Борбор Азия

Расмий Ташкент Саламаттык сактоо министрлигинин кызматкерлеринин 40% иштен алынганын кабарлады. Буга "алардын иште натыйжалуу жыйынтык көрсөтө албаганы" себеп болгон.

Шейшембиде Өзбекстандын Саламаттык сактоо министрлигинин кезексиз жыйыны өтүп, анда министрликтин кызматкерлеринин 40 пайызы жумуштан алынганы жана аларга төмөнкү деңгээлдеги медициналык мекемелерден жумуш сунушталганы кабарланды.

"Акыркы убакта Саламаттык сактоо министрлигине элибиздин медицина тармагына нааразычылыгы боюнча көптөгөн кайрылуулар түшүп жатат. Анткени системада көптөгөн көйгөйлөр бар. Айрыкча, көпчүлүк аймактарда медициналык тейлөөнүн сапаты дагы эле талап кылынган деңгээлде эмес. Тармакта бюрократиялык тоскоолдуктар жана коррупция тилекке каршы өкүм сүрүп турат. Бул тууралуу президент Шавкат Мирзиёевдин жергиликтүү бийлик өкүлдөрү жана эл менен жолугушууларында бир нече ирет айтылган. Мунун баары саламаттык сактоо системасындагы көйгөйлөрдү чечүүдө заманбап, жаңычыл, демилгелүү жана кесипкөй кадрлардын жетишсиздигинен болуп жатат",- деп жазылат министрликтин Telegram каналында.

Маалыматка караганда, жолугушууда Өзбекстанда медициналык кызмат көрсөтүү тиешелүү деңгээлде эмес экени талкууланып, иштен алынган кызматкерлер өз ишинде натыйжалуу жыйынтык көрсөтө албаганы сынга алынган.

Ошондой эле быйыл жыл башынан бери Саламаттык сактоо министрлигинин үстүнөн мурдагы жылдарга салыштырмалуу эки эсе көп арыз түшкөнү, алардын көбү сапатсыз медициналык жардамга даттанганы айтылат.

Жолугушууда медициналык кызмат көрсөтүүнүн начардыгынан жүрөк-кан тамыр оорулары акыркы беш жылда 20%, кант диабети, көз, бөйрөк оорулары 10% көбөйгөнү баса белгиленди.

Ал арада Борбор Азия өлкөлөрүнүн ичинен Өзбекстан эпидемияга даярдыгы боюнча рейтингде Казакстан менен Кыргызстандан кийин үчүнчү орунда турат.

Бул рейтингди Жонс Хопкинс университети, Nuclear Threat Initiative көз карандысыз уюму жана Economist журналынын аналитикалык борбору түзгөн.

Дүйнөнүн 195 өлкөсү кирген бул рейтингде Өзбекстан 82-орунда турат. Ал эми Казакстан 55-орунда, Кыргызстан 68-орунда, Түркмөнстан 119-орунда жана Тажикстан 140-орунда экени жарыяланды.

Алдыңкы бештикке АКШ, Австралия, Финляндия, Канада жана Таиланд кирген.

Жарыяланган рейтинг мамлекеттердин эпидемияны алдын алуу жана аныктоо мүмкүнчүлүгү, саламаттык сактоо органдарынын даярдыгынын деңгээли, ооруканалардын ишинин сапаты сыяктуу факторлордун негизинде түзүлгөн.

Жалпысынан бул көрсөткүчтүн түзүүчүлөрү дүйнөлүк саламаттыктын абалына терс баа беришти.

"Көптөгөн өлкөлөр COVID-19 менен күрөшүү боюнча дараметин тез өнүктүргөнү менен, алар келечектеги эпидемиялык жагдайга каршы турууга даяр эмес", - деп белгилешет изилдөөчүлөр.

Көпчүлүк өлкөлөр, анын ичинде өнүккөн мамлекеттер эпидемияга даярдыгын жогорулатууга жетиштүү инвестиция салбаганы баса белгиленет.

