Борбор Азия

Токио Дүйшөмбүгө жакынкы төрт жылда тиешелүү программанын алкагында 20 миллиондон ашуун бойго бүтүрбөөчү каражаттарды жеткирет. Бул тууралуу Тажикстандын Саламаттык сактоо министрлигинен кабарлашты.

Министрликтин өкүлү Мунира Ганизода программаны ишке ашыруу үчүн Жапония 2,5 миллион доллар бөлгөнүн «Азаттык» радиосунун тажик кызматына билдирди.

Ганизоданын айтымында, 2019-жылы Тажикстанга бойго бүтүрбөөчү каражаттардын биринчи партиясы - беш миллион презерватив алынып келет.

Министрликке караштуу Эне жана бала департаментинин башчысы Шерали Рахматуллоев бул программа энелердин саламаттыгын бекемдөөгө багытталганын айтууда.

- Аялдын организми төрөттөн кийин өз калыбына келиши керек. Бул үчүн кийинки бойго бүткөнгө чейинки убакытты үч жылдай узартуу зарыл. Тилекке каршы, биздин аялдардын 6-7 пайызы жыл сайын төрөйт, - деди Шерали Рахматуллоев.

Жакында эле Дүйнөлүк банк Дүйшөмбүгө төрөттүн санын кыскартууну сунуштаган.

Адистер Тажикстандагы жакырчылыктын, жумушсуздуктун башкы себеби катары демографиялык көрсөткүчтөрдүн ыкчам жогорулашын атап келишет.

Статистикага караганда, соңку 15 жыл ичинде Тажикстанда калктын саны 26,3 пайызга көбөйгөн. Эгер мындай темп сактала берсе, 2020-жылга чейин тажик жарандарынын саны 10 миллиондон ашып кетиши мүмкүн.

Быйыл май айында тогуз миллиончу бала туулган. Ушул тапта коңшу мамлекетте бир аялга төрт бала туура келет.

Ал арада консервативдүү топтордун өкүлдөрү презервативди жана башка бойго бүтүрбөөчү каражаттарды колдонуу Ислам дининин негиздерине туура келбесин айтып, каршы чыгып жатышат.

Дагы караңыз

2050: Дүйнө калкы 10 миллиардга жакындайт

Консервативдүү үй-бүлөлөрдө баланын төрөлүшүн Кудай берген чоң белек катары кабыл алышып, аялдын сактанганына күнөө катары карашат.

Казакстан: мектептерде презерватив таркатуу сунушталып жатат

Контрацептив демекчи, Казакстандын Саламаттык сактоо министрлиги мектептерде презервативдерди бекер таркатууну сунуштады.

Муну менен мекеме эрте эне болуу маселесин жоюуну көздөп турат. Кеп 15-18 жашка чейинки курактагы кыздар тууралуу болуп жатат. Эрте эне болгон кыздардын саны боюнча Казакстан дүйнөдө алдыңкы орундарда турат. Ошондой эле министрлик 16 жаштагы кыздарга ата-энесинин уруксатысыз боюнан алдырууга уруксат берүүнү да сунуштап, аны коомдук талкууга чыгарды.

Аткаминерлердин эсебинде презервативдерди бекер таркатуу кокусунан бойго бүтүп калууну кыскартууга жардам берет.

Жаштардын сексуалдык билимин жогорулатуу кантип каралып жатканын вице-министр Лязат Актаева мындайча түшүндүрдү:

- Өспүрүмдөр 16 жашынан тарта эле тек-жайын аныктаган күбөлүк алат. Ошол себептен 16 жаштагылар медициналык кызматтар боюнча өз алдынча чечим кабыл алууга жөндөмдүү. Эл аралык эксперттер башка мамлекеттерде мындай тажрыйба бар экенин белгилеп жатышат, - дейт Лязат Актаева.

Тактап айтканда, эгер 16 жаштагы кыздын боюна бүтүп калса, ал ооруканага барып аборт жасата алат. Медиктер андан ата-энесинин уруксатын сурабайт. Бирок казак депутаттарынын айрымдары буга макул эмес.

- 16 жаштагы жарандын акыл-эси толук жетилбейт. Албетте биз колдоо көрсөтүшүбүз керек, бирок мындай олуттуу чечимдерди кабыл алуу канчалык туура? Бул маселенин бир гана тарабы. Ошол эле маалда бойго жете элек баланын сексуалдык жашоого аралашканы бул кылмыш жоопкерчилигине тартыла турган иш эмеспи, - дейт парламент депутаты Иван Клименко.

Казакстандын Саламаттык сактоо министрлигин маалыматына ылайык, жыл сайын алты миңдей өспүрүм кыздын боюна бүтүп калуу фактысы катталат.

"Азаттыктын" материалдарына пикир калтырууда төмөнкү эрежелерди так сактоону өтүнөбүз: адамдын беделине шек келтирген, келекелеген, кордогон, коркутуп-үркүткөн, басмырлаган жана жек көрүүнү козуткан пикирлерди жазууга болбойт. Эрежени сактабай жазылган пикирлер жарыяланбайт.

Алар 400дөй жарандын ар биринен беш миң доллардан алышкан деп шектелип жатат. Жыл сайын Түштүк Кореяга ишке орношууга Өзбекстанга беш миңдей квота бөлүнөт.

