Жаңы жылда Жогорку Кеңештин депутаттары кайрадан талаштуу билдирүүсү менен коомчулуктун көңүлүн бурду. Бул ирет “Өнүгүү-Прогресс” фракциясынын депутаты Исхак Масалиев парламенттин дарегине айтылган сынга кабатыр болду.
Ал депутаттардын кадыр-баркын коргоого биринчи кезекте төрага кызыкдар болушу керектигин билдирип, эл өкүлдөрүн негизсиз каралагандарды жоопко тартууга чакырды:
-Урматтуу төрага, жаңы жылдан баштап ар бир депутаттын аброюна шек келтирген факты боюнча сиз чара көрүшүңүз керек. Болду, токтотолучу, депутаттарды коёнго окшотуп кубалаганды. Бул сиздин түздөн-түз милдетиңиз. Эртеден баштап жардамчыларыңыз гезиттерди окуп, кайсы депутатты эмне деп жамандап, каралап жатышканын сизге айтып бериши зарыл. Эгерде туура эмес болсо жоопко тартыш керек. Кандай жоопко тартылат, бул башка кеп. Бирок Жогорку Кеңешти жөндөн-жөн каралоого мүмкүнчүлүк бербешиңиз керек.
Масалиев журналисттерди парламентке көп чакырып, депутаттардын ишмердүүлүгү тууралуу кеңири маалымат берип туруу керек экенин кошумчалады.
Парламент төрагасы Дастан Жумабеков депутаттарды медианын сынынан кантип коргоонун жол-жобосун ачык айткан жок. Бирок бул талаптан соң төрага Жогорку Кеңештин ишмердигинде ачык-айкындыкты камсыздап, журналисттер менен тыгыз иштешүүнү тапшырганын парламенттин басма сөз кызматынан “Азаттыкка” кабарлашты.
Парламенттин кадыр-баркына кабатырланган депутаттын билдирүүсү башка учур болгондо балким көңүл бурулмак эмес. Бирок өлкөдө маалымат каражаттарына миллиондогон сомду чапчыган доолор коюлуп, бийликтин бир катар бутактары доомат артып жатканда талкууга жем таштады. Анын үстүнө азыркы чакырылыштагы парламенттин соңку ишмердигине байланыштуу сындын бутасына айланган эле.
Ошондуктан айрымдар эл өкүлдөрү эсептелген депутаттардын сынга чычалашын осол иш катары баалап, мындай пикирлерге терикпей, тиешелүү жыйынтык чыгарыш керек экенин айтышууда. Андай пикирди колдогондордун бири - Жогорку Кеңештин мурдагы төрагасы Мукар Чолпонбаев:
- Жогорку Кеңештин депутаттары саясий кызматты ээлеген адамдар. Эл назарында турган адамдар. Эл көзүндө жүргөн адамдардын сүйлөгөн сөзү, баскан-турганы, кылган аракети сын көз менен каралып, көзөмөл алдында болот. Депутаттыкка белсенген адам ошол сынга чыдайм деп барышы керек. Бул эл өкүлүнө коюлган талап. Экинчиден, кандай депутат болуп иштеп жатканын көрүп жатабыз. Айрым учурда депутаттарыбыз өз кадамы менен парламенттин кадыр-баркына, парламентаризмдин өнүгүшүнө жолтоо болчу аракеттери жасап жатышат.
Экс-спикер депутаттарды маалымат каражаттарынын сынынан чочулабай, тескерисинче, алар менен кызматташууга чакырды.
УКМК президентти сындагандарды издей баштады
УКМК президентти сындагандарды издей баштады
Ал эми мурда журналист катары бир нече жыл эмгектенген, учурда Социал-демократтар фракциясынын депутаты болгон Аида Касымалиева кырдаалга эки тараптан баа берүү керектигин белгилейт:
- Исхак Абсаматовичтин сунушу бир чети күлкүлүү, бир чети ойлондурчу маселе катары сезилди. Күлкүлүү жагы, азыр социалдык тармактар өнүккөн мезгилде сынды токтотом деп саясатчы олуттуу мамиле жасаса болбойт деп ишенем. Себеби социалдык тармакка ар бир адам катталган. Алар өз оюн жазат. Аны жүрөккө жакын кабыл алууга болбойт. Экинчиден, олуттуу жагы коомдогу ар бир маселеге эмнегедир депутаттарды күнөөлөп, жек көргөн учурлар бар. Ал пикир азыр эле калыптанган жок. Он жылдап, жыйырма жылдап келе жатат. Биз муну чектеп же журналисттерди жемелөө менен чече албайбыз. Биз, тескерисинче, билим деңгээлди жогорулатып, ушак эмес, мыйзамды талкуулаганда жана журналисттердин кесиптик деңгээли жогорулаганда бул жоюлат. Мен бул жагынан Исхак Абсаматовичтин оюну кошулам.
Ошол эле кезде депутат мындай талкууларды парламент бийликтин башка бутактарына караганда ачык-айкын иш алып барганы менен түшүндүрөт. Муну менен катар мындай мамилеге депутаттар өздөрү негиз түзүп берип жатканын айтышат.
Депутаттардын өздөрү да азыркы чакырылыштагы Жогорку Кеңештин ишмердигин сынга алышкан эле. Маселен, өткөн айда парламенттин мурдагы төрагасы Чыныбай Турсунбеков Жогорку Кеңеш "нотариалдык кеңсеге" айландыбы деп кескин сын айткан. Ал эми депутат Каныбек Иманалиев болсо парламентти "канаты сынган кушка" салыштырган болчу.
Депутат Жанар Акаев болсо өкмөт мүчөлөрү ант берүү аземине келген учурдагы парламент төрагасынын жана айрым депутаттардын аракетин кескин сынга алып, депутаттарды өзүн сыйлоого чакырган.
Кыргызстан 2010-жылдагы Баш мыйзам менен парламенттик башкарууга өткөнүн жарыялаган. Бирок иш жүзүндө өлкөдө президенттин таасири күч болуп, негизги чечим дал ушул бийлик институтунан кабыл алынары айтылып келет.
Парламенттин дарегине айтылган сындарда депутаттардын демилгени колдон алдырганы менен катар акыркы учурда эл өкүлдөрүнө карата козголгон кылмыш иштери да себеп болгонун айткан эксперттер да бар. Бул чакырылыштагы депутаттардын тогузуна кылмыш иш козголду.
Айтмакчы, Исхак Масалиев парламентти негизсиз сындаган журналисттерге чара көрүүнү сунуштаган алгачкы депутат эмес. Былтыр Жогорку Кеңештин “Бир бол” фракциясынын депутаты Акылбек Жапаров өлкөдөгү айрым журналисттер "рэкетке" айланып, эл өкүлдөрүнөн опузалап акча табууга кынык алганын айтып чыккан эле. Ал медиа уюмдарды жана журналисттерди кирешесин ачык айттыруу демилгесин көтөргөн.
Депутаттын бул сунушу сынга кабылганы менен өлкөдө айрым кесибин чайкоочулукка айландырган калемгерлер бар экени, алар журналистиканын кадыр-баркын кетирип жатканы боюнча пикир айткандар да чыккан эле.
