Экономикалык расмий көрсөткүчтөр боюнча өткөн жылы Кыргызстанда инфляциянын көлөмү 20 пайыздын айланасында болуп, ички дүң продукциянын көлөмү 7,6 пайызды түздү. Экономикалык өнүгүү жана өнөр жай министри Акылбек Жапаров муну үмүт акталды деп баалады:
- Бардык көрсөткүчтөрдү карай турган болсок ички дүң продукциянын көлөмү 7,6% болду, же биздин өкмөт базалык божомолду аткара алды десек болот.
Бирок керектүү товарлардын, анын ичинде тамак-аш баасынын болуп көрбөгөндөй өсүшү өкмөттүн быйылкы жылга түзгөн божомолун жокко чыгарат деген пикир коомдо күчөп барат.
Экс-депутат Темир Сариевдин баамында, мындай акыбалдын түзүлүшүнө дүйнөлүк кризис эмес өкмөттүн экономикалык ички саясатынын туруксуздугу башкы себеп:
- Бул бийликтин, өкмөттүн жүргүзүп жаткан саясатынын түздөн-түз натыйжасы. Анткени, экономикада туруктуу саясат жок. Басып алуу, тоноп алуу, мыйзамсыз текшерүүлөр, коркутуп-үркүтүүлөрдүн баары ушуга алып келди. Активдүү инвестициялык климат түзөбүз деп жатып тескерисинче элдин баарын качырып алышты. Чет өлкөлүктөр гана эмес жергиликтүү эле ишкерлер байлыгын сатып башка жакка кетип жатышат. Мындай көрүнүштөрдүн баары сөзсүз түрдө өз таасирин тийгизет.
Өкмөт өткөн жылы кабыл алган экономикалык өнүгүү стратегия менен 2011-жылга чейинки бюджет божомолунда инфляциянын өсүшүнө бөгөт койчу реалдуу секторду көңүл чордонуна алып чыгып, быйыл ушул тармакка 4,5 миллиард сом бөлгөн. Бирок көпчүлүгү жеке колдорго өтүп кеткен өнөр жай тармагы жанданчудай эмес. Жыл аягында ал түгүл продукциясынын 90 пайызын сыртка саткан Токмоктогу “Интергласс” ишканасы өндүрүшүн азайтып, токтотууга, Канттагы цемент-шифер комбинаты убактылуу жабылууга мажбур болушту.
Эки жылдан бери ишин токтоткон Кайыңды кант заводу менен “Кошой” ишканасы өндүрүшүн кайра качан жандантаары белгисиз. Буга сырттан алынып келген тамак-аштын көлөмү орто эсеп менен 70%, кийим-кече жана күнүмдүк товарлардын импорту 80 пайызга жакын болгондуктан дүйнөлүк баа да таасирин тийгизбей койгон жери жок.
Көз карандысыз экономист Жаныбек Оморовдун баамында, мындай көрүнүштөр быйыл товардын баасы менен инфляция көлөмүн төмөндөтүүгө жол бербейт:
- Инфляцияны ооздукташ үчүн эң ириде өндүрүш өнүгүш керек. Азыр административдик тоскоолдуктар менен коррупциянын көбөйүшү ишкерликти муунтуп жатпайбы. Демек, ишкерлик жана өндүрүш өнүкпөсө инфляцияны кармаш абдан эле кыйын болот.
Экс-депутат Темир Сариевдин баамында, абалды жыл башынан жөнгө салуу үчүн өкмөт экономикалык саясатын чукул өзгөртүп, ишкерликке кеңири жол ачышы зарыл:
- Биринчиден, туруктуу экономикалык саясат керек. Андан кийин атаандаштыкты күчөтүү керек. Атаандаштыкты күчөтүү үчүн ишкер чөйрөнү мамлекет керектөөчү катары эмес, өнөктөш катары көрүшү керек. Теңтайлашкан теңата мамиле түзүүсү зарыл.
Ал эми Экономикалык өнүгүү министри Акылбек Жапаров ишкерликке шарт түзүү боюнча Кыргызстан мурдагы 98-орундан 66 –орунга түшүп, башка мамлекеттерге үлгү болуп калгандыгын жарыя кылып келет:
- Биз жалаң ишкерлерге шарт түзөлү деп текшерүүлөргө мораторий жарыялаганбыз. Президент текшерүүлөрдү 70 пайызга азайтуу милдетин койгон. 2007-жылы текшерүүлөрдүн саны 51 миңден ашык болсо, былтыр 16 миң гана болду. Ишкерлерге мындан башка шарттарды түзүү боюнча Дүйнөлүк банктын рейтинги боюнча мурунку 98-орундан 66-орунга түштүк. Ал эми ишкерлерге колдоо көрсөтүү жана инвестицияга жол ачуу боюнча дүйнө жүзүндөгү 10 алдыңкы реформатор мамлекеттин катарына кирдик.
Экс-премьер министр Амангелди Муралиевдин баамында, өкмөттүн мындай аракети жалпы өлкө экономикасын көтөрүүгө жол ачкан жери жок. Себеби ырааттуу жана дүйнө кризисине каршы тура алчу экономикалык саясат жок. Ал эми жакын арада абалды жакшыртуу үчүн баарыдан мурун мамлекеттик башкаруу органдарын кыскартууну сунуштады.
