Борбор Азия

Ашхабаддагы ооруканалардын биринде кардиолог болуп иштеген Касымберди Гараев «Азаттыктын» түркмөн кызматына сентябрдын аягында кайрылган.

21-октябрда жеке коопсуздугу үчүн аты өзгөртүлүп, Камил деген адамдын баяны чыккан. Ал - өзүнүн кумса экенин ачыкка чыгарып, маалымат каражаттарына кайрылган алгачкы түркмөнстандык. Анда Касымберди Түркмөнстанда жыныстык азчылыктын өкүлдөрүнө карата мамилени өзгөртүш үчүн ушундай кадамга барып жатканын айткан.

Бул баян жарыялангандан кийин Касымберди 24-октябрда полицияга чакырылганын кабарлаган. Түркмөнстанда өкмөттүк мекемелерде иштеген адамдар маал-маалы менен суракка чакырылып, тек-жайы текшерилип турат. Полицияга мындай «үч арка» текшерүүсүнө чакырылган Касымберди андан бери дайынсыз. 25-октябрда «Азаттыктын» түркмөн кызматына күч түзүмдөрүндөгү маалымат булагы Улуттук коопсуздук министрлиги маалымат каражаттарында өзүнүн кумсалыгын ачык айтып чыккан адамды издөөгө алып, ооруканаларда иштеген жаш дарыгерлерди бирден текшере баштаганын билдирди.

Дагы караңыз

Камил: Кумса экенимди баары билсин

Журналисттер Ашхабаддагы кардиология борборуна кайрылышканда, ал жакта Касымберди Гараев аттуу адам мындан ары иштебей турганын айтышкан. Ал эми анын үй-бүлөсү Ашхабаддагы үйүнөн көчүп кеткени маалым болду.

«Азаттыктын» кабарчылары менен сүйлөшкөндө Касымберди өз өмүрү үчүн кооптонуп жүргөнүн, бирок, акыркы окуялар анын ачыкка чыгуу тууралуу чечимин биротоло бекемдегенин айткан. Ал кокустан өмүрүнө коркунуч жарала турган болсо, үй-бүлөсүнө кайрылуусу тартылган видеону редакцияга жөнөткөн.

«Кымбаттууларым, мен силерден кечирим сураймын. Акыркы убакта силерге көп оорчулук келтирдим. Силерди ыйлаттым. Мен силерге жамандык каалаган эмесмин. Мени бир жакка алып кете турушкан болсо, мен эч нерсеге күнөөлүү эмес экенимди билгиле. Мен кокустан жоголуп кетсем, мени кечиргиле. Бардыгын кабыл алгыла. Силерге зыяны тийбесин деп, мен чындыгында силерге эч нерсе айткан эмесмин. Кечиргиле мени! Мен жок болуп кетсем, жакшы сөз менен эскергиле. Ата, көп ачууланбаңыз, ооруп каласыз. Апа, сиз да санаа тартпаңыз. Мени кечиргиле! Ковус, акыл менен иш кылып, аларды карап жүр. Кыяс, кичине ойлонуп жүрчү, ойлонуп иш кылып, этият болчу! Акжа, карындашым, сен азыр ыйлагандан башка эч нерсени билбейсиң. Сен да мени кечир! Акжаханжан, сен сулуу кыз болуп чоңоёсуң. Акылдуу бол! Мени эми сенин бой тартканыңды көрбөй калсам керек. Ковус, Кыяс, силер да мени кечиргиле. Апа, ата баарын кечиргиле. Бактылуу болгула, чынчыл болгула. Ынтымактуу үй-бүлө болуп жашагыла. Эми мен гана араңарда жок болом. Капа болбогула. Дагы бир жолу суранам, мени кечиргиле. Баарыңарды өптүм. Кошкула!»

24 жаштагы Касымберди Беларуста Минск шаарында билим алып, Түркмөнстанга бир жыл мурун кайткан. Кийин Интернетте таанышып, сүйлөшүп жүргөн адам менен кездешүүгө барып, полициянын тузагына түшкөн. Полиция кызматкерлери аны сабап, электрошокер колдонуп, шылдыңдашкан. Аны кылмыш жоопкерчилигинен түркмөн президентинин коопсуздук кызматында иштеген тууганы сактап калган. Бирок аталаш агасы аны басынтып, «тарбиялап коюш» үчүн бир нече жолу токмоктоп, ал эми атасы менен бир туугандары аны мажбурлап үйлөнтүүгө аракет кылышкан.

Сабалган мигранттар, кордолгон кумса

Ушундан улам Касымберди быйыл февралда Түркияга качып барып, Бириккен Улуттар Уюмунун качкындар бөлүмүнө кайрылууну чечкен. Бирок аны атасы жалдаган кишилер артынан барып таап, кайтарып келишкен. Ал эми Европадагы Коопсуздук жана Кызматташтык Уюмунун (ЕККУ) Ашхабаддагы кеңсесине кайрылганында, жергиликтүү түркмөн улутундагы кызматкер кабыл алып эч кандай жардам көрсөтпөй койгонун белгилеген.

