-Шейшемби күнү улуттук теле канал аркылуу жасаган президенттин кайрылуусу тууралуу түрдүү пикирлер айтылып жатат, сиз кандай пикирде калдаңыз?
-Менин пикирим президенттин кайрылуусу боюнча абдан эле жакшы. Анткени бир топ орчундуу маселе көтөрүлдү. Бирок ошо маселелердин ичинен мен бир маселеге өтө көңүл бурат элем да. Бул улуттук кызыкчылык боюнча. Мурун улуттук кызыкчылык деген сөздү айтуудан дагы тартынгансып келгенбиз да, Советтер Союзунун синдрому калып калган да бизде. Эгер улуттук кызыкчылык айтсак деп, кыргыз улутунун эле мындай кызыкчылыгы жөнүндө кеп болуп калабы, бөлөк улуттарды мындай эске албай коёбузбу, биз улутчул болуп калабызбы деген түшүнүк менен келгенбиз да.
Бирок бул жерден айтып кетиш керек, улуттук кызыкчылык дегенде мамлекеттин кызыкчылыгы менен байланыштырыш керек да. Бул жерде кеп жеке эле кыргыздын улутунун кызыкчылыгы жөнүндө эмес, бүт ошол кыргызстандыктардын кызыкчылыгы болуп жатат. Ошон үчүн мен муну абдан колдойт элем.
Анан бул жерде президент алты пункт менен белгилеп кетиптир кызыкчылыкты, мен ойлойм булардын баары туура деп. Себеби Кыргызстанда, ачык эле айтып коюш керек бир гана улут бар кыргыз деген, калгандары кыргызстандыктар, ар кандай улуттун өкүлдөрү. Ошондой эле кырдаал Казакстанда. Казакстанда казак улуту бар, калгандары, жашап аткандар ар кандай улуттардын өкүлдөрү. Ошондой эле кырдаал Өзбекстанда бар, муну туура түшүнүш керек да.
-Табылды мырза мына сиз жаңы эле айтып өткөндөй ушул президенттин кайрылуусунда белгиленген алты маселе башында мамлекеттин бүтүндүгү деген маселе турат. Ушул пунктка оппозициялык маанайдагы саясатчылардын пикирлери каршы болуп чыгып атат да. Мисалы, Бириккен Элдик Кыймылынын кайрылуусунда айтылып атат, президент өзүнүн кайрылуусунда мамлекеттин бүтүндүгү деп коюп, бирок “Ак жол” партиясынын колу менен Каркыраны Казакстанга берип жиберди деп. Ошол “Ак жол” партиясынын парламенттеги өкүлү катары сиз буга кандай жооп айта аласыз?
-Мен бул жерден абдан көп эле түшүндүрмө бердим элем, теледен дагы, газеталардан дагы. Мен ошолорго таптакыр кошула албайм, Ошол эле оппозициядан депутаттар, баардыгы болуп жыйырма депутат барганбыз Каркырага. Коммунистерден барган өкүлдөр, “акжолчулар” барган ошол жерге. Санташ айыл округу деп коет, ошол жерде Санташ айыл өкмөтүндө элди чогултканбыз. Анан ошол жерден эл менен кеңешкенбиз кандай болгон, эмне болгон деп.
Эми чек араны тактаарда эки тарап тең кабыл алган бир документ болуш керек экен. Эки тарап кабыл алган, илгери ЦИК деп койчу, (Центральный Исполнительный Комитет) Калининдин колу коюлган 1930-жылкы гана документ бар экен да. Бизге кеткен территория 1630 гектар юридикалык жагынан алганда казактардыкы экен, аны кыргыздар деле билчү экен ошол жердеги. Бирок кыргыздар жайлашып, жайгашып ошол жерге малын багып, чөбүн чаап жүрчү экен да. Каркыранын аркы башы, ал жерде болгону 600 гектар, кыргыздардыкы экенин казактар да билчү экен, кыргыздар деле билчү экен. Бирок ал жерде казактар жайгашып жүргөн да. Анан ошол себеп менен алмашуу болгон, ачыгын айтканда.
-Демек Каркыранын Казакстанга берилишинде эч кандай бир саясий катачылык жок демекчисиз да?
- Эч кандай саясий катачылык жок. Эгер жанакы юридикалык чек ара менен эле калтырып коёлук деп казактар катуу маселени койгондо, анда чек ара, берки Санташ ашуусу деп коёт, Санташ өткөөл жери ошого чейин, бери жакка чейин кирип келмек. Аны оппозиция беш колдой эле түшүнүп турат, карта колдорунда бар, бирок бөйрөктөн шыйрак чыгарыш керек да. Же болбосо жумурткадан кыр чыгарыш керек да. Маселе ушундай.