Дагы караңыз

Министр Бейшеналиевди отставкага кетирүү талабы айтылды

Ушул айдын башында "Түштүк Кореядан учуп келген өзбекстандык жарандан коронавирустун "омикрон" штаммы аныкталды" деген кабар соцтармактарда кеңири жайылып, ал бейтап 250дөн ашык киши менен жолукканы кызуу талкууланган.

Өзбекстандын санитардык-эпидемиологиялык кызматынын жетекчисинин орун басары Нурмат Отабеков бул кабарды дароо четке каккан.

"Эгерде өзбекстандыктардан "омикрон" штаммы аныкталса биз ачык кабарлайт элек. Бирок Түштүк Кореяда бул штаммдын түрү аныкталса, анда биз ал өлкө менен авиакаттамдарды тыкыр текшерүүгө алмакпыз. Албетте, жаңы штаммдын жайылуу очогуна айланган өлкөлөр менен түз аба байланышыбыз болбогону менен анын Өзбекстандын аймагына экинчи жана үчүнчү өлкөлөр аркылуу кирүү мүмкүнчүлүгүн жокко чыгара албайбыз", - деди Oтабеков "Янги замон" телеканалына курган маегинде.

Дагы караңыз

COVID-19: Omicron тездик менен жайыла баштады

Муну менен катар Өзбекстандын Саламаттык сактоо министрлиги өлкөдө коронавирус жуктургандар боюнча эң төмөнкү көрсөткүч катталганын, шейшембиде вирус 210 кишиден аныкталганын расмий билдирди. Жыл башынан бери бул эң төмөнкү көрсөткүч экени айтылды.

Ал эми 14-декабрга карата Өзбекстанда коронавирус жуктургандардын саны 196 303 адамга жетти. Вирустан 1445 бейтап каза болду.

Деген менен өзбек басылмалар ооругандар коронавирус боюнча расмий статистикадан кыйла көп экенин, дарыгерлер менен катардагы өзбекстандыктардын арасында "коронавирус менен ооруп айыктык" деген пикир кеңири тараганын жазып келет.

“Талибан” Ооганстандын түндүгүндө пуштун көчмөндөрүнө көмөктөшүп 1000ден ашуун өзбек жана түркмөндөрдү мажбурлап көчүргөнү айтылууда.

Өзбек жана түркмөн жамааттары 8 миң гектардан ашуун жер тилкеси менен үй-жайларын таштап башка жакка жер которгону кабарланды. Жаузжан провинциясындагы пуштундар талибдердин жардамы менен алардын үй-жайларын, жерлерин басып алганын айтууда.

Жаузжандагы жер басып алуу

Ооганстандын түндүгүндөгү Жаузжан провинциясындагы өзбек жана түркмөн тектүүлөрдү жер которууга мажбурлоо быйыл күзүндө беш провинцияда жүздөгөн шиит хазарларын үйлөрүнөн жана чарбаларынан кууп чыккандан кийин башталган. Бул августта бийликти талибдер басып алгандан кийин күч алды дейт укук коргоочулар. Алардын айтымында, талибдер жергиликтүү жамааттарды күч менен көчүрүп, жерди өз тарапташтарына алып берип, мурунку өкмөттү колдогондорду жазалап жатат.

Адам укугу боюнча Ооганстандагы көз карандысыз комиссиясынын башчысы Шахарзад Акбар “Талибан” өкмөтүн этникалык азчылыкка жасалган кысымды токтотууга чакырды.

“Жаузжандагы жергиликтүү жамааттарды – өзбектер менен түркмөндөрдү күч менен көчүрүү жана алардын жер которгондугу тууралуу кооптуу кабарлар келип түшүүдө. Бул талибдердин жергиликтүү бийлигинин колдоосу жана катышуусу менен жүрүүдө. Бул өнөкөт мурда хазарларды мажбурлап көчүргөдөн кийин болду. Муну тез арада токтотуу керек. Эч кайсы жамаат коркуп жашоого милдеттүү эмес”, - деди ооганстандык укук коргоочу Шахарзад Акбар.

