Линктер

ЧУКУЛ КАБАР!
29-Март, 2024-жыл, жума, Бишкек убактысы 06:46

ЭГЕР БЕРДЫМУХАМЕДОВ ПРЕЗИДЕНТ БОЛУП ШАЙЛАНСА...


Түркмөнстандын президентинин милдетин аткарып жаткан Курбангулы Бердымухамедов маркум Түркмөнбашынын саясатын ырааттуу улантууга сөз берүүдө. Ошол эле маалда ал эл бир нече жолку сөзүндө реформалдарды жүргүзүүгө далаалаты бар экенин кыйытты.

Түркмөнстандын мамлекет башчысынын милдетин аткарып жаткан Бердымухамедов мектептердин окуу программаларын калыбына келтирип, Түркмөнбашынын учурунда алынып салынган физика, математика сыяктуу фундаменталдык илимдерди кайрадан киргизүүгө убада берди. Балдар орто билим алуу үчүн эми тогуз жыл окубай, мурдагыдай эле 10 жыл окушат.

-Бул өзгөртүүлөр биздин жаштарыбыз дүйнөнүн жогору окуу жайларында окууга мүмкүнчүлүк алуусу үчүн жүргүзүлүп жатат. Биздин жаштарыбыз Америка: Англия, Германия жана Европанын башка өлкөлөрүндө, Японияда жана Кытайда окуй алышы керек, -деди Бердымухамедов.

Ниязовдун учурунда жабылып калган жергиликтүү ооруканалар кайрадан ачылып, элет калкы медициналык тейлөө менен камсыз кылынмакчы. Бирок, бул боло турган өзгөрүүлөрдүн майдалары гана. Риа-Новости кабар агенттигинин маалымдашынча, Бердымухамедов эгерде 11-февралда президент болуп шайланса, тоталитардык системаны жойуп, өлкөдө көп партиялуулукту киргизүүгө ниеттүү экенин кыйытууда.

Андан сырткары Түркмөнстан өзүнүн газ экспортун Россиядан көз каранды эмес кылууну көздөйт. Бул саамалык Ниязовдун көзү тирүү кезинде эле көтөрүлүп, Кытайга газ куурун салуу жөнүндөгү макулдашууга кол койулган. Кытай жетекчилиги Түркмөнстандан 2009-жылдан баштап 30 жыл бою газ импорттоого макул болгон. Ошону менен бирге эле Ооганстан аркылуу Пакистанга жана Индияга газ куурун алып өтүү долборун ишке ашырууга чара көрүлдү.

Ниязов бийлигинин имындай аракеттерине нааразы болгон Россия акыры Түркмөнстандын арзан газынан кол жууп калбас үчүн газдын баасын мурдагыдан жогору баа менен сатып алууга макул болду. Мурда Россиянын Газпром монополисти түркмөн газын миң кубометрине 45 доллардан сатып алган болсо, эми 100 доллардан төлөп, Россиянын капчыгына түшүп жаткан пайда кыйла азайды.

Бирок, Москва дагы эле олчойгон пайда көрүүдө, мисалы Россия түркмөн газын Германияга миң кубометрин 320 доллардан сатат.

Энергия экспортун структурасын өзгөртүү максаты менен Түркмөнстан азыр газын Батышка Каспий деңизинин түбү менен, андан ары Азербайжан аркылуу алып өтүү планын ойлонуштуруп жатат. Бирок, бул дымактуу планды ишке ашырууда бир топ кыйынчылыктар бар. Биринчиден деңиз түбү менен бородой салуу эбегейсиз инвестицияны талап кылат, ал эми экинчиден Каспий кылаасындагы мамлекеттер деңиз чек аралары боюнча орток келишимге кол койо элек. Түркмөнстандын газ экспортун диверсификациялоосуна нааразы болуп турган Россия мында маселе чыгараары шексиз.

Ошого карабастан оптимисттик көз караштар да бар. Россиядан энергия жагынан көз каранды эмес болууну көздөп жаткан Батыш мындай долбоорго кызыкдар болушу мүмкүн. Бул долбоорду ишке ашыруу энергияны курал катары пайдаланып келаткан Россиянын Түштүк Кавказдагы кийлигишүүсүн да азайтмакчы.

Баян Жумакадыр кызы, Прага

XS
SM
MD
LG