Саясат талдоочулардын баамында, мындай жол менен бийлик алдыдагы массалык толкундоолорго даярданып, кийинки жылы болуучу президенттик шайлоонун камын көрүүдө.
Жогорку Кеңеш кабыл алган “Жалпы аскердик милдет, аскердик жана альтернативдик кызмат жөнүндө” аттуу бул мыйзам долбоорго жарандык коомчулук да тынчсызданууларын билдиришүүдө. Мыйзам долбоордогу - Кыргызстандын куралдуу күчтөрү өлкө ичиндеги коопсуздукту сактоого катыша ала тургандыгы тууралуу берене, дал ушул тартыштардын башы болду. Жарандык коомчулуктун өкүлдөрү бул мыйзамды ишке киргизүү менен бийликтегилер өлкөнү биротоло тоталитардык режимге айлантып, демократия тууралуу кыялдар таптакыр талкаланат дешет.
Белгилүү укук коргоочу, “Кылым шамы” бейөкмөт уюмунун жетекчиси Азиза Абдрасулованын айтымында, мунун бардыгы акырындык менен, максаттуу түрдө келаткан иш-чаралар. Анткени бийлик эркиндиктерди четинен, бирден терип чектеп отуруп, акыры өзбийлигин коргоо үчүн аскерлерди өлкөнүн ички иштерине кийлигиштирүүгө, саясий багытта колдонусуна шарт түзүп койду. “2008-жылдын бүтүшү менен биз толук диктатордук өлкөгө айландык”,- дейт ал:
- Мындан ары митинг-пикеттерге чыккандардын оозун басыш керек болот. Нааразычылык акция өткөргөндөргө, жарандык баш ийбөөчүлүккө чыккандардын оозун басыш керек болот. Керек болсо президентти жана депутаттарды шайлоо учурунда аскерлерди шайлоо учаскаларына алып барып, тизип коюулары мүмкүн. Ошондуктан биз бири-бирибизди толук диктатордук өлкөгө айланганыбыз менен куттуктап койсок болот. Демократиянын жыты калган жок.
Айрым талдоочулардын баамында, бийликтегилердин авторитаризмге ык коюусу жана аны барган сайын күчөтүүсү жалгыз гана алардын каалоосу болгон жок. Авторитардык коңшу өлкөлөр да Кыргызстандын эркин, демократиялуу болушун каалашпайт жана аны өздөрүнө окшоткулары келишет дешет. Ошол себептүү Орусия баш болгон авторитардык өлкөлөр Кыргызстанда көп пикирдүүлүк, эркиндик, демократия болушун каалашпайт.
Парламенттеги “Ак жол” фракциясынын мүчөсү, депутат Бегалы Наргозуев болсо, бул мыйзамда эч кандай чочулай турган нерсе жокэкендигин айтат:
- Мыйзам долбоордун авторлору анын маани-маңызын түшүндүрүштү. Мында коркунучтуу деле эч нерсе жок. Бул жерде биздин аскерлерди коргоо иштерине гана пайдаланбастан, ички улуттар аралык араздашуулар болгон учурда, табигый кырсыктар болгондо башаламандык чыгып кетип, толкундоолор болгон учурда пайдалануу тууралуу сөз болуп жатат. Анда дагы тосмо катары гана пайдалануу иретинде.
Белгилүү саясат талдоочу, аскер адиси Токтогул Какчекеевдин пикиринде, Жогорку Кеңеш кабыл алган бул мыйзам өлкөнүн баш мыйзамына дал келбейт. Анын айтымында, ИИМде көптөгөн милиция кызматкерлери, ыкчам топторунан тышкары түрдүү учурларда пайдаланылчу ички иштер аскери бар. Андыктан Коргоо министрлигин экинчи ИИМге айлантууга негиз жок:
- Бул - бизде экономикалык, энергетикалык, саясий кырдаал курчуп, элдин нааразычылыгы ашып-ташып баратканынын белгиси. Ички иштер министрлиги жана башка тартип сактоо органдары бул нааразычылыктарды токтото албасына, күчү жетпсине ынанып, аскердик куралдуу күчтөрдү пайдаланалы деген негиз болуп атат. Дүйнөлүк, эл аралык уюмдар, Бириккен улуттар уюму, эл аралыккоомчулук буга өзүнүн чоң сынын айтат.
