Ага Кыргыз Республикасынын өкмөтүнүн Баткен облусундагы ыйгарым укуктуу өкүлү Алишер Абдрахманов жана Тажик Республикасынын Согди облусунун аткаруу бийлигинин төрагасы Раджоббой Ахмадзода кол койду.
Иш-чаралар планы 33 пункттан турат. Анда негизинен социалдык экономикалык кызматташуу, билим берүү, саламаттык сактоо, маданият, спорт жана жаштар саясаты, үй-бүлө жана аялдар иштери, туризм, соода экономикалык байланыш, ынтымакты жана достукту бекемдөө, өзгөчө кырдаалдар жаатында чогуу аракеттенүү белгиленди.
Облус башчыларынын макулдашуусуна ылайык, алдыда бул иш-чаралар белгиленген мөөнөттө, биргелешип аткарылат.
114 чакырым жердин тагдыры
Баткенде кыргыз-тажик чек арасы боюнча эки тараптуу өкмөттүк жумушчу топтун жолугушуусу 21-февралда башталган. Ага Кыргызстандын жана Тажикстандын премьер-министрлеринин орун басарлары Акрам Мадумаров жана Азим Иброхим баштаган жумушчу топтор катышты.
Мурдагы жолугушууларда кол коюлган протоколго ылайык, топографиялык топ иштеп чыккан 114 чакырым аралыктагы макулдашылган чек ара аймагын аныктоо, чек ара аймагында шахмат түрүндө жайгашып калган жерлерди алмашуу боюнча маселелер каралууда.
Кыргыз-тажик чек арасы боюнча өкмөт аралык жумушчу топту Кыргызстандан бул жолу вице-премьер-министрликке жаңыдан дайындалган Акрам Мадумаров жетектеди. Ал эми Тажикстандан жумушчу топту өкмөт башчынын орун басары Азим Иброхим баштап келди.
Жыйын алгач тар чөйрөдө өтүп, жумушчу топтун башчылары жолугушуп, иш ыргагын аныктап, маселени тездетүү менен чечүү белгиленип, бул жолку жолугушууда кандайдыр бир натыйжаларга жетүү ниеттерин билдиришти.
Тажикстандын өкмт башчысынын орун басары Азим Иброхим чек аралардагы талаш маселелерди чечүүдө ар кандай багытка бурмалабастан, эки тараптуу кызыкчылыктарды эске алуу менен гана чечилиш керек, жумушчу топ иштеп, туура чечим кабыл аларына аймакта жашаган калк да ишеним артыш керек деп эсептейт.
«Менимче 114 чакырым чек ара боюнча иштелип чыккан орток пикирлерибиз бар, - деди ал. - Бул маселеде өз ара түшүнүшүүгө келгенбиз. Материалдар даяр болгон. Кенен жыйында бул маселеде эки тарапты угабыз. Ал эми жерлерди алмаштыруу боюнча - муну ар кандай айтып, жазып жатышат. Биз эки тараптын кызыкчылыктарын эске алышыбыз керек. Маселе оңой эмес. Бирок бул маселе боюнча чечим бар да. Ошондуктан биз анын бардык тарабын карашыбыз керек. Азыр маселе суу пайдалануу менен жер пайдаланууга байланыштуу талкууланып жатат. Аны чече алабыз. Бир да жаран жабыркабайт. Дүйнөдө мындай мисалдар толтура. Европа өлкөлөрүн алсак да маселени чечүү тажрыйбалары бар».
Бул жолку эки тараптуу жолугушууга Кыргызстандын жумушчу тобу кыйла жаңыланып келди. Топту жетектеген вице-премьер-министр Акрам Мадумаров да, өкмөттүн чек ара маселелери боюнча атайын өкүлү жана Баткен облусунун башчысы да жаңыдан дайындалган.
Акрам Мадумаров чек арадагы маселелерди тездетип чечиш үчүн эки тараптын да ниети бар экенин, андыктан бул жолугушуу натыйжалуу аракеттердин жаңы кадамы болорун айтты:
«Бүгүнкү жолугушууда каралчу маселелер эки өлкөнүн кызыкчылыгы үчүн өз учурунда чечилет деп ишенебиз. Мен бул жолку жолугушуу жаңы ийгиликтердин башаты болуп калат деп ишенем. Эки өлкө ортосунда өз ара түшүнүшүү бар. Анткени эки кошуна өлкө бири-биринин ийгиликтерине чогуу кубанып, кыйынчылык учурда колдоп, кубаттап келген».
