Швецияда терроризм боюнча айыпталып жаткан кыргыз жана өзбек жарандарынын соту башталды. 7-январдагы алгачкы соттук териштирүүдө прокуратура айыпталуучулардын айрымдары Швецияда ири теракт уюштурууну көздөшкөнүн билдирди. Бирок соттолуучулар дооматтарды четке кагып жатышат.
Өзбекстандын беш, Кыргызстандын бир жаранынын соту дүйшөмбү күнү Стокгольмдун катуу кайтарылган округдук сотунда башталды. Сотко жөнөтүлгөн документке караганда, алар “Ислам мамлекети” экстремисттик тобун каржылаган деп айыпталууда.
Буга кошумча алты адамдын үчөөнө же Кыргызстандын жараны Атабек Абдуллаевге, Өзбекстандын жарандары Бактиер Умаров менен Давид Идриссонго “адамдарды өлтүрүү жана зыян келтирүү максатында” химиялык заттарды жана техникалык компоненттерди сатып алган деген кине коюлуп жатат.
7-январдагы соттук териштирүүдө прокуратура бул адамдар Швецияда теракт уюштурууну пландаганын билдирип, ага бир катар далилдерди көрсөттү. Ошондой эле соттолуучулардын телефондорунда Стокгольмдун эл көп топтолгон райондорунун сүрөттөрү көп болгонун да жүйө келтирди.
- Соттук териштирүүдө негизинен сөз прокурорго берилди. Ал швед коопсуздук кызматы Швецияда гана эмес, Европа аймагында пландалып жаткан ири масштабдагы теракттын алдын алганын айтты. Прокурор муну тастыктаган толтура далилдер чогулганын белгиледи, - деп билдирди "Азаттыкка" соттук териштирүүгө көз салып жаткан, Стокгольмдо жашаган өзбекстандык журналист, "Элтуз" басылмасынын редактору Кудрат Бабажонов.
Дүйшөмбүдөгү соттук териштирүүдө айтылгандай, айыпталуучулардын кеминде бирөө 2017-жылдын апрель айында Стокгольмдун борборунда беш адамдын өмүрүн алган теракт үчүн өмүр бою абакка кесилген өзбекстандык Рахмат Акилов менен байланышта болгон.
"France-Presse " маалымат агенттиги швед прокуратурасына шилтеме кылып кабарлагандай, айыпталуучулардын бири, 34 жаштагы Акромион Эргашев Түркиядагы ортомчу аркылуу Сириядагы ИМ тобунун эки согушкерине 2 миң доллар жөнөткөн.
Швед прокурорлордун жүйөсү боюнча, айыпталуучулар чагымчыл аракеттерин чат программаларындагы код сөздөр менен коштолгон жазышуу аркылуу пландашкан. Маселен "үйлөнүү үлпөтү" деген сөз "жардыруу", ал эми "машинени кооздоо" деген ага "мина коюу" дегенди билдирген.
Андай кат алышуунун бири "Телеграмда" 2017-жылдын июль айында айыпталуучулардын бири Идриссон менен Сирияда жүргөнү айтылган Сайфулла аттуу адамдын ортосунда болгон:
- Бизге автоунаа ондогон адам керек. Өзүнүн ишин жакшы билген, унааны оңдоону үйрөтө алган адис зарыл. Мен өлкөдөн чыга албайм. Алар документтерди такыр бербейт.
- Байке, мыкты адистер силерде го же сизге автоунааны ЗАГС үчүн кооздогон адам керекпи?
- Ооба, үйлөнүү үлпөтүү үчүн.
- Байке, кааласаңыз мен сизге автоунааны кооздогонду үйрөткөн видеону жөнөтө алам. Машинени кооздогон айрым адамдар менен тааныштырып кое алам.
Басымдуу бөлүгү былтыр жазында колго түшкөн алты айыпталуучунун кичүүсү 24, улуусу 46 жашта. Соттолуп жаткан алты адам тең Швецияда мыйзамдуу жашап жүрүшкөн. Маалыматтарга караганда, алар өзүнө коюлган айыптарды четке кагып жатышат.
Бир нече күн мурда “Азаттыктын” кабарчылары шектүүлөрдүн бири Ош облусунун Араван районунун тургуну экенин аныктап, анын ата-энеси менен байланышкан. Алар уулунун террордук актыларды уюштурууга тиешеси жок экенин айтышты.
- Ал Кыргызстанда үй-бүлөсүн араң багып, анан ал жакта эптеп акча таап үй-бүлөсүнө салып атса, кайдан террористтик кылмак эле? Менин беш кыз, бир уулум бар, уулум ошол Атабек. Абдан боорукер, бирөөгө жамандык кылбаган, тескерисинче кары-картаңдарга жардам берип жүргөн бала болчу. Анан ошондой бала кантип ушундай жолго барат?, - деп билдирген "Азаттыкка" кыргызстандык шектүүнүн апасы Азиза Абдуллаева.
Кыргызстандын Ички иштер министрлиги Абдуллаев диний экстремисттик уюмдун мүчөсү катары каттоодо турбаган жаран экенин, бирок анын кандайдыр бир топторго тиешеси бар-жогу териштирилип жатканын маалымдаган.
Швед тараптын маалыматы боюнча, Атабек Абдуллаев Польшада алынган жумушчу виза менен 2017-жылы Швецияга барган. Аны менен кошо беш өзбекстандыктын соту 11-февралга чейин уланмакчы.
