Экономика

Биз 2-ноябрдын түш ченинде, демек, борбордук аянтка митингичилер келе элек кезде “Дордой” базарында болдук. Жалпысынан “Дордой” аталган базар “Дордой”, “Кербен”, “Оберон” жана башка бөлүктөргө бөлүнөт. Базардын баарында сатуучулар да, кардарлар да адаттан тыш аз. Сөздү “Кербенде” олтурган Гүлкайыр Абыкеева баштады:

- Бүгүн биздин “Кербен” жактагылар гана аз-маз иштедик. Базардын башка бөлүктөрүндө бирин-серин эле контейнерлер ачылды. Кыргыздан башка улуттар таптакыр чыкпады деп атышат.

Дамира Айсариева жалпы базар боюнча 10 пайыз гана базарчылар иштеди, 90 пайызы келгени жок деп кесе айтты.

Зиракан Кеңешова базарда жакындан бери ар кандай сөздөр тарагандыгын, атчандар келет имиш шаарга деген сөз башка улуттардын үрөйүн учургандыгын жашырганы жок. Кошуна контейнерлердеги сатуучулардын чогула калып радио уккандары да бар экен. Алар кардарлардын жоктугуна айрыкча кейишти.

Бул шаардан сырткаркы “Дордой” базарындагы акыбал. Ал эми Бишкектин орто тушунда жайгашкан Ош базарында сатуучулар аз чыккан менен кардарлары арбын болуптур.

-Ош базарында 50 пайыз контейнер иштеди бүгүн. Былтыр 24-мартта деле ушундай кардарлар көп болгон,-деди Дүйшөн Назиев.

Анткени, базарчылар ишке чыкпаса ошондон бүт шаардыктар дүрбөлөңгө түшүшү мүмкүн деп эсептейт.

2-ноябрда Бишкектеги “Гоинг”, “Силкувей”, “Бета сторес” сыяктуу супермаркеттер да иштегени жок. Кабат-кабат кайтарууда. Баарынан да Бишкек шаарындагы азык-түлүк дүкөндөрүнүн толук иштебегендиги элдин эсин кетиргендей. Элдик эсептелген “Народный” наамындагы дүкөндөрдүн бул күнү толук жабылып тургандыгы жаатында Турусбеков-Киев көчөлөрүнүн кесилишиндеги “Народный” дүкөнүнүн кызматкери Чыңгыз Бекболотов кеп кылды.

Шаарда азык-түлүк дүкөндөрүнүн камаарыбай иштегендери да жок эмес. Ошондой “Даурен” дүкөнүн кыйналып таптык. Атын атагысы келбеген сатуучу айрым шаардыктар алдыдан кооптонуп азык-түлүктү арбын камдап алгандыгын кошумчалады.

3-ноябрь күнү бул багыттагы кырдаал митингечилердин тартибине жараша өнүгүп-өзгөрөт шекилдүү.

Кожогелди Култегин, Бишкек

Ар кайсы булактар дайын кылганга караганда, Орусияда кийинки айда миңдей киши жасама ичимдиктен ууланышкан жана алардын жүздөйү каза болушкан. Ошол себептен Иркут, Псков обулустары жана Перм крайында чукул кырдаалдар киргизилген.

Мисалдарга келсек, маселен, Газета басылмасы жазганга караганда Челябин облусунан кийинки айдын ичинде 1200 киши ууланып алтымышы кайтыш болгон. Кийинки эле үч күн ичинде Иркут обулусунан 800, Кировдон – 247, Перм крайынан – 210 киши ооруканага түшкөн. Владимир, Саратовдон – 140 киши түшүп кырктай киши өлгөн.
Мындай, кулачын жайып барткан уулануну, башкы санитардык доктур Геннадий Онищенко: «өлкөнүн 12 субъектисинде жасалып аткан бул актылар ичимдик соодасын тартипке салуу багытында өкүмөт көргөнү аткан чарага каршы карасанатайлык менен жасалып атат», - деп айыпты кайдагы бир кылмыштуу чөйрөгө такты.

Алдыңкы шаршембиде (25-октябде – ММ) президент Путин болсо чет элдик ичимдиктер базарды каптап кеткендиктен эми (орусиялык – ММ) арактын накта экенин билдирүүчү кагаздар чаптала тургандыгын айткан: «Биздин ичимдик базарыбыздагы аябагандай оор маселе – сапаты начар жасама продукциянын кысым көрсөтүүсү болуп атат», - деген.

Анализчилер айтымында аракты (ошол, белги кагаздарды чаптагыча – ММ) сатуудан алып салганда жарандар колуна урунган кишини мас кылганга жарагыдай суюктуктарды ичүү башталган. Уулануу ошондон улам болуп атат. Дагы бирөөлөр: «Орусиялык өкүмөттүн алкоголго каршы ачкан согушу ушундай жагдайды жаратты», - дешет.

Шейшембиде болсо өлкөдө аракты мамлекеттин колуна өткөрүү керектигин өйдөкү жана ылдыйкы палаталар төрагалары бир ооздон айтып чыгышты. Мамдума башчысы Борис Грызлов ИТАР-ТАССка айткан пикиринде, бул маселе Мамдумада талкууга алынып андан өткөн.

Ырасмий булактар маалыматында 2005 – жылы жасалма ичимдик ичип ууланып өлгөндөр эсеби 30 миңге жеткен. Ал эми үстүдө жылдын тогуз айында андан өлгөндөр 17 миңге жеткен.

Анализчилер болсо бийлик ичимдик өнөржайын өзү башкарганда деле улуттун көндүм адаты жамы масчылыктан арылуу оңой эмес дешет. Баарыдан мурда калкты аш ичүү маданиятына үйрөтүү жок дешет.

Улуттук ичимдиктер бирикмесинин жетекчилеринин бири Вячеслав Албу айтканга караганда, калк арзан арактан каңтарылды дегиче элде колодо тартылган арак кайнатуу күчөйт.

Муса Мураталиев, Маскөө калаасы