Эки күнгө болжолдонгон жолугушууда негизинен ушул жылы 14-январда эки тараптуу жумушчу топтун жыйынындагы кол коюлган макулдашуу протоколунун аткарылышы, андагы маселелер эле карала тургандыгы айтылды.
Анын ичинен буга чейин кыргыз-тажик топографиялык тобу иштеп чыккан 114 чакырым аралыктагы макулдашылган чек ара аймагын аныктап, укуктук негиздерин сунуш кылуу маселеси жана чек ара аймагында шахмат түрүндө жайгашып калган жерлерди алмашуу боюнча сунуштар каралмакчы.
Буга чейин кол коюлган, алты пункттан турган протоколдо жерлерди алмаштыруу боюнча сунуштарды 1-мартка чейин берүү белгиленген. Бирок азырынча тажик тараптан алмашылчу жерлер боюнча сунуш келип түшө электиги маалым болгон.
Кыргызстандын Тажикстандагы элчиси Жаныш Рустенбеков чек арадагы маселелерди тездетип чечүүгө эки тараптан тең өлкө башчыларынын ниети жакшы экенин айтат. Элчинин пикиринде, атайын комиссияга ишти тездетүү боюнча тапшырмалар берилгендиктен, акыркы 20 жыл ичинде дээрлик токтоп калган чек араларды тактоо иши кайрадан жандана баштагандыктан бир аз убакытты талап кылат.
Бул маселе чечилбей турганына 2024-жылы 100 жыл болот.
«Бул маселе чечилбей турганына 2024-жылы 100 жыл болот, - деп түшүндүрдү ал. - Чек араны тактоо мына ошол жылы башталып, бирок ССCР мезгилинде көп көтөрүлбөй, башкармалар, райкомдун 1-катчылары ижарага алып, берип өз билгендерин жасап жатып ушундай кала берген. Анан эгемендик алгандан кийин Тажикстанда жарандык согуш жүрүп, чек арага көңүл бөлө албай жүрүштү. Андан кийин бизде улам бийлик алмашып дегендей... Мына эми гана чек араны чечүү боюнча олуттуу аракет башталды. Эки өлкөнүн жетекчилигинин да, жумушчу топтун да маселени чечүү ниеттери жакшы».
Ушул жылдан январь айынын башында кыргыз-тажик чек арасында курал колдонуу менен коштолгон чатак чыгып, эки тараптын чек арасын тактоо боюнча өкмөттүк жумушчу топтору жолугушкан. Анда алты пункттан турган протоколго кол коюлган.
Анда кыргыз-тажик топографиялык тобу иштеп чыккан 114 чакырым аралыктагы макулдашылган чек ара аймагын аныктап, укуктук негиздерин бир айдын ичинде негиздөөгө сунуш кылуу каралган. Чек ара аймагында шахмат түрүндө жайгашып калган жерлерди аныктап, адегенде бир тараптуу чечип, анан жерлерди алмашуу боюнча 1-мартына чейин сунуш киргизүү тапшырылган.
Кыргыз-тажик чектеш аймактарында көчөлөрдү жарыктандырып, видео байкоо орнотуу, Ош-Баткен-Исфана эл аралык автожолунун Жака-Өрүк аймагынан өткөн жериндеги Исфара-Ворух жолунун кесилишине жол чырак орнотуу камтылган. Бирок азырынча булардын баары аткарылбай турат.
Ыңгайсыз суроолор: Элди кыйнаган кыргыз-тажик чек арасы. 22.01.2020
Эскертүү!
«Азаттыктын» материалдарына пикир калтырууда төмөнкү эрежелерди так сактоону өтүнөбүз: кайсы бир саясий партияга, топко үгүттөгөн, же каралаган, бир нече жолу кайталап жиберилген, адамдын беделине шек келтирген, келекелеген, кордогон, коркутуп-үркүткөн, басмырлаган жана жек көрүүнү козуткан пикирлер жарыяланбайт. Эрежени сактабай жазылган пикирлер сайтка чыкпайт. Модератор пикирлерди жарыялоо же андан баш тартуу укугун өзүнө калтырат.
