн карамагына өтүп кеткен «Вечерний Бишкек» гезитинин кейпин кийип калуусу мүмкүн деген пикирлерин айтышууда. Журналист Алым Токтомушевдин ою боюнча, бул бийликтин жүргүзгөн саясатына байланыштуу болот.
Мамлекеттик басылмаларды акционерлештирүү тууралуу президенттин жарлыгында шаардык жана райондук кеңештерге баш ийген гезиттер жөнүндө кеп болгон эмес. Аталган жарлыкты ишке ашыруу өкмөткө тапшырылган. Президенттик маалымат кызматынын өкүлү Досалы Эсеналиевдин айтымында, вице-премьер-министр Адахан Мадумаров жетектеген жумушчу топ бир айдын ичинде мамлекеттик басылмаларды акционерлештирүүнүн жолдорун аталган гезиттердин эмгек жамааттары менен жолугуп, акылдашып чечишет. Ошол эле жумушчу топ шаардык жана райондук мамлекеттик администрацияларга баш ийген басылмалардын тагдыры тууралуу да иш алып барышууда.
Бирок байкоочулар мындай жол менен акционерлештирүүдөн райондук, шаардык жана облустук мамлекеттик администрациялар тарабынан каржыланып жашап келген басылмалар барып-барып жашоосун токтотуусу да мүмкүн экендигин айтып жатышат.