Жаузжандын эң алыскы Дарзаб өрөөнүнө күч менен көчүрүлгөндөр арасында түркмөн тектүү Абдулла Рахил аттуу оогандыктын үй-бүлөсү да бар.

Анын ырасташынча, 27-ноябрда көчмөн пуштундар талиб согушкерлеринин коштоосунда келип, Жаузжандын Куш-Төбө аймагындагы 1000ден ашуун түркмөн-өзбек үй-бүлөлөрүн жеке чарбаларынан кууп чыккан. Буга эч ким каршы чыга алган эмес. Алар бул жерлерге атамзамандан бери ата-бабалары ээлик кылып, иштетип келгенин айтышууда.

“Аргасыз ал жактан көчүп кеттик. Мал-жаныбызды үлгүрүшүнчө саттык. Калганы калды. Короо-жайды жана жерибизди таштадык. Ушундай талап болду. Болбосо, бизди өлтүрүп коюшмак. Алар бизге убакыт беришти. Ошол убакытта үй-бүлөбүздү алып чыгып кеттик. Буга өкмөт эч кандай жооп кылбады. Өзбекстан менен Түркмөнстан деле эч нерсе деше элек. Биздин абалыбызга көңүл бурган эч ким жок”, - деди Абдулла Рахил.

Жаузжан провинциясынын Куш-Төбө аймагынан Дарзабга көчүрүлгөндөр Кабулдагы “Талибан” өкмөтүнө бул жер басып алуу боюнча даттанып, ал жактан текшерүү үчүн комиссия жиберүү убада кылынып, бирок ошондон бери дайын жок экени айтылды.

“Талибан” өкмөтүнүн тышкы иштер министри Амир Хан Муттаки чет элдик журналисттердин этникалык азчылык топторунун күч менен көчүрүлүп жатканы тууралуу суроосуна мынтип жооп кайтарды:

"Тилекке каршы, Ооганстандагы Ислам Эмиратына каршы ар кандай айыптоолор жана дооматтар болуп жатат. Бирок бир дагы далил жок. Эгерде кандайдыр бир далил болсо, алып чыгышсын. Мен муну ишеничтүү түрдө айта алам. Мунун бардыгы негизсиз айтылган айыптоолор",- деди Муттаки.

Пуштун көчмөндөрүнүн жүйөсү

Ооганстандын Жаузжан провинциясында жер которууга аргасыз болгондор жалпы 20 миң акр же 8 миң гектардан ашуун жер тилкесин көчмөн пуштундар тартып алганына даттанды.

Бирок андагы пуштун көчмөндөрүнүн өкүлү Гулам Сарвар “Азаттыктын” ооган кызматына аталган жерлер талаштуу экенин жана менчик укугун бир гана мамлекет аныктай турганын билдирди. Анын айтымында, көчмөн пуштундар 20 жыл мурун мал жайган бул жерге ээлигин калыбына келтирип, жайыт жерлерин кайтарып алууну көздөшөт.

“Талибандын” өкүлү Билал Карими Куш аймакта бардыгы тынч экенин, бирөөнүн менчигин басып алууга жол берилбестигин айтып, Би-Би-Сиге жооп берген.

Дагы караңыз

HRW: "Талибан" күч түзүмдөрүнүн мурдагы кызматкерлерин жок кылууда

Human Rights Watch (HRW) адам укугун коргоо уюмунун Азия боюнча директору Патриция Госсман жамааттык жаза катары күч менен көчүрүү усулу колдонулуп жатканын, “Талибан” мындай зомбулукка жол бербеши керек экенин билдирди.

Быйыл күздө талибдер Гилменд, Дайкунди жана Балх провинцияларында жашаган жүздөгөн шиит хазараларын мажбурлап, көчүргөнү ачыкка чыккан. Эл аралык коомчулук “Талибанды” этникалык азчылыкка кысым көрсөтүүнү токтотууга чакырган.