Касымбердинин акыркы жөнөткөн кабарларынын биринде: «Менде качандыр бир кезде эркиндик болот деп үмүттөнөм. Андай болбосо, менин тарыхым мен сыяктуулардын эркин болушу үчүн биринчи кадам болуп берсин. Бул маселени токтотпой айта бериш керек. Эгер мен дайынсыз жоголуп кетсем, мен тууралуу айта жүргүлө…», - деп жазылган.

Түркмөнстанда кумсалык үчүн кылмыш жоопкерчилиги каралган. Жыныстык азчылык өкүлдөрүнө жасалган зомбулук тууралуу маалыматтар тастыкталбай же төгүндөлбөй келет. Мурунку союздук республикалардын ичинен Өзбекстанда да кумсалык мыйзам боюнча кылмыш жоопкерчилигине тартылат.

«Азаттыктын» түркмөн кызматы Касымберди Гараевдин өмүрүнө коркунуч жаралгандыктан анын атын ачыкка чыгарып, кайда экендигинин дайынын билгендерди редакцияга кайрылууга чакырат.

«Азаттыктын» материалдарына пикир калтырууда төмөнкү эрежелерди так сактоону өтүнөбүз: адамдын беделине шек келтирген, келекелеген, кордогон, коркутуп-үркүткөн, басмырлаган жана жек көрүүнү козуткан пикирлерди жазууга болбойт. Эрежени сактабай жазылган пикирлер жарыяланбайт.

Мындай жетишкендикти кыргыз эркин күрөшчүлөрү 2005-жылдан бери кайталай элек болчу. Эркин күрөшчүлөрдөн 14 жыл мурун Литванын Вильнюс шаарында өткөн жаштар арасындагы дүйнө чемпионатында Ильяз Өзүмбеков алтын байгеге ээ болгон.

Венгриянын Будапешт шаарында өтүп жаткан мелдеште Жолдошбеков 30-октябрда 61 килограммга чейинки салмакта килемге чыгып, финалдык беттеште индиялык Равиндер Равиндер менен күч сынашты. Биринчи айлампада индиялык балбан бир упай менен алдыда келаткан.

Экинчи айлампада Жолдошбеков 5 упай топтоп, жыйынтыгында 5-3 эсебинде жеңишке жетип, дүйнө чемпиону аталды. Бул Жолдошбеков катышкан 7-дүйнө чемпионаты. Ал былтыр дал ушул чемпионатта коло байге алган.

Эркин күрөш боюнча дүйнө чемпионаты (U23). 61 кг. Финал. Улукбек Жолдошбеков (Кыргызстан) - Равиндер Равиндер ​5:3.

Мелдештен соң балбан "Азаттык" менен маектешип, алтын байгени утуу оңой болбогонун айтты:

- Ар бир таймаш оор болду. Мисалы, 1/8 финалда украин балбанына утулуп баратып, акыркы секундада жеңишти алып кеттим. Кийин чейрек финалда казак балбанын жеңгенден кийин алым кетип, шалдырап, кыйналдым. Машыктыруучуларымдын насааты, биздин дарыгер Бактыгүл Алишеванын көмөгү менен беттештерди ийгиликтүү өткөрдүм. Алар мени ар кандай кырдаалга туруштук берүүгө үйрөтүштү. Алар тажрыйбалуу болбосо ким билет, балким жеңишке жетмек эмесмин... Финалда индиялык балбан менен таймашта башында бир упай менен утулуп жаткам. Машыктыруучум "сол бутуңду алдыга чыгарып күрөшпө" деп айтты. Антпесе индиялык балбан буттан алып, жыгып алууну мыкты өздөштүрүптүр. Ал өзү сол бутту артка коюп күрөшөт экен. Экинчи айлампа ортолоп калганда эки упайлык эки ыкма жасап алдыга чыктым. Таймаш бүтөйүн деп калганда атаандашым эки упай алууга үлгүрдү. Анын машыктыруучулары буга нааразы болуп, "кайра карап чыккыла" деп өтүнүч келтиргенде калыстар упай туура берилгенин айтып, мага кайра бир упай берилип, жеңишке жеттим. Бул менин гана эмес, жалпы кыргыз элинин жеңиши.

Улукбек Жолдошбеков дүйнө чемпионатында баш-аягы беш беттеш өткөрдү. Ал таймаштарын 29-октябрда баштаган. Алгачкы беттешинде түркиялык Селефатин Сертти 15:6, 1/8 финалда украиналык Валентин Белицескийди 6:5, чейрек финалда казак балбаны Даулет Тажибайды 6:0 эсебинде жеңди. Жарым финалда жапон балбаны Ритаро Хяманы 12:1 эсебинде ири айырма менен жеңип, алтын байге үчүн таймашууга мүмкүнчүлүк алган.