Өзбекстандын Тышкы миграция маселелерин тескеген агенттиктин бир катар жетекчилери камакка алынганын "Азаттык" радиосунун өзбек кызматына Эмгек министрлигинин эки аткаминери ырастады.

16-20-ноябрда агенттиктин 20дай кызматкерин Өзбекстандын Башкы прокуратурасына караштуу Уюшкан кылмыштуулук жана коррупцияга каршы күрөш башкармалыгы колго түшүргөн. Кармалгандардын көбү сурактан кийин бошотулган. Бирок агенттиктин башчысы, анын орун басары жана дагы бир аткаминер ушул күнгө чейин камакта экени маалым болду. Башкы прокуратура бул боюнча комментарий берүүдөн баш тартты. Министрликтеги аты-жөнүн айткысы келбеген кызматкердин айтымында, агенттиктин аткаминерлери кылмыштуу топту жетектешкен деп шек саналууда. Ал топ жыл башынан бери 400 жаранды Түштүк Кореяда жумушка орноштурууга убада берип, ар биринен кеминде беш миң доллардан алган.

- Алданганын билген облус тургундары Тышкы миграция боюнча агенттиктин баш кеңсесине келип чуу салышты. Ошондон кийин бул ишке Башкы прокуратура кийлигишти. Адегенде прокуратура кызматкерлери Ташкенттеги кеңседен агенттиктин жетекчисинин орун басары беш миң доллар пара алып жаткан жеринен кармашкан. Көп өтпөй беш бөлүмдүн башчылары жана агенттиктин жетекчиси да кармалды, - деди министрликтин кызматкери.

Бул кармалгандар тууралуу Өзбекстандагы маалымат каражаттары жазышкан жок. Болгону 20-ноябрда бир катар медиа агенттиктер эмгек министри Шерзод Кудбиев өткөргөн басма сөз жыйыны тууралуу кабарлашты. Анда министр жакын арада иш менен камсыздоочу жеке агенттиктерге жарандарды Түштүк Кореяга, Жапонияга жана Европа мамлекеттерине жиберүүгө уруксат берилерин айткан. Ошондой эле ал Тышкы миграция агенттигинин ишин сынга алган.

- Жыл сайын Түштүк Кореяга иштегенге өзбекстандыктар үчүн беш миң орундуу квота бөлүнөт. Бул орундарды Өзбекстандын бардык аймактарына, анын ичинде Каракалпакстанга да бөлүштүрсө ар бир облуска 400дөн тиет. Тышкы миграция боюнча агенттиктин аткаминерлери өздөрүнүн аймактагы башкармалыктары аркылуу Түштүк Кореяга ишке жөнөтүү үчүн 100 пайыз кепилдик берүү менен 400 адамдын ар биринен беш миң доллар алышкан. Жыйынтыгында 2 миллион долларга барабар пара алышкан, - деди министрликтин атын атагысы келбеген өкүлү. - Камалгандар сурак маалында акчанын жарымын премьер-министрдин орун басарларынын бирине берип турганын айтышты.

Түштүк Корея бөлгөн беш миң орунга илинип калуу максатында жыл сайын Өзбекстандын 100 миңдей жараны Тышкы миграция агенттигине документ тапшырат.

Былтыр март айынын соңунда, апрель айынын башында Түштүк Кореяда иштегиси келгендерди онлайн-тестирлөөдөн өткөрүүдө бир катар кыйынчылыктар келип чыккан. Агенттиктин өкүлдөрү адамдардын көптүгүнөн улам техникалык мүчүлүштүктөр болгонун айтышкан. Бул маселелер жана эмгек мигранттарын тандоо сынагындагы тапшырмалар социалдык тармактарда абдан катуу талкууланып жатат.

25 жаштагы Бухаранын тургуну Анвар Түштүк Кореяда иштеп келиш үчүн тест тапшырып, үч жылдан бери өтпөй келет. Ал муну процесстин коррупциялашып кеткени менен түшүндүрдү:

- Акыркы сынак жөн гана адамдарды мазактоо болду десем жаңылышпайм. Азыр Түштүк Кореяга ишке кеткендердин сексен пайызы акча беришкен. Агенттиктин кызматкерлери менен байланышы бар ортомчулар корей тилин такыр билбегендерге ишке орношуп кетүүгө жардам берүүдө. Былтыр 4-5 миң доллар пара сурашчу, быйыл жети миң долларга жетти.

Мындай иш квоталары Кыргызстанга да берилет. Кыргыз жарандарын Түштүк Кореяда жумушка орноштуруу боюнча атайын программа мындан он жылдай мурун башталган. Анын негизинде жыл сайын Түштүк Кореяга Кыргызстандан 350 адам кетет. Программанын алкагында иштеп келүүнү каалагандар 2-3 айлык тил курстарын окуп, андан кийин корей тили боюнча тест тапшырышы зарыл.

"Азаттыктын" материалдарына пикир калтырууда төмөнкү эрежелерди так сактоону өтүнөбүз: адамдын беделине шек келтирген, келекелеген, кордогон, коркутуп-үркүткөн, басмырлаган жана жек көрүүнү козуткан пикирлерди жазууга болбойт. Эрежени сактабай жазылган пикирлер жарыяланбайт.