2003-жылдын 30-апрелинде Кыргызстанда да кыймылсыз мүлк салыгын киргизүү боюнча Салык кодексине алымча-кошумча, өзгөртүүлөрдүн мыйзам долбоору парламентте кабыл алынган. Ага ылайык жергиликтүү кеңештердин чечими менен турак-жай үйлөрдүн базар баасынын 0,35%, ал эми коммерциялык максатта пайдаланылган үй-жайлардын наркынын 0,95% жыл сайын кыймылсыз мүлк салыгына чегерилип, жыйналып турушу керек.
Эрте жазда парламентте кабыл алынган мыйзамды ишке ашыруу амалында өкмөт ошол эле жылдын күзүндө Мамлекеттик каттоо тууралуу жобону парламент кароосуна киргизген. Мурдагы парламенттен колдоо таппаган жобону кайра жаңылап, өкмөт бир жылдан кийин депутаттардын кароосуна дагы сунуш кылган. Непадам, ал жобо бекитилип калса Мамлекеттик каттоо кыймылсыз мүлктүн баа-наркын аныктап, кимден канча салык алынарын аныктап чыкмак.
Мамлекеттик каттоо агенттигинин маалыматы боюнча, өткөн жылы республика боюнча 581 миңден ашуун кыймылсыз мүлк бар экени аныкталган. Алардын 432 миңи турак-жай үйлөр менен батирлер. Өкмөт менен Эларалык валюта корунун меморандумунда белгиленген кыймылсыз мүлк салыгынын негизги жүгү Бишкектеги ажайып кооз үйлөр менен кымбатбаа батирлердин энчисине тиймекчи. Андай турак-жайлар Бишкекте 200 миңге бираз жете бербеген санды түзөт.
2004-жылы Кыргызстан боюнча иликтөөгө алынган 19 шаардын кыймылсыз мүлк салыгын төгө турган үй-жайлардын жалпы баасы 85 миллиард ашуун сомду түзгөн. Адистердин айтымында, бул көрсөткүч 100 миллиард сомду чапчыйт. Эгер ушунча баадагы кыймылсыз мүлктөн салык жыйналса, Кыргызстан болжол менен жыл сайын көз жоосун алган үй-жайлардан 16 миллиардка жакын сом киреше таап турмак.
Парламенттин бюджет жана каржы комитетинин төрагасы Акматбек Келдибеков мамлекет социалдык колдоого муктаж жарандарына жок дегенде минимал керектөө деңгээлиндеги каражат бөлүп турушу үчүн киреше табуунун аркыл булактарын таап турушу керек деп эсептейт.
- Пенсияны көтөрөлү, медицинага берели, билим берүүнү колдойлу, мугалимдердин айлыгын көтөрөлү. Эми эмнеден көтөрөбүз? А салыкка келгенде эле муну көтөрсө болбойт, тигини кылса болбойт. Бул туура эмес. Элден алганды элге кайтарып бериш керек.
Кыймылсыз мүлк салыгын киргизүү механизмдери кечеңдеп, ага турак-жай шартын жакшыртып алган парламент өкүлдөрү анчейин баа бербей жатканын президент К.Бакиев жергиликтүү бийлик жетекчилеринин чоң жыйынында билдирди.
- Байлар дагы жүрө беришет. Себеп дегенде ушулардын үйлөрү көппү дейм да. Ошондуктан тоскоол болуп атышат. Тездетиш керек муну.
Эларалык валюта кору кыймылсыз мүлк салыгын негизинен колунда бар жарандардын андай мүмкүнчүлүккө жетише албагандарга көрсөткөн социалдык колдосу экенин белгилеп, кыйла жылдардан бери аны киргизүү сунушун билдирип келатат. Каадалуу каржы уюмунун айтканын эки дебеген өкмөт тиешелүү жобосун даярдап, мыйзам чыгаруу бийлигине үмүт артып олтурат. Айрым байкоочулар көбүнесе байлардан чогулган бул парламенттин өкмөт демилгесин колдоп ийиши күмөн экендигин айтышууда.
Эрте жазда парламентте кабыл алынган мыйзамды ишке ашыруу амалында өкмөт ошол эле жылдын күзүндө Мамлекеттик каттоо тууралуу жобону парламент кароосуна киргизген. Мурдагы парламенттен колдоо таппаган жобону кайра жаңылап, өкмөт бир жылдан кийин депутаттардын кароосуна дагы сунуш кылган. Непадам, ал жобо бекитилип калса Мамлекеттик каттоо кыймылсыз мүлктүн баа-наркын аныктап, кимден канча салык алынарын аныктап чыкмак.
Мамлекеттик каттоо агенттигинин маалыматы боюнча, өткөн жылы республика боюнча 581 миңден ашуун кыймылсыз мүлк бар экени аныкталган. Алардын 432 миңи турак-жай үйлөр менен батирлер. Өкмөт менен Эларалык валюта корунун меморандумунда белгиленген кыймылсыз мүлк салыгынын негизги жүгү Бишкектеги ажайып кооз үйлөр менен кымбатбаа батирлердин энчисине тиймекчи. Андай турак-жайлар Бишкекте 200 миңге бираз жете бербеген санды түзөт.
2004-жылы Кыргызстан боюнча иликтөөгө алынган 19 шаардын кыймылсыз мүлк салыгын төгө турган үй-жайлардын жалпы баасы 85 миллиард ашуун сомду түзгөн. Адистердин айтымында, бул көрсөткүч 100 миллиард сомду чапчыйт. Эгер ушунча баадагы кыймылсыз мүлктөн салык жыйналса, Кыргызстан болжол менен жыл сайын көз жоосун алган үй-жайлардан 16 миллиардка жакын сом киреше таап турмак.
Парламенттин бюджет жана каржы комитетинин төрагасы Акматбек Келдибеков мамлекет социалдык колдоого муктаж жарандарына жок дегенде минимал керектөө деңгээлиндеги каражат бөлүп турушу үчүн киреше табуунун аркыл булактарын таап турушу керек деп эсептейт.
- Пенсияны көтөрөлү, медицинага берели, билим берүүнү колдойлу, мугалимдердин айлыгын көтөрөлү. Эми эмнеден көтөрөбүз? А салыкка келгенде эле муну көтөрсө болбойт, тигини кылса болбойт. Бул туура эмес. Элден алганды элге кайтарып бериш керек.
Кыймылсыз мүлк салыгын киргизүү механизмдери кечеңдеп, ага турак-жай шартын жакшыртып алган парламент өкүлдөрү анчейин баа бербей жатканын президент К.Бакиев жергиликтүү бийлик жетекчилеринин чоң жыйынында билдирди.
- Байлар дагы жүрө беришет. Себеп дегенде ушулардын үйлөрү көппү дейм да. Ошондуктан тоскоол болуп атышат. Тездетиш керек муну.
Эларалык валюта кору кыймылсыз мүлк салыгын негизинен колунда бар жарандардын андай мүмкүнчүлүккө жетише албагандарга көрсөткөн социалдык колдосу экенин белгилеп, кыйла жылдардан бери аны киргизүү сунушун билдирип келатат. Каадалуу каржы уюмунун айтканын эки дебеген өкмөт тиешелүү жобосун даярдап, мыйзам чыгаруу бийлигине үмүт артып олтурат. Айрым байкоочулар көбүнесе байлардан чогулган бул парламенттин өкмөт демилгесин колдоп ийиши күмөн экендигин айтышууда.
