- Эмил, сиз макалаңызда Иран менен Армениядагы окуяларды салыштырып, калкынын саны жагынан алганда Арменияда Ирандан кем эмес кайгылуу окуялар болгонун, бийликтегилер шайлоодон кийинки көчө акцияларын токтотуш үчүн ырайымсыз иштерге барганын жазыптырсыз. Анан эмне үчүн сиз айткандай, Батыш Армениядагы окуяларга анчейин назар салган жок?
- Менимче, анын себеби оңой эле. Иран Ислам республикасынын бийликтеринен айырмаланып, Армения өкмөтү Батыш үчүн бул региондо чоң деле бир баш оору жарата элек. Армениянын өзөктүк курал программасы жок, калкы аз, кичинекей өлкө, мунай, же газ өңдүү жаратылыш ресурстары жок. Же Батыштын бир долбоорлоруна бут тоскон жери жок. Тескерисинче, Армения абдан Орусиячыл өлкө катары белгилүү, Москва менен тыгыз аскердик кызматташтык түзүлгөн. Ошол эле маалда армян өкмөтү АКШ, Европа Биримдиги менен да бир кылка мамилелер орнотууга жетишти. Тоолуу Карабак боюнча, же башка коопсуздук маселелери боюнча Армения таптакыр эле Москвачыл болуп кетпей, Батышты да өзүнө каршы койгон жок.
- Сиз айткан чырлуу шайлоодо утуп, Армениянын жаңы президенти Серж Саркисян бийликке келди. Анын жүргүзгөн саясаты балким, Батышка жагаттыр?
- Армян бийликтеринин саясаты комплиментардык саясат деп аталат. Бардык тараптарды жайгарып, эбин таап иш жүргүзүү. Серж Саркисян мурдагы жетекчилерге караганда ийкемдүүрөк чыкты, азыр Тоолуу Карабак маселесинде, Түркия менен байланыш түзүү жаатында бир топ аракет көрүп, Азербайжан же Түркияга караганда көбүрөөк чегинүүлөргө даяр экенин көргөзүүдө. Саркисяндын мындай саясаты, албетте, Батышка, Вашингтонго жагат.
- А балким, Армения өкмөтү тышкы маселелерде гана эмес, ички иштерде да ийкемдүү саясат жүргүзүп жаткандыр. Жакында маселен, Фридом Хаус жарыялаган отчетто Азербайжан авторитардык мамлекет аталат, Армения ал тизмеге кирген эмес.
- Армениянын бийликтери бул коңшулаш Азербайжан, же Өзбекстан, Беларуска караганда бир топ айла-амалдуу. Бизде мисалы, кээ бир көз карандысыз маалымат каражаттары бар, кээде оппозициячыл саясатчыны теледен көрүп калышыбыз мүмкүн, кандайдыр жарандык эркиндиктер урматталат. А бирок шайлоого келгенде, бийликти сактап калууга келгенде, андай учур шайлоо алдында, же андан кийин болот эмеспи, анда армян бийликтери болгон күч-кубатын бийликти сактап калууга жумшап, башка авторитардык режимдер колдонгон ыкмалардын баарын колдонот. Керек болсо соңку президенттик шайлоо көрсөткөндөй, кан төгүп, өз элине каршы курал колдонуудан да качпайт.
- Кыргызстан көп жагынан Арменияга окшошуп кетет, Орусияга ыктаган тышкы саясаты, Борбор Азиядагы калкы аз чакан өлкө. Бизде да жакында президенттик шайлоо өтөт. Анда да мыйзамсыз иштер болсо, Батыш Армениядагыдай көрмөксөнгө салабы? Кандай деп ойлойсуз?
- Ооба. Эки өлкө окшошуп кетет, бирок Кыргызстандагы Америкалык базанын мааниси жогору. Ооганстандагы согуш, терроризм, чөлкөмдөгү коопсуздук маселелери баарынан өйдө турат. Ошондуктан Кыргызстанга Арменияга караганда көбүрөөк көңүл бурулат деп ойлойм.
- Рахмат маегиңизге.
- Менимче, анын себеби оңой эле. Иран Ислам республикасынын бийликтеринен айырмаланып, Армения өкмөтү Батыш үчүн бул региондо чоң деле бир баш оору жарата элек. Армениянын өзөктүк курал программасы жок, калкы аз, кичинекей өлкө, мунай, же газ өңдүү жаратылыш ресурстары жок. Же Батыштын бир долбоорлоруна бут тоскон жери жок. Тескерисинче, Армения абдан Орусиячыл өлкө катары белгилүү, Москва менен тыгыз аскердик кызматташтык түзүлгөн. Ошол эле маалда армян өкмөтү АКШ, Европа Биримдиги менен да бир кылка мамилелер орнотууга жетишти. Тоолуу Карабак боюнча, же башка коопсуздук маселелери боюнча Армения таптакыр эле Москвачыл болуп кетпей, Батышты да өзүнө каршы койгон жок.
- Сиз айткан чырлуу шайлоодо утуп, Армениянын жаңы президенти Серж Саркисян бийликке келди. Анын жүргүзгөн саясаты балким, Батышка жагаттыр?
- Армян бийликтеринин саясаты комплиментардык саясат деп аталат. Бардык тараптарды жайгарып, эбин таап иш жүргүзүү. Серж Саркисян мурдагы жетекчилерге караганда ийкемдүүрөк чыкты, азыр Тоолуу Карабак маселесинде, Түркия менен байланыш түзүү жаатында бир топ аракет көрүп, Азербайжан же Түркияга караганда көбүрөөк чегинүүлөргө даяр экенин көргөзүүдө. Саркисяндын мындай саясаты, албетте, Батышка, Вашингтонго жагат.
- А балким, Армения өкмөтү тышкы маселелерде гана эмес, ички иштерде да ийкемдүү саясат жүргүзүп жаткандыр. Жакында маселен, Фридом Хаус жарыялаган отчетто Азербайжан авторитардык мамлекет аталат, Армения ал тизмеге кирген эмес.
- Армениянын бийликтери бул коңшулаш Азербайжан, же Өзбекстан, Беларуска караганда бир топ айла-амалдуу. Бизде мисалы, кээ бир көз карандысыз маалымат каражаттары бар, кээде оппозициячыл саясатчыны теледен көрүп калышыбыз мүмкүн, кандайдыр жарандык эркиндиктер урматталат. А бирок шайлоого келгенде, бийликти сактап калууга келгенде, андай учур шайлоо алдында, же андан кийин болот эмеспи, анда армян бийликтери болгон күч-кубатын бийликти сактап калууга жумшап, башка авторитардык режимдер колдонгон ыкмалардын баарын колдонот. Керек болсо соңку президенттик шайлоо көрсөткөндөй, кан төгүп, өз элине каршы курал колдонуудан да качпайт.
- Кыргызстан көп жагынан Арменияга окшошуп кетет, Орусияга ыктаган тышкы саясаты, Борбор Азиядагы калкы аз чакан өлкө. Бизде да жакында президенттик шайлоо өтөт. Анда да мыйзамсыз иштер болсо, Батыш Армениядагыдай көрмөксөнгө салабы? Кандай деп ойлойсуз?
- Ооба. Эки өлкө окшошуп кетет, бирок Кыргызстандагы Америкалык базанын мааниси жогору. Ооганстандагы согуш, терроризм, чөлкөмдөгү коопсуздук маселелери баарынан өйдө турат. Ошондуктан Кыргызстанга Арменияга караганда көбүрөөк көңүл бурулат деп ойлойм.
- Рахмат маегиңизге.
