Коронавирус илдетине каршы күрөш үчүн элден топтолуп жаткан акчаны бөлүштүрүү боюнча комиссиянын курамынан анын бир мүчөсү чыгып кетти. Бул окуя атайын эсепке түшкөн акчаны бөлүштүрүүдөгү ачыктык маселесин козгоду.
«Балдардын укуктарын коргоочулар лигасынын» жетекчиси Назгүл Турдубекова 1-апрелде комиссиянын курамынан чыгуу чечимин кабыл алганын, буга комиссияда өкмөттүк эмес уюмдардын өкүлдөрүнүн аздыгы себеп болгонун «Фейсбуктагы» жеке баракчасына жазды.
Анда Турдубекова элден түшкөн каражатты көзөмөлдөөгө жарандык коомдон көбүрөөк адам тартылбаганын белгилеген.
Укук коргоочу өз чечими тууралуу ЖМКга комментарий берүүнү каалаган жок.
Буга чейин комиссияга парламенттен үч, өкмөттөн жети, президенттик администрациядан бир жана өкмөттүк эмес уюмдардан эки өкүл кирген. Аны өкмөттүн аппарат башчысы Самат Кылжыев жетектейт.
Жарандык коомдон комиссияга Назгүл Турдубекова жана «Социалдык кызматтарды өнүктүрүү фондунун» башчысы Бурулсун Сүйүналиева мүчө болгон.
Аталган комиссиянын дагы бир мүчөсү, Жогорку Кеңештин вице-спикери Аида Касымалиева комиссиянын курамына жарандык коомдон көбүрөөк адам кошуу тууралуу өкмөт башчыга кайрылганын билдирди:
"Комиссия түзүлүп жатканда эле Назгул Турдубекова менен бирге анын курамына жарандык коомдун башка мүчөлөрү да кошулушу керектигин айтканбыз. Бирок курамы түптөлүп калды. Мен бул тууралуу премьер-министрге айткам. Себеби, ачыктык жана элде ишеним болушу керек. Негизи бул комиссия байкоочулук милдетти аткарат. Акчанын кайда, кантип бөлүштүрүлүп жатканын көзөмөлдөп, карап турушу керек".
31-мартта аталган каражатты бөлүштүрүү боюнча комиссия коронавируска каршы чогултулган каражаттын бир бөлүгү дарыгерлерге кошумча акы катары төлөнөрүн билдирген. Ошондо 38,5 миллион сомду коронавирус табылган аймактарда иштеп жаткан дарыгерлерге которуу тууралуу чечим кабыл алынган. Алар бул каражатты кошумча акы катары колдонмокчу.
Атайын эсепке түшүп жаткан каражатты бөлүштүрүү иши башталбай жатып, аны көзөмөлдөгөн комиссиянын курамынан мүчөсү чыгып кеткени коомчулукта кызуу талкууга жем таштады.
Активист Марат Тагаев ушундай оор кырдаалда эл акчанын кайда жумшалып жатканы тууралуу маалыматты билүүгө акылуу деп эсептейт:
"Эл өкмөткө ишенбейт. 2017-жылы Дача-СУ кырсыгында карапайым эл жапа тырмак чогултуп, 100 млн. сомду өкмөттүн колуна карматкан. Ошондогу биринчи вице-премьер-министр, азыркы өкмөт башчы Абылгазиев, ошондогу өзгөчө кырдаалдар министри, азыркы вице-премьер Кубатбек Боронов элге отчет берген эмес. Бул жолу акча так бөлүштүрүлсүн деп комиссия түзүлдү эле, ишин баштабай жатып, бир мүчөсү курамынан чыгып кеткенин уктук. Эгер өкмөт эл чогулткан акча боюнча отчет бере албаса, анда эл аралык уюмдардын акчасын кантип бөлүштүрүп берет деген суроо туулат".
1-апрелге карата ыктыярдуу төгүмдөрдү жана кайтарымсыз акча каражаттарын чегериш үчүн ачылган атайын эсепке жалпысынан 80 миллион сомго жакын каражат чогулду. Бул тууралуу маалымат Финансы министрлигинин сайтында жарыяланган.
Ошол эле учурда коңшу өлкө Казакстанда атайын түзүлгөн "Биргебиз" фондуна 30 млн. доллардын тегерегинде акча чогулган.
Саясат талдоочу Марс Сариев өкмөт акча чогултуу ишинде элдин ишенимине кире алган жок деген ойдо:
"Менин пикиримде 80 миллион сом Кыргызстан үчүн аз. Демек, бул коомчулук, бай адамдардын көбү жардам берүүгө ниеттенген жок дегенди билдирет. Коңшу Өзбекстанда 1 миллиарддан көп акчалай жардам чогултулду. Президент Мирзиёевдин кайрылуусу элге, ишкерлерге жетти жана өзбек өкмөтү иш жүзүндө ал акчаны эффективдүү колдонорун далилдей алды. Дарыгерлер миң доллардын тегерегинде айлык алып, аларга бардык шарттар түзүлдү. Казакстанда ага караганда азыраак, бирок алар деле бир нече миллион доллар чогултушту. Кыргызстанды алар менен салыштыра албасак да, акчалай көрсөткүч аз экени көрүнүп турат. 100 байдын тизмеси деген бар эле, демек алардын көбү өкмөттүн чакырыгын колдоп, жардам берүүнү каалашкан жок".
Өлкөдө коронавируска каршы депозиттик эсепке колунда бар адамдар, мамлекеттик жана жеке компаниялардын кызматкерлери өз айлыгынан которуп жатышат. Буга чейин пандемиядан улам өлкө экономикасына тие турган терс таасирди азайтуу үчүн президент Сооронбай Жээнбеков бир нече эл аралык каржы институтуна жардам сурап кайрылган. Анын ичинен Эл аралык Валюта Фонду 120 миллион доллар насыя берүүгө макул болгон.
Эскертүү!
«Азаттыктын» материалдарына пикир калтырууда төмөнкү эрежелерди так сактоону өтүнөбүз: кайсы бир саясий партияга, топко үгүттөгөн, же каралаган, бир нече жолу кайталап жиберилген, адамдын беделине шек келтирген, келекелеген, кордогон, коркутуп-үркүткөн, басмырлаган жана жек көрүүнү козуткан пикирлер жарыяланбайт. Эрежени сактабай жазылган пикирлер сайтка чыкпайт. Модератор пикирлерди жарыялоо же андан баш тартуу укугун өзүнө калтырат.
