Экономика

Соңку айда жер тамдардын баасы дээрлик мурдагыдай сакталганы менен, көп кабаттуу батирлердин баасы 3-4 миң долларга өскөндүгүн адистер белгилешет. Коогалаң орун алган Ошто жана башка аймактарда турак-жай базарында кандай өзгөрүүлөр болууда?

Алгач апрель ыңкылабы, ага удаа түштүктөгү кандуу коогалаң орун алгандан кийин Бишкек жана башка аймактарда да кыймылсыз мүлктүн баасынын ылдыйлаганы айтылган. Бул айрыкча кандуу капсалаң орун алган Ош жана Жалал-Абад шаарларында өзгөчө байкалган. Айрым адистер ушул тапта турак жайдын баасы 3-4 миң долларга өскөнүн белгилешүүдө. Ал эми жер тамдардын кымбатташы курулуш материалдарына болгон баанын өскөнү менен түшүндүрүлүүдө.

7-апрелден кийин Риэлторлор коомдук бирикмесинин жетекчи орун басары Елена Ананьева жергиликтүү маалымат каражаттарынын бирине маек куруп, кыймылсыз мүлктүн баасы Бишкекте 30-40 пайызга арзандап кеткенин белгилеген эле. Анын айтымында, 7-апрелден кийин бир бөлмөлүү батирдин баасы районуна карап 10 миң долларга чейин арзандап кеткен. Маселен Политех районунда 28 миң доллар болуп турган үйлөр 19 миң долларга араң өткөн. Ошол кезде адистер кыймылсыз мүлктүн баасы 2005-жылдагы деңгээлге келет деп болжолдоп жатышкан.

Мамлекеттик каттоо кызматынын маалыматы боюнча, Бишкек шаарында биринчи жарымында 1-2 бөлмөлүү батирлер азырак, ал эми 3-4-5 жана байманалуу аймактарда 5 пайыздан 27 пайызга чейин баасы арзандап кеткен. Ушул эле кызматтын маалыматына караганда, июнь айында турак-жай алып-сатуу келишими 21 пайызга кыскарса, июлда бул көрсөткүч 8 пайызды түзгөн.

Алганда кымбат, сатканда арзан

Зулфия Рысбай кызы учурда Бишкектен үй издеп жүргөн чагы. Ал да үйлөрдү арзандады дегенди угуп бир нече кыймылсыз мүлк агенттиктерине баш багып көрдү. Бирок ал айрыкча батирлердин баасы көп деле түшпөгөнүн белгилеп, өкмөт эски типтеги үйлөрдүн ордуна ипотека менен жаңы көп кабаттуу батирлерди курса жакшы болор эле дейт.

- Азыр кантип кымбаттап, арзандап жатканын түшүнбөйсүң деле. Азыр шайлоо болуп, жаңы өкмөт келет деп атабыз. Ошолор мамлекеттик кызматта иштегендерге да туура келе турган баада ипотека менен үй берүү жагын караса жакшы болот эле.
Бишкектеги эски үйлөрдүн ордуна жаңы көп кабаттуу үйлөр курулса жакшы болмок.

Бишкектеги кыймылсыз мүлк агенттигинде иштеген Айбек баалар мурдагыдан өскөнүн, учурда эки бөлмөлүү батирлерге суроо-талап жогору экенин белгиледи.

- Баалар, тескерисинче, өспөдүбү. Мурда эки бөлмөлүү 104-сериядагы батирди 34 миңге алсаңар, азыр шаардын түштүк кичи райондорунда 38 миң доллар болуп атат. Азыр бир-эки бөлмөлүү батирлер жакшы өтүп атат. Анктени Оштон келгендер көп сатып алып атат. Агенттик коюлган баанын үстүнө миң доллар кошот.

Учурда Бишкекте районуна жана ремонт, сериясына карап бир бөлмөлүү батирдин баасы 15 миң доллардан жогору болууда. Адистердин баамында, 4-5 бөлмөлүү же эки кабат чоң үйлөргө суроо-талап аз.

7-апрелден кийин курулуш материалдары да бир топ кымбаттаган. Ушул тапта жер там куруп жаткан Максат Нышанов мунун бир нече себеби бар деп эсептейт. Анын айтымында, баалардын кыйла көтөрүлүшү өлкөдөгү кырдаалга жана сезонго да байланыштуу болушу ыктымал.

