Экономика

Владимир Путин форумдагы сөзүндө глобалдуу экономикадагы проблемаларга жана Москванын өлкө экономикасын чыңдоо аракеттерине кайрылды.

22-майда Путин форум “өзгөрүүлөрдүн доорунда ишенимди бекемдөө” жолдорун издөөгө арналарын айткан. "Эл аралык коомчулук биргелешип бири-биринин кызыкчылыктарын урматтоо менен, аракеттениши керек", - деген орус президенти.

Орусиянын Украин кризисинде ойноп жаткан ролуна каршы нааразылык иретинде эл аралык 30 чакты компаниянын жетекчилери форумга катышпоону чечкен. Буга чейин АКШ иш-чараны бойкоттоого чакырып келген.

Крымдын аннексиясы жана Кремл чыгыш Украинадагы орусиячыл жикчилдерди колдоодо деген маалыматтардан улам Европа Биримдиги менен Вашингтон Москвага каршы санкция киргизерин эскертип келишет. Андай жазалоочу чаралар өлкө экономикасына залакасын тийгизиши мүмкүн.

22-майда Донецк жана Луганск облустарында жикчилдердин колунан украиналык 14 жоокер каза тапканы кабарлангандан кийин Украинанын премьер-министри Арсений Яценюк "Орусия Украинадагы кырдаалды курчутуп, ушул жекшембиге белгиленген президенттик шайлоону үзгүлтүккө учуратууга аракет көрүүдө" деп айыптаган.

Премьердин айтымында, Москва Украина менен чек арадагы 40 миң аскерин алып чыгып жатканын ырастаганы менен, “жакшы машыккан” орусиялык жалданма согушкерлер өлкө чыгышында чагымчыл аракеттерди жана кол салууларды ишке ашырууда.

Путиндин жардамчысы Батыш бизнесмендери форумду бойкоттошту деген ырастоолорду четке кагып, иш-чарага Кошмо Штаттары жана Еврошаркеттин 400дөн ашуун өкүлү катышып жатканын белгиледи.

Ушаков кошумчалагандай, америкалык администрациянын “ачык кысымына” карабай, Санкт-Петербургга BP, E.ON, Total, Exxon Mobil, Shell, Philips, Caterpillar, жана Danone компанияларынын өкүлдөрү келүүдө.

Ошол эле маалда германиялык E.ON, Siemens ири компанияларынын
аткаруучу директорлору быйыл форумга барбоону чечишкенин тастыкташты. Алардын катарында Deutsche Bank да бар.

Германиянын канцлери Ангела Меркелдин кеңсеси билдиргенине караганда, 19-майда өкмөт ири компаниялардын өкүлдөрү менен Берлиндин Украин кризисиндеги турумун талкуулашты. Бирок ишкерлердин Петербург форумуна катышып же катышпоосу боюнча немис өкмөтү эч кандай сунуш айткан эмес.

Жыйындын алкагында Путин АКШ, Кытай, Франция, Кытай, Италия жана башка бир катар өлкөлөрдүн инвестициялык фонддорунун жетекчилери менен жолугушууну пландоодо.

Адатта форумда орусиялык фирмалар инвестиция боюнча келишимдерге кол коюшат. Ал тапта айрым финансылык аналитиктер Батыш менен тирешүү орус капиталынын өлкөдөн агылышына алып келди дешет.

Так сумманы эч ким атай албаганы менен, болжолу менен быйылкы жылдын алгачкы чейрегинде 50-70 миллиард доллар алынып чыккан.

Лондондогу Standard Bankтын эксперти Тим Эштин пикиринде, Чыгыш менен Батыштын тирешүүсү тереңдесе, 2008-жылкы рецессия кайталанышы мүмкүн.

- Чыгарылган капиталдын көлөмү жылга эле 50-60 долларга жетчү. Орусиялыктар өз экономикасына инвестиция кылгылары келбейт. Андыктан өсүш өтө чабал болууда. Бизнес чөйрө өтө жупуну. Жеке менчикти урматтоо да күмөн жаратат. Узак мөөнөттүү туруктуу келечек үчүн орусиялыктар жана чет өлкөлүктөр ички экономикага акча салууга тийиш. Акыркы 4-5 жылда андай нерсе байкалган эмес. Ал эми Украина жана Крымга байланышкан проблемалардан кийин Орусия менен Батыштын мамилелери начарлаган кезде андай ыктымалдык андан да төмөндөйт.

