Линктер

ЧУКУЛ КАБАР!
13-Май, 2025-жыл, шейшемби, Бишкек убактысы 13:57

ОРУС-БЕЛАРУС МАМЛЕКЕТИН КУРУУ АРАКЕТИ УНУТУЛА ЭЛЕК


Төрөкул Дооров, Москва Орус президенти Владимир Путин Украина жана Беларус менен болгон чыр-чатактын айынан анын өлкөсүнө карата айтылып жаткан айыптоолорду четке кагууга аракет кылды. Путин өткөн жекшембиде Евробиримдиктин жетекчилиги менен жолугушуу учурунда Орусиянын мунайын транзиттеп жаткан мамлекеттер менен «жалпы шарттардын» негизинде кызматташуу зарыл экенин белгиледи. «Ошондуктан биз арам тамакка көнгөндөр менен эмес, кызматташууга даяр мамлекеттер менен иштешебиз», - деди Путин. Беларус президенти Александр Лукашенко ушул күндөрү анын өлкөсүн «арам тамакка көнгөн» деп айтылган жашыруун ойго карата өз пикирин билдириши күтүлүүдө. «Азаттыктын» аналитиги Виктор Ясманндын айтымында, ушу тапта бүтүн дүйнө Беларус менен байланышкан энергетикалык проблемага алаксып турган чакта, Орусия бул мамлекет менен биригүүнүн жолдорун таразалап жатат.

Евробиримдиктеги саясатчылар «Кубатуулукту жөнөтүп турган мамлекет катары Орусияга эми ишенсе болобу-жокпу?» деген суроонун үстүнөн баш катырып отурушкан чакта, алардын орусиялык кесиптештери Минск менен чатакты башкача жол менен чечүүнүн үстүндө иштеп жатышат. Орусиялык жетекчиликтин айтымында, Беларус үчүн орус жаратылыш газынын баасынын өсүшү – бул саясий эмес, экономикалык гана маселе. Анткени Орусия Дүйнөлүк Соода Уюмуна мүчө болуп кирүүгө аракет кылат. Бул уюмга кириш үчүн өлкө газды же мунайды эми КМШ мамлекеттерине ички баа менен сатууну токтотуп, 2011-жылга чейин бааны дүйнөлүк базардагы деңгээлге көтөрүшү лаазым.

Мунун айынан чыккан чатакты айрым аналитиктер башкача түшүндүрүшүүдө. Москвадагы Улуттук Стратегиялык Институттун президенти Михаил Ремезовдун ишениминде «энергетикалык конфликт Орус-Беларус союздук мамлекетин куруу идеясын дээрлик жокко чыгарат».

Сергей Переслегин Санкт-Петербургда жашгайкан аналитикалык борорду жетектейт. Былтыр ал «Дүйнөлүк шахмат оюнун үйрөнүү жолдору» деген китепти чыгарды. «Азаттыктын» регионалдык аналитиги Виктор Ясманндын айтымында, бул китеп, кайсыл бир деңгээлде, америкалык Збигнев Бжезинскийдин 1997-жылкы китебине жооп иретинде жарык көргөн.

Анда дүйнөдөгү бир топ процесстер талдоого алынат. Алардын ичинде көңүлдү бурган нерсе – орус-беларус алакалары. Автордун ишениминде, көптөн бери айтылып келаткан Орусия-Беларус союздук республикасын түзүү идеясы канчалык жагымдуу болбосун, Кремль анын ишке ашышын артка жылдыра берет. Аналитик Ясманн: «Переслегин өзү Кремлге жакын адамдардан», - дейт, ошондуктан ал орус бийлигинин гана ой-максаттарын кайталап жатат. «Анын үстүнө, бул китепти Переслегин 2004-жылы эле жазып койгон экен. Бирок ал 2006-жылы гана жарык көрдү», - дейт Ясманн.

- Демек, бул Кремлдин сценарийи болгон деп айтсак болот. Алар эми гана аны басып чыгарышканынын себеби – Кремль бул сценарий боюнча бүт ишти алда качан эле аткарып бүткөн, - дейт Ясманн.

Сергей Переслегиндин оюнда, саясий да, экономикалык да мааниден алып караба, бүгүн Беларус толугу менен Орусияга көз-каранды. «Азаттыктын» аналитиги Виктор Ясманн Переслегиндин Беларус боюнча ойлорун жалпылап төмөндөгүчө жыйынтыкка келгенин айтат.

- Переслегин – орус элитасындагы көпчүлүк адамдардай эле «Орус имперниясын» курууну каалагандардын бири. «Бирок буга али эртелик кылат», - дейт автор. Чынында, китепте бир эле Беларус эмес, башка мамлекеттер да айтылган. Империяны куруу ишин качан баштоо керектигин Переслегин үч башка критерий менен баалады. Биринчиден, АКШ жана Евробиримдик Орусияга далысын бурбай турган мезгил келгенде гана башташ керектиги айтылат. Экинчиден, Орусия кошумча жерлерди өзүнө каратып алыш үчүн корото турган каражат ошол жерлер кийин бере турган пайдадан азыраак болушу керек. Ал эми үчүнчүдөн, жаңы империянын акыркы концепциясын иштеп чыгуу зарыл дейт автор. Переслегиндин айтымында, эгер бул ишти азыр эле баштай коюшса, мисалы, Беларус үчүн Москва өтө эле көп каражат жумшашы керек болуп калмак. Ошондуктан автор азырынча Орус-Беларус мамлекетин курууга эртелик кылат деген бүтүмгө келет, - деп түшүндүрөт «Азаттыктын» аналитиги Виктор Ясманн.

XS
SM
MD
LG