Экономика

Мамлекеттик айыптоо соттон кылмышка шектүүлөрдү акчалай айып салуудан тартып 17 жылга чейин эркинен ажыратууну суранды. Бул аралыкта мурдагы энергетика министри Осмонбек Артыкбаевдин туугандары Кытайдын насыясын жабыш үчүн мамлекеттин эсебине 100 млн. сом акча которгону сотто белгилүү болду. Сот жараянында жарыш сөз башталып, айыпталуучулар жана алардын адвокаттары коюлган айыптарды четке каккан өз жүйөлөрүн келтиришти. Соттолуучулардын арасынан сот жараянындагы жарыш сөзгө мурдагы премьер-министр Жантөрө Сатыбалдиев чыгып сүйлөдү.

Мамлекеттик айыптоонун өтүнүчү

Жылуулук электр борборун (ЖЭБ) жаңылоодогу коррупция боюнча Бишкектин Свердлов райондук сотунда өтүп жаткан териштирүүдө соттолуучуларга карата айыптоо корутундусу окулду. Мамлекеттик айыптоо аларды жазага тартууну жана эркинен ажыратуу мөөнөттөрүн чегерүүнү соттон суранды.

Мамлекеттик айыптоочу Үмүт Конкубаева мамлекетке 110 млн. доллар зыян келтирген коррупциялык иштин негизинде айыпталуучуларга карата соттон суралган жаза мөөнөттөрү тууралуу төмөндөгүлөрдү билдирди:

- Мамлекеттик айыптоо соттук териштирүүнүн жүрүшүн жыйынтыктап келип, биз соттон мурдагы премьер-министр Сапар Исаковду 15 жылга, «Улуттук энергохолдингдин» мурдагы жетекчиси Айбек Калиевди 17 жылга эркинен ажыратууну сурадык. Ал эми дагы бир мурдагы премьер-министр Жантөрө Сатыбалдиевге, Салайдин Авазовго, Жолдошбек Назаровго жана Темирлан Бримкуловго Кыргыз Республикасынын Жазык кодексинин 49-беренесинин негизинде, аталган соттолуучулар 55 жаштан ашкан жаш курагын эске алып, алардын ара бирин 11 жыл 3 ай мөөнөткө кесүүнү сурандык.

Дагы караңыз

ЖЭБ соту: зыян боюнча талаш

Мүлк, ордендер жана наамдар

Прокурорлор сот жараянында буга чейин эркиндикте жүргөн мурдагы финансы министри Ольга Лаврованы сот залынан камакка алып, аны 7 жылга эркинен ажыратууну соттон өтүнүштү. Мындан тышкары мамлекеттик айыптоо мурдагы премьер-министр Сапар Исаковго 15 жылдык жаза мөөнөтүнөн тышкары анын үй-мүлкүн конфискациялап, дипломатиялык рангы менен «Манас» орденин алып салууну сунуш кылды. Айыптоочу тарап «Улуттук энергохолдинг» компаниясынын мурдагы жетекчиси Айбек Калиевге 17 жылдык жаза мөөнөтүнөн сырткары андан Кыргыз Республикасынын Ардак грамотасы менен «Даңк» медалын алып салып, ТВЕА компаниясынан алынган автоунааны сатуудан түшкөн 1 миллион 627 миң сомду өндүрүүнү суранды. Ошол эле кезде айыптоочулар 11 жылга кесилген Жантөрө Сатыбалдиевдин, Темирлан Бримкуловдун, Салайдин Авазовдун жана Жолдошбек Назаровдун үй-мүлкүн конфискациялап, аларды да мамлекеттик сыйлыктары менен наамдарынан ажыратууну өтүндү.

Артыкбаевдин айыбын жумшартуу

Мамлекеттик айыптоочу Марат Кулжабаев мурдагы энергетика министри Осмонбек Артыкбаевдин коррупцияга аралашканы далилденбей, анын айыбы башка беренеге которулганына байланыштуу ага акчалай айып салууну соттон өтүндү:

- Соттук териштирүүнүн жүрүшүндө Осмонбек Артыкбаевдин коррупцияга аралашканы жана аны аткарууга шериктеш болгону далилденбегенине байланыштуу биз анын аракеттерин мурдагы Кылмыш-жаза кодексинин 304-беренесинин 4-бөлүгүнө которууну сунуш кылдык. Өз ыктыяры менен 100 млн. сом өлчөмүндө келтирилген зыяндын ордун төлөгөнүн жана саламаттыгынын абалын эске алган Жазык кодексиндеги жазаны жумшартуучу жагдайларга байланыштуу мамлекеттик айыптоо ага эң жогорку айып пулдун өлчөмүн, тагыраагы 5 млн. сомду мамлекеттин пайдасына төгүү жазасын чегерүүнү соттон сурайт.