-Менин пикирим президенттин кайрылуусу боюнча абдан эле жакшы. Анткени бир топ орчундуу маселе көтөрүлдү. Бирок ошо маселелердин ичинен мен бир маселеге өтө көңүл бурат элем да. Бул улуттук кызыкчылык боюнча. Мурун улуттук кызыкчылык деген сөздү айтуудан дагы тартынгансып келгенбиз да, Советтер Союзунун синдрому калып калган да бизде. Эгер улуттук кызыкчылык айтсак деп, кыргыз улутунун эле мындай кызыкчылыгы жөнүндө кеп болуп калабы, бөлөк улуттарды мындай эске албай коёбузбу, биз улутчул болуп калабызбы деген түшүнүк менен келгенбиз да.
Бирок бул жерден айтып кетиш керек, улуттук кызыкчылык дегенде мамлекеттин кызыкчылыгы менен байланыштырыш керек да. Бул жерде кеп жеке эле кыргыздын улутунун кызыкчылыгы жөнүндө эмес, бүт ошол кыргызстандыктардын кызыкчылыгы болуп жатат. Ошон үчүн мен муну абдан колдойт элем.
Анан бул жерде президент алты пункт менен белгилеп кетиптир кызыкчылыкты, мен ойлойм булардын баары туура деп. Себеби Кыргызстанда, ачык эле айтып коюш керек бир гана улут бар кыргыз деген, калгандары кыргызстандыктар, ар кандай улуттун өкүлдөрү. Ошондой эле кырдаал Казакстанда. Казакстанда казак улуту бар, калгандары, жашап аткандар ар кандай улуттардын өкүлдөрү. Ошондой эле кырдаал Өзбекстанда бар, муну туура түшүнүш керек да.
-Табылды мырза мына сиз жаңы эле айтып өткөндөй ушул президенттин кайрылуусунда белгиленген алты маселе башында мамлекеттин бүтүндүгү деген маселе турат. Ушул пунктка оппозициялык маанайдагы саясатчылардын пикирлери каршы болуп чыгып атат да. Мисалы, Бириккен Элдик Кыймылынын кайрылуусунда айтылып атат, президент өзүнүн кайрылуусунда мамлекеттин бүтүндүгү деп коюп, бирок “Ак жол” партиясынын колу менен Каркыраны Казакстанга берип жиберди деп. Ошол “Ак жол” партиясынын парламенттеги өкүлү катары сиз буга кандай жооп айта аласыз?
-Мен бул жерден абдан көп эле түшүндүрмө бердим элем, теледен дагы, газеталардан дагы. Мен ошолорго таптакыр кошула албайм, Ошол эле оппозициядан депутаттар, баардыгы болуп жыйырма депутат барганбыз Каркырага. Коммунистерден барган өкүлдөр, “акжолчулар” барган ошол жерге. Санташ айыл округу деп коет, ошол жерде Санташ айыл өкмөтүндө элди чогултканбыз. Анан ошол жерден эл менен кеңешкенбиз кандай болгон, эмне болгон деп.
Эми чек араны тактаарда эки тарап тең кабыл алган бир документ болуш керек экен. Эки тарап кабыл алган, илгери ЦИК деп койчу, (Центральный Исполнительный Комитет) Калининдин колу коюлган 1930-жылкы гана документ бар экен да. Бизге кеткен территория 1630 гектар юридикалык жагынан алганда казактардыкы экен, аны кыргыздар деле билчү экен ошол жердеги. Бирок кыргыздар жайлашып, жайгашып ошол жерге малын багып, чөбүн чаап жүрчү экен да. Каркыранын аркы башы, ал жерде болгону 600 гектар, кыргыздардыкы экенин казактар да билчү экен, кыргыздар деле билчү экен. Бирок ал жерде казактар жайгашып жүргөн да. Анан ошол себеп менен алмашуу болгон, ачыгын айтканда.
-Демек Каркыранын Казакстанга берилишинде эч кандай бир саясий катачылык жок демекчисиз да?
- Эч кандай саясий катачылык жок. Эгер жанакы юридикалык чек ара менен эле калтырып коёлук деп казактар катуу маселени койгондо, анда чек ара, берки Санташ ашуусу деп коёт, Санташ өткөөл жери ошого чейин, бери жакка чейин кирип келмек. Аны оппозиция беш колдой эле түшүнүп турат, карта колдорунда бар, бирок бөйрөктөн шыйрак чыгарыш керек да. Же болбосо жумурткадан кыр чыгарыш керек да. Маселе ушундай.