- Бардык көрсөткүчтөрдү карай турган болсок ички дүң продукциянын көлөмү 7,6% болду, же биздин өкмөт базалык божомолду аткара алды десек болот.
Бирок керектүү товарлардын, анын ичинде тамак-аш баасынын болуп көрбөгөндөй өсүшү өкмөттүн быйылкы жылга түзгөн божомолун жокко чыгарат деген пикир коомдо күчөп барат.
Экс-депутат Темир Сариевдин баамында, мындай акыбалдын түзүлүшүнө дүйнөлүк кризис эмес өкмөттүн экономикалык ички саясатынын туруксуздугу башкы себеп:
- Бул бийликтин, өкмөттүн жүргүзүп жаткан саясатынын түздөн-түз натыйжасы. Анткени, экономикада туруктуу саясат жок. Басып алуу, тоноп алуу, мыйзамсыз текшерүүлөр, коркутуп-үркүтүүлөрдүн баары ушуга алып келди. Активдүү инвестициялык климат түзөбүз деп жатып тескерисинче элдин баарын качырып алышты. Чет өлкөлүктөр гана эмес жергиликтүү эле ишкерлер байлыгын сатып башка жакка кетип жатышат. Мындай көрүнүштөрдүн баары сөзсүз түрдө өз таасирин тийгизет.
Өкмөт өткөн жылы кабыл алган экономикалык өнүгүү стратегия менен 2011-жылга чейинки бюджет божомолунда инфляциянын өсүшүнө бөгөт койчу реалдуу секторду көңүл чордонуна алып чыгып, быйыл ушул тармакка 4,5 миллиард сом бөлгөн. Бирок көпчүлүгү жеке колдорго өтүп кеткен өнөр жай тармагы жанданчудай эмес. Жыл аягында ал түгүл продукциясынын 90 пайызын сыртка саткан Токмоктогу “Интергласс” ишканасы өндүрүшүн азайтып, токтотууга, Канттагы цемент-шифер комбинаты убактылуу жабылууга мажбур болушту.
Эки жылдан бери ишин токтоткон Кайыңды кант заводу менен “Кошой” ишканасы өндүрүшүн кайра качан жандантаары белгисиз. Буга сырттан алынып келген тамак-аштын көлөмү орто эсеп менен 70%, кийим-кече жана күнүмдүк товарлардын импорту 80 пайызга жакын болгондуктан дүйнөлүк баа да таасирин тийгизбей койгон жери жок.
Көз карандысыз экономист Жаныбек Оморовдун баамында, мындай көрүнүштөр быйыл товардын баасы менен инфляция көлөмүн төмөндөтүүгө жол бербейт:
- Инфляцияны ооздукташ үчүн эң ириде өндүрүш өнүгүш керек. Азыр административдик тоскоолдуктар менен коррупциянын көбөйүшү ишкерликти муунтуп жатпайбы. Демек, ишкерлик жана өндүрүш өнүкпөсө инфляцияны кармаш абдан эле кыйын болот.
Экс-депутат Темир Сариевдин баамында, абалды жыл башынан жөнгө салуу үчүн өкмөт экономикалык саясатын чукул өзгөртүп, ишкерликке кеңири жол ачышы зарыл:
- Биринчиден, туруктуу экономикалык саясат керек. Андан кийин атаандаштыкты күчөтүү керек. Атаандаштыкты күчөтүү үчүн ишкер чөйрөнү мамлекет керектөөчү катары эмес, өнөктөш катары көрүшү керек. Теңтайлашкан теңата мамиле түзүүсү зарыл.
Ал эми Экономикалык өнүгүү министри Акылбек Жапаров ишкерликке шарт түзүү боюнча Кыргызстан мурдагы 98-орундан 66 –орунга түшүп, башка мамлекеттерге үлгү болуп калгандыгын жарыя кылып келет:
- Биз жалаң ишкерлерге шарт түзөлү деп текшерүүлөргө мораторий жарыялаганбыз. Президент текшерүүлөрдү 70 пайызга азайтуу милдетин койгон. 2007-жылы текшерүүлөрдүн саны 51 миңден ашык болсо, былтыр 16 миң гана болду. Ишкерлерге мындан башка шарттарды түзүү боюнча Дүйнөлүк банктын рейтинги боюнча мурунку 98-орундан 66-орунга түштүк. Ал эми ишкерлерге колдоо көрсөтүү жана инвестицияга жол ачуу боюнча дүйнө жүзүндөгү 10 алдыңкы реформатор мамлекеттин катарына кирдик.
Экс-премьер министр Амангелди Муралиевдин баамында, өкмөттүн мындай аракети жалпы өлкө экономикасын көтөрүүгө жол ачкан жери жок. Себеби ырааттуу жана дүйнө кризисине каршы тура алчу экономикалык саясат жок. Ал эми жакын арада абалды жакшыртуу үчүн баарыдан мурун мамлекеттик башкаруу органдарын кыскартууну сунуштады.