Улукбек 23 жашта. 5-класста окуп жатканда Нарын шаарында машыктыруучу Мирбек Акиевдин кол алдында машыккан. Андан соң 8-класста Бишкектеги Шералы Сыдыков атындагы Олимпиадалык резервдеги республикалык окуу жайына тапшырып, ал жактан Кармышалы Акматовдун жетекчилигинде машыккан. 2013-жылдан тартып улуттук курама команданын мүчөсү.

Бул мелдешке Улукбекти эркин күрөш боюнча 23 жашка чейинки курактагы балбандардын улуттук курама командасынын башкы машыктыруучусу Ислам Тазабеков жана жеке машыктыруучусу Сүймөнкул Таабалды уулу машыктырып, коштоп барды.

Улукбек Жолдошбековдун жеке машыктыруучусу Сүймөнкүл Таабалды уулу буларды айтты:

- Улукбектин бул алтыны чоң эмгек менен келди. Жеңишибиз бардык кыргыз элине арналат. Бул - командалык жеңиш. Бир залда машыккан балдардын, талыкпай эмгектенип, насаатын айткан агайлардын эмгеги зор. Өзгөчө өкмөткө, Дене тарбия жана спорт агенттигинин, спорттун олимпиадалык түрлөрү боюнча дирекциясынын, Күрөш федерациясынын, анын ичинде Эркин күрөш федерациясынын жетекчилерине ыраазычылык билдирем. Бирдиктүү эмгектин натыйжасында ушундай ийгиликтер жаралып жатат. Кудайым буюрса дагы эмгектенебиз. Алдыда дагы көп мелдештер бар. Эң негизги мелдеш – Олимп оюндары. Ал мелдешке катышуу ниетибиз бар. Даярдык көрүп жатабыз. ​Эми алдыда Олимп оюндарына 57 килограмм салмакка даярданабыз. Кийинки жылы Кытайда өтө турган мелдеште Олимпиадага жолдомолорду берүү уланат. Ошол мелдешке катышып, Улукбек Олимпиада оюндарына жолдомо алат деген үмүттөбүз.

Улукбек Жолдошбеков ушул жылдын март айында эркин күрөш боюнча 23 жашка чейинкилер арасында өткөн Азия чемпионатында да алтын медаль тагынган. Ал уландар (кадеттер) арасында жана жаштар арасында да Азия чемпиону болгон.

Спорттун ардагери, Кыргызстандын Олимпиадачылар ассоциациясынын президенти Шаршен Касенов Улукбектин жеңишин жогору баалап, ал олимпиадага жолдомо алууга тажрыбайсы жетет деген пикирде.

- 23 жашка чейинкилер арасында деген менен бул чоңдор арасында дегенди түшүндүрөт. Андыктан бул биз үчүн чоң жеңиш. Улукбек абдан жакшы күрөштү. Айрыкча чейрек финалда, жарым финалда өтө кыйын балбандарды утту. Эркин күрөштөн мындай чоң жетишкендик мындан үч жыл мурун болгон. Эламан Догдурбеков коло байге уткан эле. Эми Улукбек олимпиаданын алдында чемпион болуп бизди сүйүнтүп жатат. Жалпы кыргызстандыктарды жеңиш менен куттуктайм. Улуктун салмагы олимпиадалык эмес салмак болбогондуктан, Олимпиадага жолдомо алуу үчүн салмагын 57ге түшүрүп, олимпиадалык лицензия ойнотулган мелдештерге катышып койсо болот. Бирок ал салмакта да мыкты балбандар бар. Эркин күрөшчүлөрдөн 57 жана 74 килограммга чейинки салмакта лицензия утса болот деп ойлойм.

23 жашка чейинки балбандар арасындагы дүйнө чемпионаты ушул тапта Венгриянын Будапешт шаарында өтүп жатат. 29-30-октябрь күндөрү эркин күрөштөн мелдештер өттү. 31-октябрда кыздар арасында таймаштар уланууда. 2-ноябрдан тартып грек-рим күрөшүнөн таймаштар уланат. Бул мелдешке Кыргызстандан 21 спортчу катышып жатат.

Учурда кыргыз спортчулары 2020-жылы Токиодо өтө турган олимп оюндарына жалпы төрт жолдомо алган. Алар: балбандар Айсулуу Тыныбекова, Атабек Азизбеков, сууда сүзүүчү Денис Петрашов жана жеңил атлетчи Юлия Андреева.

Жаштар иштери, дене тарбия жана спорт агенттигинин билдиришинче, 2020-жылы Токиодо өтө турган жайкы Олимпиада оюндарына 20га жакын спортчунун лицензия алууга мүмкүнчүлүгү бар.

«Азаттыктын» материалдарына пикир калтырууда төмөнкү эрежелерди так сактоону өтүнөбүз: адамдын беделине шек келтирген, келекелеген, кордогон, коркутуп-үркүткөн, басмырлаган жана жек көрүүнү козуткан пикирлерди жазууга болбойт. Эрежени сактабай жазылган пикирлер жарыяланбайт.