2018-жылы ишке киргизилчү долбоордун суммасы жана газдын наркы “коммерциялык сыр” деп жарыяланган жок. Бирок “Газпромдун” башчысы Алексей Миллердин сөзүнө караганда, келишимдин жалпы наркы 400 млрд. доллар болот.

Президент Путиндин билдиришинче, долбоорду ишке киргизүү үчүн Орусия 55 миллиард доллар, Кытай 20 миллиард доллар капитал салат. Ал газдын баасы - Батыш европалык өнөктөштөр менен түзүлгөн мурдагы келишимдердей эле эки жакты тең канааттандырганын жана мунай менен мунай продуктуларынын баасына байланганын да айтты.

Өкмөттүк “Известия” гезитинин “Газпромдогу” расмий булактарга шилтеп жазышынча, 1 миң кубметр газдын баасы 350-380 долларды түзөт. Орусияга газ үчүн соңку эки жылда европалык керектөөчүлөр да ушул сумманы төлөшкөнүн Рейтер агенттиги кабарлады.

Америкалык эксперт Клиффорд Гэдди газдын баасы түрдүү компоненттердин негизинде аныкталгандыктан келишимде каралган шарттар жөнүндө толук билбей туруп, көгүлтүр отун үчүн Кытай тарап канча төлөрүн так айтуу мүмкүн эмес деди:

- Баасына караганда кредит үчүн төлөнчү акынын өлчөмүнө окшоп кетет же кредиттин суммаcы же алдын ала төлөнчү акчадай. Мунун ар бир элементи келишим жөнүндө кеңири билмейинче эч нерсени билгизбейт.

Клиффорд Гэдди АКШнын Брукинг институтунда эмгектенет. Орусиянын экономикасы боюнча адис.

Орусиянын энергетика министри Александр Новактын билдиришинче, жаңы келишимге жараша, Кытайга газ 4-5 жылдан кийин бериле баштайт. Демейде Орусия да, Кытай да чоң долбоорду аткарууга бел байласа жана ал үчүн жетерлик каражат бөлүнчө, аны каалаган мөөнөтүндө аткарат. Анын бир мисалы Сочи олимпиадасына тийиштүү курулуштар. Демек, долбоор зарылдыкка жараша ишке киргизилет дешет серепчилер.

“Газпромдун” маалымдашынча, газ Кытайга Чыгыш Сибирдеги эки кенден жөнөтүлгөндүктөн Европага газ сатууга таасир этпейт.

Талдоочулар газ келишими боюнча сүйлөшүү 10 жылдан бери жүрүп, анын баасы кол коюлардан бир күн мурда араң бычылганына жана ага Украина кризиси кезде кол коюлганына да көңүл бурушту. Анткени, “Газпром” "Киев газ үчүн карызын 1-июнга чейин төлөбөсө, көгүлтүр отун буулат" деп эскерткен болчу. Клиффорд Гэддинин пикиринде, сөз болуп жаткан келишим Кремлге пропаганда үчүн керек болчу:

- Орусиялыктар келишимге кол коюуга мажбур болуп жатканы айкын. Аларга келишим пропагандисттик максатта керек. Себеби, алар Батышка көз карандылыгынан альтернатива издешүүдө. Бул адилетсиздик дегенди билдирбейт. Бул кытайлыктар үстөмдүк кылып, бутка кишен салууда дегенди да түшүндүрбөйт.

Байкоочулар Орусия жана Кытай биринчи жолу аскердик-саясий кызматташуу багытында реалдуу кадамдарды жасашканына көңүл бурушту. Шанхайда эки тарап тең Батыштын Airbus жана Boeing концерндери жасаган учактар менен атаандаша алчу авиалайнерлерди, Амур дарыясын туташтырчу көпүрөнү курууну, аскерий-стратегиялык, аскердик-саясий кызматташууну кеңейтүүнү макулдашты.

Бул келишимдер, “Нью-Йорк Таймс” гезитинин жазышынча, Путинге Евразия экономикалык биримдигин бекемдөөгө өбөлгө түзөт. Ошондой эле эки держава АКШ жана Европа менен экономикалык жактан атаандашуусуна көмөк болот. Себеби, ушу тапта Ак үй Украина кризисинен улам Орусияны экономикалык жактан изоляцияга алууга аракет кылууда. Буга удаа эле Кытайдын коңшу өлкөлөр менен болгон территория талашына жана кибершпионаж чатагына байланыштуу Вашингтон-Бээжин мамилеси курчуп турган чак деп жазат таасирлүү басылма.