Дагы караңыз

ЖЭБ: соттор шаштыбы же создубу?

Мамлекетке түшкөн жүз миллиондун негиздемеси

Соттук териштирүүнүн жүрүшүндө судья Инара Гилязетдинова Кытайдан алынган 386 млн. доллар насыяны жабууга жардам берүүнү негиздеп, айыпталуучу Осмонбек Артыкбаевдин жакындары «Электр станциялары» мамлекеттик ишканасынын эсебине 100 млн. сом өлчөмүндө акча каражатын которуп бергени тууралуу ырастаманы окуп берди.

Мурдагы энергетика министри Осмонбек Артыкбаевдин адвокаты Асел Рысбаева акчаны которуу насыяны төлөөгө көмөктөшүү экенин айтып, аны айыпты моюнга алуу катары кароого мүмкүн эмес экенин айтты:

- Осмонбек Артыкбаев өзү эмес, анын туугандары өз ыктыяры менен ушул акча каражатын которуп беришти. Бул жерде ал акча келтирилген зыяндын ордун толукташ үчүн эмес, алынган мамлекеттик насыяны төлөөгө жардам катары салынды. Бул Осмонбек Артыкбаев күнөөнү мойнуна алды деген сөз эмес. Ал 100 млн. сом акча ага айыбы угузула электе эле мамлекетке төлөнүп берилди. Мамлекеттик айыптоочулар сотто билдиргендей, андан коррупцияга байланыштуу шек санаган тергөөнүн айыптоосу соттук териштирүү учурунда далилденген жок. Бул анын коррупцияга аралашпаганын көрсөтүп турат. Бул жагдайды кылмыш ишинин материалына тиркелген көптөгөн документтер дагы далилдеп турат.

Мындан сырткары соттук териштирүү жыйынтыкталып, соттолуучуларга жана алардын адвокаттарына жарыш сөзгө чыгып, сүйлөөгө мүмкүнчүлүк берилди. Биринчилерден болуп 28-ноябрдагы сот жараянында мурдагы премьер-министр Жантөрө Сатыбалдиев жарыш сөзгө чыгып, аны тергөөнүн «мамлекеттин кызыкчылыгына каршы келген, коррупциялык келишимди колдогон» деген мазмундагы айыптоого негиз жок экенин билдирди.

Сатыбалдиев Текебаевге шилтеме берди

Жантөрө Сатыбалдиев ошол кездеги парламенттеги фракция жетекчилеринин Бишкек ЖЭБин жаңылаш үчүн насыя алууну жана ошол долбоорду ишке ашырууну колдоп сүйлөгөн стенограммасын мисал келтирди:

- «Ата Мекен» фракциясынын ошол кездеги жетекчиси Өмүрбек Текебаев бул боюнча парламентте чыгып сүйлөгөн сөзүнүн стенограммасы бул ишке тиркелген. Мына ошондон баштайын. Ал Бишкек ЖЭБин жылытууга Казакстандан көмүр сатып алыш үчүн жылына 40 млн. АКШ долларынан ашуун акча каражаты мамлекеттин бюджетинен чыгымдалып жатканын белгилеп, ал жаңыланса, анда ошол акча Кыргызстанда кала турганын айткан. Анткени ЖЭБ модернизациялоодон өтсө, ал Нарындагы Кара-Кече көмүрүн пайдаланууга ыңгайланышып, көмүрдү сырттан ташуунун көлөмү азая турганын белгилеген. 40 млн. доллар канча болот? Бул 22 млрд. сом. Ал акчаны биз башка социалдык объектилерди оңдоп, ошол тармактагы башка иштерди баштоого жумшамакпыз. Ошондуктан бул жалаң эле президенттик аппараттын же өкмөттүн иши эмес. Бул парламенттин да демилгеси болгон. Келишим даярдалганда ал бир катар экспертизадан өтүп, ага байланыштуу макулдашуу барагына бардык өкмөт мүчөлөрү кол коюшкан.