- Курулуш материалдары апрелден баштап эле кымбаттап келатат. Цемент 320 сом болсо, азыр бир кабын 380-390 сомдон алып атабыз. Гипсокартондун бир даанасы жаз айында 240 болсо, учурда 270 сомдон сатылып атат. Такта да кымбаттады, мурда бир кубу 10,5 миң болсо, азыр 18 миңге чейин сатылып атат. Жыл башында эсептелген баадан азыр 20-25 пайызга кымбат түшүп атат. Казакстандан сырье келбей жатат, ал эми Канттагы цемент заоду аз цемент чыгып атат. Ортомчулардын эсебинен да кымбаттап жатат деп ойлойм.

Сатуучулар баанын өсүшүн бажыдагы көйгөйлүү маселерге байланыштырууда. Курулуш материалдарын саткан Шамшарбек Калыев айрыкча сырттан келген товарлардын кымбаттаганын белгиледи:

- Ыңкылаптан кийин чындыгында Казакстандан, Кытайдан келген товарлар кымбаттап атат. Бажы өткөрбөй, көп акча алып коюп атыптыр. Биз алган фирмалар ошентип айтып атат. Цемент чындыгында кымбаттап кетти. Бизге арзандаткыла деп эч ким келген жок, фирмадан алган баага 5-10 сом кошуп сатабыз. Өзүбүздөн чыккан товарлар ошол эле баада.

Буга чейин Монополияга каршы агенттиги цементтин баасы мурдагы калыбына келгенин, көзөмөл жүрүп жатканын “Азаттыкка” белгилеген эле. Бирок сатуучулар баа өзгөрбөгөнүн ырасташууда. Дагы бир сатуучу Данияр жыгачтардын, ДВП, ДСПнын кымбатташы Орусияга байланыштуу дейт:

- Баары фирмага байланыштуу. Азыркы маалыматтар боюнча Орусияда токой өрттөнгөндө жыгачтын бир кубу 18 миң болуптур. Ошондуктан ал жактан кымбат келип атат. Ал жактан кымбат алып өз баасында сатсак бизге пайдасы эмне?

Ошто үй арзандады

Учурда Ошто массалык түрдө үй сатуулар, алмаштыруулар, батирге берүүлөр жүрүп жаткан кези. Ош шаарында үйлөрдүн баасы 30 пайызга арзандаган. Адистер мунун себеби июнь окуяларынын натыйжасында түзүлгөн кооптуу кырдаалга байланыштырууда.

Негизинен Ош шаарындагы турак-жайга болгон баа июнь окуяларынан кийин төмөндөөдө. Бирок шаардын бардык эле райондорунда баанын түшүшү бирдей эмес. Мисалы, дээрлик кыргыз улутундагылар отурукташкан Батыш, Анар жана Төлөйкөн кичи райондорунда кайрадан батирлерге болгон талап жогорулаган. Ушундай байкоосун шаардын Анар кичи районунун жашоочусу Гүлжамал айтат.

- Каргашалуу июнь окуясынан кийин кыймылсыз мүлккө болгон баа кескин төмөндөдү. Айрым райондордо, тескерисинче, кымбаттаса, Зайнабидинов көчөсүндөгү буюм базарынын тегерегинде кичи райондордогу үйлөр арзандап кетти. Мунун себеби коопсуздукка байланыштуу болуп атат. Кыргыз улутундагылар башка райондорго кетип, өзбек тектүүлөр атайын агенттикке байланышып сатууга аракет кылып жатышат. Мисалы, Анар кичи районундагы биринчи кабаттагы 3 бөлмөлүү батир 13 миң доллар деп турат. Бул дагы 10-11 миңге түшөт. Апрель, июнь окуясына чейин ушул райондогу мындай үйлөр 20-25 миң доллар турчу.

Ушуну менен катар кээ бир атуулдар мүмкүнчүлүктөн пайдаланып колдон келсе экиден үй сатып алган учурлар бар. Ош шаарынын тургуну Тургунбай ишкерлер жана колунда акчасы барлар шаарда абал турукташканда кайра сатып, акча табуу аракетин көрүп жатат деген пикирде.

- Менимче Оштогу коогалаңдан кийин үйлөрдүн баасы арзандап жатат. Менин эле тааныштарым накталай акчага арзанырак үйлөрдү таап жатышат. Мурда 30-35 миң доллардан бир тыйын да түшпөгөн үйлөр бүгүнкү күндө 20-25 миң долларга сатылып атат.