Жогорку Кеңеш кабыл алган “Жалпы аскердик милдет, аскердик жана альтернативдик кызмат жөнүндө” аттуу бул мыйзам долбоорго жарандык коомчулук да тынчсызданууларын билдиришүүдө. Мыйзам долбоордогу - Кыргызстандын куралдуу күчтөрү өлкө ичиндеги коопсуздукту сактоого катыша ала тургандыгы тууралуу берене, дал ушул тартыштардын башы болду. Жарандык коомчулуктун өкүлдөрү бул мыйзамды ишке киргизүү менен бийликтегилер өлкөнү биротоло тоталитардык режимге айлантып, демократия тууралуу кыялдар таптакыр талкаланат дешет.
Белгилүү укук коргоочу, “Кылым шамы” бейөкмөт уюмунун жетекчиси Азиза Абдрасулованын айтымында, мунун бардыгы акырындык менен, максаттуу түрдө келаткан иш-чаралар. Анткени бийлик эркиндиктерди четинен, бирден терип чектеп отуруп, акыры өз
Демократиянын жыты да калган жок. А.Абдрасулова
- Мындан ары митинг-пикеттерге чыккандардын оозун басыш керек болот. Нааразычылык акция өткөргөндөргө, жарандык баш ийбөөчүлүккө чыккандардын оозун басыш керек болот. Керек болсо президентти жана депутаттарды шайлоо учурунда аскерлерди шайлоо учаскаларына алып барып, тизип коюулары мүмкүн. Ошондуктан биз бири-бирибизди толук диктатордук өлкөгө айланганыбыз менен куттуктап койсок болот. Демократиянын жыты калган жок.
Айрым талдоочулардын баамында, бийликтегилердин авторитаризмге ык коюусу жана аны барган сайын күчөтүүсү жалгыз гана алардын каалоосу болгон жок. Авторитардык коңшу өлкөлөр да Кыргызстандын эркин, демократиялуу болушун каалашпайт жана аны өздөрүнө окшоткулары келишет дешет. Ошол себептүү Орусия баш болгон авторитардык өлкөлөр Кыргызстанда көп пикирдүүлүк, эркиндик, демократия болушун каалашпайт.
Парламенттеги “Ак жол” фракциясынын мүчөсү, депутат Бегалы Наргозуев болсо, бул мыйзамда эч кандай чочулай турган нерсе жок
Бул мыйзамда коркунучтуу деле эч нерсе жок. Б.Наргозуев
- Мыйзам долбоордун авторлору анын маани-маңызын түшүндүрүштү. Мында коркунучтуу деле эч нерсе жок. Бул жерде биздин аскерлерди коргоо иштерине гана пайдаланбастан, ички улуттар аралык араздашуулар болгон учурда, табигый кырсыктар болгондо башаламандык чыгып кетип, толкундоолор болгон учурда пайдалануу тууралуу сөз болуп жатат. Анда дагы тосмо катары гана пайдалануу иретинде.
Белгилүү саясат талдоочу, аскер адиси Токтогул Какчекеевдин пикиринде, Жогорку Кеңеш кабыл алган бул мыйзам өлкөнүн баш мыйзамына дал келбейт. Анын айтымында, ИИМде көптөгөн милиция кызматкерлери, ыкчам топторунан тышкары түрдүү учурларда пайдаланылчу ички иштер аскери бар. Андыктан Коргоо министрлигин экинчи ИИМге айлантууга негиз жок:
- Бул - бизде экономикалык, энергетикалык, саясий кырдаал курчуп, элдин нааразычылыгы ашып-ташып баратканынын белгиси. Ички иштер министрлиги жана башка тартип сактоо органдары бул нааразычылыктарды токтото албасына, күчү жетпсине ынанып, аскердик куралдуу күчтөрдү пайдаланалы деген негиз болуп атат. Дүйнөлүк, эл аралык уюмдар, Бириккен улуттар уюму, эл аралык
Дүйнөлүк уюмдар буга өз сынын айтышат. Т.Какчекеев