2018-жылы январь айында ЖЭБдеги авариядан соң Бишкек шаары бир жума бою жылуулуксуз калган. Териштирүүдөн соң Бишкек ЖЭБин оңдоп-түздөөдө коррупция бар экени аныкталып, кылмыш иши козголгон. Буга байланыштуу мурдагы эки өкмөт башчысы - Жантөрө Сатыбалдиев менен Сапар Исаков баш болгон сегиз мурдагы жогорку кызмат адамы сот жообуна тартылууда.

Быйыл Казакстандын президенттигине киришкен Касым-Жомарт Токаев бир күндүк мамлекеттик сапардын жүрүшүндө кыргыз президенти Сооронбай Жээнбеков менен алгач жекеме-жеке, андан соң кеңири чөйрөдөгү жолугушуу өткөрдү.

Жолугушуудан соң эки президент сүйлөшүүнүн жыйынтыгы жөнүндө журналисттерге маалымат беришти.

Кыргызстандын президенти Сооронбай Жээнбеков акыркы жолугушуунун жыйынтыгына канааттанганын, бул жаатта кызматташтыкты тереңдетүүгө бардык аракеттер көрүлөрүн билдирди:

- Биздин өлкөлөр ортосундагы өз ара соода жүгүртүүнүн көлөмү көбөйгөнүн канааттануу менен белгиледик. Былтыркы жылга салыштырмалуу бул көрсөткүч быйыл 10,5 пайызга жогорулады. Кыргызстанда биргелешкен кыргыз-казак ишканаларынын саны 1900гө жеткени экономика багытында дагы жаңы ийгиликтерге негиз түзөт. Бүгүнкү сүйлөшүүлөрдүн жыйынтыгы боюнча бир катар документтерге кол коюлду. Негизги документтердин бири — Кыргызстандын жана Казакстандын ортосунда үч жылдык Кызматташтык боюнча комплекстүү программа. Аталган программа эки тараптуу кызматташтыктын бардык чөйрөлөрүн камтыйт. Жалпысынан кыргыз тарап сүйлөшүүлөрдүн жыйынтыгына ыраазы экенин жана өз ара аракеттенүүбүз жемиштүү уланып жатканын өзгөчө белгилейм.

Президент айтып жаткан меморандум, келишимдер арасында инвестицияны тартуу, экономикалык кылмыштарга каршы күрөш, миграция, саламаттык сактоо жана эки өлкө ортосундагы "Актилек" жана "Кара-Суу" өткөрмө бекеттерине жакын көпүрө куруу сыяктуу тогуз документке кол коюлду.

Embed бөлүшүү

Казакстандын президенти Кыргызстанга келди

Embed бөлүшүү

The code has been copied to your clipboard.

---

width px height px

---

The URL has been copied to your clipboard

No media source currently available

0:00 0:02:18 0:00

Түз линк

• 270p | 6,2MB
• 360p | 8,7MB
• 404p | 11,6MB

Журналисттердин алдында сөз сүйлөгөн Касым-Жомарт Токаев жолугушуунун жүрүшү тууралуу кеңири маалымат берди. Токаевдин айтымында, соода-экономикалык алака жана чек ара тоскоолдуктарын азайтуу жөнүндө макулдашуулар болгон. Токаев 2015-2018-жылдары эки өлкөнүн ортосундагы соода алакасы 30% өсүп, 900 миллион долларды түзгөнүн айтты:

- Биздин келечектеги максатыбыз соода жүгүртүүнү 1 миллиард доллардан ашыруу. Буга байланыштуу биз эки тараптуу соода алаканын номенклатурасын кеңейтүү жана рыноктогу жаңы багыттарды, мүмкүнчүлүктөрдү табуу милдетин койдук. Муну ишке ашыруу үчүн биз ишкерлерге жагымдуу шарт түзүп беришибиз керек. Бул максат үчүн биз соода бөгөттөрүн азайтууну шартташтык, бизнес кооперацияларды кеңейтүүгө токтолдук.

Дагы караңыз

Казакстан менен соода алакасынын көйгөйү

Казак президенти эки өлкө ортосундагы маанилүү суу ирригациялык жааттагы абалга токтолуп, "Борбор Азияда суу ресурстары - жалпы байлык" деп атады. Ал бул жаатта суу ресурстарын биргеликте колдонууну улантуу зарылдыгын белгиледи.

Борбор Азиядагы дарыянын жогору жагында орун алган Кыргызстан менен Тажикстан жана дарыянын төмөн жагында жайгашкан Казакстан менен Өзбекстандын суу ресурстарын колдонуу боюнча позицияларында айырмачылыктар бар.