Адистер болсо Ош шаарынын жашоочуларынын мындай топторго бөлүнүүсү эки улуттун ортосундагы ажырымды кайра көбөйтөт деген пикирде. Шаардагы бир жеке кыймылсыз мүлк боюнча агенттигинин жетекчиси Рахат Токтомуратова "Азаттыкка" курган маегинде дал ушул улутка карап отурукташуу азыр билинбегени менен келечекте терс натыйжа берет деп тынчсызданат.

- Сатуу да, сатып алуулар да абдан көп болуп атат. Баа түшүп кеткен. Кээде кыргыз райондорунда жашаган өзбектер өздөрү келип сатып же алмаштырган учурлар көп байкалууда. Ушундай эле учур кыргыз улутундагыларда болуп жатат.

Ош шаарында турак-жайга катарлаш эле дүкөндөрдүн, соода түйүндөрдүн кожоюндары шаардын кооптуу делген аймактарындагы бизнесин токтотуп, башка бирөөлөргө арзанырак баада ижарага берип же биротоло сатып жаткандары байкалат.

Таласта кырдаал башка

Кыргызстанда апрель жана июнь окуяларынан кийин миграция күч алып, турак-жай үчүн баа төмөндөдү дегени менен Таласта, тескерисинче, баа күндөн күнгө көтөрүлүүдө. Бүгүнкү күндө үйдү сатып алуу арзанга турабы же аны куруубу?

Апрель окуясынан кийин Талас шаарын кыдырганда дарбазаларда «там сатылат» деген жазуулар көбөйгөнүн байкаса болот. Бирок там сатып алууну каалагандар дээрлик жокко эсе деп кейиген сатуучулар да аз эмес. Ал эми турак-жай сатып алууну каалагандар анын баасы кымбат болгонуна нааразы.

Динара Жапаркулова эки баласы менен ижарадан ижара көчүп, тиричилигин өткөрүп келет. Бир жарым айдан бери ата-энеси, бир туугандары жардам берип, акча чогултуп, турак-жай сатып алуунун аракетинде. Бирок ага баа кымбат болгон үчүн сатып алууга ылайыктуу там таппай бушайман.

- Көп кабаттуу үйлөрдөгү квартираларды барып караганда ремонттору жок, суу түтүкчөлөрү чирип, эскирген. Ага карабастан баалары кымбат. Подьездеринин баарынын эле ремонту жок. Эң кымбаты ушул 25 миң долларга такалып жатат. Менин көңүлүмө жаккан там жок болуп жатат. Жер тамдардын баасы деле асмандын башы. Эми кандай кыларымды да билбей турам. Үй сатып алалбайт окшойм.

Талас шаарынын тургуну Анарбек Дүйшөналиев насыяга үй сатып алган. Ал үйдү сом эмес, доллар менен соодалашкан. Бирок доллардын наркы көтөрүлүп, сатып алган тамы соодалашкандан да кымбатка турган.

- Сатып алган тамым 18 миң долларга турду. Май айында алганда 45,4төн эсептелинген, азыр болсо доллардын курсу 47ге чыкты. Тамдар кымбат эле. Бишкектен кийин эле Таласта там кымбат болушу керек. Доллардын курсу көтөрүлүп, айырмасы миң долларга кымбат болуп калды.

Турак-жайга баа улам көтөрүлөт деп ишенгендер да көп. Ошондон улам Талас шаарынын чет жакаларынан жер алып, эки жылдан бери үй салып, быйыл ага көчүп кирген Нурлан Изакеевдин айтымында, турак-жайды сатып алганга караганда аны курган арзанга турат.

- Сатып алганга караганда там салган арзанга турат. Мисалы, мен 15 миң долларга 6 бөлмөлүү там куруп алдым. Чийки кирпичтен. Акчасы да билинбей кете берет. Ал эми жаңы тамды ошол баада таппайсың.

Талас шаарындагы жеке нотариус Эсенбек Качыкеевдин айтымында, сатып алынган баадан белгилүү бир өлчөмдө пайыз алынары тууралуу мыйзам кабыл алынгандан бери үйдү өзүнө каттаттырууда кожоюндар мурдагыдай бааларын келишимде айтылгандан кыйла арзан көрсөтүп келишет.

- Үй сатып алганда каттаттырып жатканда атайым мамлекеттик пошлина бар. Ал үйдүн баасына эч тиешеси жок 90 пайызын төгөт. Мурда ошондой болчу, үйдүн баасынан кандайдыр бир пайыз алынчу, ошого карап көпчүлүгү эле «үйдүн баасын азырак кылып көрсөтөлү, үйдү каттаганда арзанга турат» деп ойлошот, бирок азыр андай эмес. Азыр баарына эле бирдей төлөм алынат.

