Парламенттин отун-энергетикалык комплекс жана жер байлыгын пайдалануу боюнча комитеттин мүчөсү депутат Роза Отунбаева кабарчыбыз Бекташ Шамшиевдин суроолоруна жооп берет.
- Роза айым, талашка түшүп жаткан мыйзам долбоорун кабыл алыштын кандай зарылдыгы чыгып калды?
Роза Отунбаева: - Ушу тапта Кыргызстандын кен байлыктары жөнүндө мыйзам долбоору даярдалып жатат. Анын демилгечиси Геология жана минералдык ресурстар мамлекеттик агенттиги. Долбоордун 15 чакты варианты жазылды окшойт. Эми бирине токтолушуп, парламентке алып келишти. Ошону коомчулукта талкуулаганы жатабыз. Көп суроолор чыгууда. Өзгөчө мына ушул кен байлыктардын укуктук маселелери боюнча. Азыркы Конституцияда кен байлыктар жеке менчикке өтүп кетиши мүмкүндүгүн ырастаган жобо бар. Биздин эки чоң сотубуздун жетекчилери өткөндө кен байлыктар жеке менчикке өтүшү мүмкүндүгүн, керек болсо Ысык-Көлдү деле сатып алууга болордугун ырастап беришпедиби. Бул кыргыз элинин кызыкчылыгын козгогон мыйзам. Мына биз билебиз 1,5 миң лицензия берилиптир кен байлыктар боюнча. Ар кайсы жерде эле казып атышат. Эл арасы ызы-чуу болуп, каршы чыгышууда. Аны биз Таласта болгондо көрдүк. Эл кендин казылышына каршы чыгып, азыртан таланып-тонолгуча урпактарыбызга калсын деп жатат.
- Таластагы элдин жаңы мыйзам кабыл алгандан кийин алтын кендерге каршы чыгышы күчөшү мүмкүнбү?
Роза Отунбаева: - Жаңы мыйзам, эски мыйзам сөзсүз эле кен байлыктарды жеке менчикке өткөрүү үчүн жазылган деп айткан жокмун. Бирок ушундай орчундуу маселелерди талкуулап алсакпы деп жатабыз. Бу мыйзам жыл сайын эле өзгөрө бербейт. Ал 10 жылбы, 15 жыл иштейби, биз туура мыйзам жазышыбыз керек. Кыргызстандын укукчулары, геологдор, адистер, коомчулук муну жакшылап карап чыгышы зарыл. Ошон үчүн биз “тегерек стол” уюштуруп жатабыз. Бул мыйзам комитеттен өтүп, андан палатага чыгат. Тартиби ушундай. Аны антип комитетке киргизбей, “Акжолдун” 71 депутатынын колу менен палатадан эле сүйрөп алып кетүүнүн аракети болуп жатат. Биздин 3-февралда боло турган “тегерек столго” кызыккандарды, өзгөчө адистерди чакырат элем. Кайдыгер эмес адамдар буга катышса дейт элем.
- Комитетти күтпөй эле мыйзамды палатага алып чыгышы мүмкүнбү?
Роза Отунбаева: - Андай болбош керек. Элдин тиешеси бар мындай орчундуу мыйзамды коомчулук он өлчөп бир кесип, анан чыгарышы туура болот.
- Башка өлкөлөрдүн тажрыйбасында мындай маселе кандай чечилет?
Роза Отунбаева: - Бизде эларалык укукту жакшы билген адистер бар. Негизи дүйнөдө кен байлыктар мамлекет колунда болот. Кен байлыктар элге таандык.
- Түзүлгөн жагдайды өзгөртүүнүн жолу барбы, же эл кызыкчылыгы унутта калып пайдалуу кендер жеке колго өтүп кетиши мүмүкнбү?
Роза Отунбаева: - Элге талкуулатпай, өздөрүнүн кызыкчылыгын ойлоп мыйзамдарды кабыл алдыра берсе ошондой эле боло берет. Муну эл билсин. Биздин өмүр жашыбыз 60 – 70 жыл экен. Бизден кийин да Кыргызстанда эл жашайт.
- Мындай аракеттин артында кандай саясий максат-мүдөө болушу мүмкүн?
Роза Отунбаева: - Өзүнүн чөнтөгү, капчыгы, байыйын деген адамдар ошентип жасашат. Жеке кызыкчылыгы оркоюп көрүнүп турат. Мен ошондой деп ойлойм. Андай болбосо баарын мыйзам чегинде жасашы керек.