Тоолуу эки өлкө сууну товар катары кароо зарылдыгын айтып келсе, Казакстан менен Өзбекстан суу ресурстарын жалпы байлык катары сыпаттап келет.

Ошондуктан эксперттер Касым-Жомарт Токаев сапарында суу ресурстарына басым жасаганын күтүлгөн кадам катары белгилеп жатышат.

Дагы караңыз

Бишкек менен Ташкент ГЭС тууралуу сүйлөшөт

Кыргызстандын Айыл чарба министрлигине караштуу Суу чарба департаментинин башчысы Көкүмбек Таштаналиев эки өлкө чогуу пайдаланып келген суу сактагычтарды мындан ары оңдоо жана биргеликте жаңыларын куруу боюнча сүйлөшүүлөр болуп жатканын "Азаттыкка" билдирди. Кыргызстанга Токаев өз өлкөсүнүн президенти катары экинчи жолу келүүдө. Буга чейин быйыл июнь айында Бишкекте ШКУнун жыйынына катышкан. Бирок мамлекеттик сапар менен биринчи жолу келди.

Токаевдин бул сапары өлкө ичиндеги саясий абал кызыган учурга туш келди. Бажыдагы коррупциялык схемаларга байланыштуу журналисттик иликтөөдөн соң жарандык коом бийликтен реакция талап кылууда. Бажыдагы мыйзамсыз схемалар ЕАЭБге мүчө болгон, чек аралаш эки өлкөнүн мамилесине тиешеси бар. Буга чейин 2017-жылы казак тарап бир нече күнгө өткөрмө бекеттердеги көзөмөлдү күчөткөн жайы бар.

Нур-Султан менен Бишкектин 2017-жылкы өз ара таарынычы тараса да, кыргыз-казак чек арасында маал-маалы менен ири жүк ташуучу автоунаалардын узун кезеги туруп калууда. Адатта казак тарап чек арада текшерүүнүн күчөгөнүн аткезчиликти токтотуу, бажы талаптарынын аткарылышын камсыздоо максаты менен түшүндүрүп жүрөт.

Кыргызстандагы Агроөнөр жай комплексин өнүктүрүү бирикмесинин аткаруучу директору Темирбек Ажыкулов жолугушуунун жүрүшүндө ушул маселелерге өзгөчө көңүл бурушу керек болгонун билдирди:

- Тилекке каршы, бир уюмда болгонубузга карабай Кыргызстандын товарларынын Казакстанга киришине бир топ тоскоолдуктар бар. Бул жерде маселе бажыда эмес, Казакстандын аймагына киргенден кийинки кыйынчылыктар көп болуп жатат. Мисалы, кыргыз ишкерлери ЕАЭБдин ветеринардык ж.б. стандарттык талаптарды аткарып, чек арадан өткөндөн кийин да, Алматы же башка шаарына товарды алып барабы - кайрадан Казакстандын өзүнүн ички талаптарын аткарууга мажбур болушат. Улам жаңы эрежелерди киргизип, доолап жатышат. Айласы кеткен биздин ишкерлер Казакстандын аймагына жаны фирма ачууга аргасыз болуп, «ошол фирма сатып алды, ошол фирма сатты» кылышууда. Ал үчүн төлөнгөн салыктар Казакстандын бюджетине түшөт. Бул маселени биздин өкмөт чечиши керек.

Ошондуктан кыргыз тарап казак президентинин сапарындагы маанилүү жыйынтык катары чек арадагы жарандардын өтүшүнө жеңилдиктерди түзүүнү атап жатат.

Чек ара кызматынын башчысы Уларбек Шаршеевдин айтымында, кол коюлган келишимдердин жыйынтыгында айрым өткөрмө бекеттердин иши жанданат:

- Өткөрмө бекеттер боюнча келишимге кол коюлду. Тактап айтсак, "Кичи-Капка" өткөрмө бекетинин кыргыз жана казак жарандары үчүн иши жанданат. Ошондой эле "Каркыра" өткөрмө бекети буга чейин күндүз эле иштеп келсе, күндүр-түндүр иштеген режимге өткөрүү каралды.

Расмий маалымат боюнча, эки өлкө ортосунда жалпысынан 11 автоунаа өткөрүү пункту бар. Алардын бешөө көп тараптуу, алтоо эки тараптуу бекеттер. Эки жактуу бекеттердин төртөө 2010-жылы жабылган боюнча иштебей келген эле.