- Роза айым, ишиңизди ийгилик жылоолой жүрсүн!
- Роза айым, талашка түшүп жаткан мыйзам долбоорун кабыл алыштын кандай зарылдыгы чыгып калды?
Роза Отунбаева: - Ушу тапта Кыргызстандын кен байлыктары жөнүндө мыйзам долбоору даярдалып жатат. Анын демилгечиси Геология жана минералдык ресурстар мамлекеттик агенттиги. Долбоордун 15 чакты варианты жазылды окшойт. Эми бирине токтолушуп, парламентке алып келишти. Ошону коомчулукта талкуулаганы жатабыз. Көп суроолор чыгууда. Өзгөчө мына ушул кен байлыктардын укуктук маселелери боюнча. Азыркы Конституцияда кен байлыктар жеке менчикке өтүп кетиши мүмкүндүгүн ырастаган жобо бар. Биздин эки чоң сотубуздун жетекчилери өткөндө кен байлыктар жеке менчикке өтүшү мүмкүндүгүн, керек болсо Ысык-Көлдү деле сатып алууга болордугун ырастап беришпедиби. Бул кыргыз элинин кызыкчылыгын козгогон мыйзам. Мына биз билебиз 1,5 миң лицензия берилиптир кен байлыктар боюнча. Ар кайсы жерде эле казып атышат. Эл арасы ызы-чуу болуп, каршы чыгышууда. Аны биз Таласта болгондо көрдүк. Эл кендин казылышына каршы чыгып, азыртан таланып-тонолгуча урпактарыбызга калсын деп жатат.
- Таластагы элдин жаңы мыйзам кабыл алгандан кийин алтын кендерге каршы чыгышы күчөшү мүмкүнбү?
Роза Отунбаева: - Жаңы мыйзам, эски мыйзам сөзсүз эле кен байлыктарды жеке менчикке өткөрүү үчүн жазылган деп айткан жокмун. Бирок ушундай орчундуу маселелерди талкуулап алсакпы деп жатабыз. Бу мыйзам жыл сайын эле өзгөрө бербейт. Ал 10 жылбы, 15 жыл иштейби, биз туура мыйзам жазышыбыз керек. Кыргызстандын укукчулары, геологдор, адистер, коомчулук муну жакшылап карап чыгышы зарыл. Ошон үчүн биз “тегерек стол” уюштуруп жатабыз. Бул мыйзам комитеттен өтүп, андан палатага чыгат. Тартиби ушундай. Аны антип комитетке киргизбей, “Акжолдун” 71 депутатынын колу менен палатадан эле сүйрөп алып кетүүнүн аракети болуп жатат. Биздин 3-февралда боло турган “тегерек столго” кызыккандарды, өзгөчө адистерди чакырат элем. Кайдыгер эмес адамдар буга катышса дейт элем.
- Комитетти күтпөй эле мыйзамды палатага алып чыгышы мүмкүнбү?
Роза Отунбаева: - Андай болбош керек. Элдин тиешеси бар мындай орчундуу мыйзамды коомчулук он өлчөп бир кесип, анан чыгарышы туура болот.
- Башка өлкөлөрдүн тажрыйбасында мындай маселе кандай чечилет?
Роза Отунбаева: - Бизде эларалык укукту жакшы билген адистер бар. Негизи дүйнөдө кен байлыктар мамлекет колунда болот. Кен байлыктар элге таандык.
- Түзүлгөн жагдайды өзгөртүүнүн жолу барбы, же эл кызыкчылыгы унутта калып пайдалуу кендер жеке колго өтүп кетиши мүмүкнбү?
Роза Отунбаева: - Элге талкуулатпай, өздөрүнүн кызыкчылыгын ойлоп мыйзамдарды кабыл алдыра берсе ошондой эле боло берет. Муну эл билсин. Биздин өмүр жашыбыз 60 – 70 жыл экен. Бизден кийин да Кыргызстанда эл жашайт.
- Мындай аракеттин артында кандай саясий максат-мүдөө болушу мүмкүн?
Роза Отунбаева: - Өзүнүн чөнтөгү, капчыгы, байыйын деген адамдар ошентип жасашат. Жеке кызыкчылыгы оркоюп көрүнүп турат. Мен ошондой деп ойлойм. Андай болбосо баарын мыйзам чегинде жасашы керек.
- Роза айым, ишиңизди ийгилик жылоолой жүрсүн!