Таласта көп кабаттуу үйлөрдөгү бир бөлмөлүү квартира 350-400 миң сом, эки бөлмөлүү үй 450 миңден 600 миң сом жана үч бөлмөлүү үй 600 миң сомдон 700 миң сомго жетиши мүмкүн. Ал эми жер там алууну каалагандар бир кабаттуу үйдү орто эсеп менен 700 миңден 1 миллион сомго чейин төлөсө, эки кабаттуу үй бир жарым миллиондон 2 млн сомго чейин жетет.

Адистердин баамында турак-жайга болгон бааны ачык божомолдоо мүмкүн эмес. Ал өлкөдөгү кырдаалга да байланыштуу болот.

Шайлоонун "шаңдуу" оюндары башталуу алдында

Кыргызстанда 10-октябрга белгиленген шайлоого карата үгүт өнөктүгү кызуу жүрүүдө. Партиялардын лидерлери региондорду кыдырып, өз программаларын, максаттарын элге жеткирүүгө аракеттенүүдө. Шайлоочулардын көңүлүн алуу үчүн айрым партиялар 7% насыядан тартып, мурунку президенттер “уурдап” кеткен алтындарды кайтарып алып келүүгө чейин убадаларды берүүдө.

Үгүт өнөктүгү соңуна карай баратканга жараша кырчылдашкан кармашуулардын каңшаары угулуп, ага даярдыктар көрүлө баштады.
7-апрелдеги ыңкылаптын каармандары болгон “Ата мекен”, КСДП партиялары бийликти колдон алдырбоо үчүн болгон аракеттерин жумшап, күрөштүн күч колдонуу вариантына да кам көрүүдө.

Маселен, шейшемби күнү Токтогул Сатылганов атындагы улуттук филармонияда элдик кошуундар жыйын курду. Алар бир уюмга биригип, шайлоо учурунда коопсуздукту камсыздоону максат кылып коюшканын ачыкташты. Жарандардын чоң толкундоолору учурунда өзүн жоготуп коюучу милиция кызматы да мындай кошуундардын ишин оң баалады. “Каркыра” кошуунунун өкүлү Эмил Кыштобаев бириккен элдик кошуундардын максаты тууралуу буларды билдирди:

- Шайлоодо да бир күчтөр пайдаланып, шайлоону болтурбай, мамлекетте башаламандыкты уюштурат деген ар кандай кептер көп. Ошондуктан биз бир партиянын кызыкчылыгын эмес, жалпы шайлоону таза өткөрүп, Кыргызстандын кызыкчылыгын ойлоп жатабыз. Кошуундар бир да курал албайт, болгону милицияга жардам берет. Биз бир да кошуундун колунан курал көргөн жокпуз. Адамдын ички жан дүйнөсүнөн, патриоттук сезиминен жогору курал жок.

Бириккен элдик кошуунду Данияр Тербишалиев жетектей турган болду. Ал Социал-демократиялык партиянын тизмесинде онунчу катарда баратат. Бул жыйынга Социал-демократиялык партиянын лидерлеринин бири болгон, азыркы кезде Бишкек шаарынын мэри Иса Өмүркулов, ички иштер министри Зарылбек Рысалиев да катышты.

Оппозициялык “Ата журт” партиясы үгүт өнөктүгүнө жасалган тоскоолдуктар жана партия лидерлеринин дарегине карата коркутуулар болуп жатканын ачыктады. Ошону менен саясий күрөштүн температурасы бара-бара кызуу көтөрүлө баштагандыгы айкын болууда.

Ички курч таймашка сырткы күчтөрдүн таасири олуттуу тийе турган болууда

Кыргызстандагы жараяндарга олуттуу таасир этүү мүмкүнчүлүгү бар Орусия ойкуштап, бир нече партиялар менен байланыш түздү. Эң соңунда президент Дмитрий Медведев “Ар намыс” партиясынын лидери Феликс Куловду кабыл алып, Москва кимди жакын тутуп жатканын ачыктады. Ага чейин Дмитрий Медведев Кыргызстанда орной турган парламенттик башкаруу системасы кыйроого алып келерин эскерткен эле.

Феликс Кулов азыркы мезгилде Орусиядан келген шамалга жараша президенттик башкаруу Кыргызстанга ылайыктуу деп чыкты. 2007-жылы болсо Кулов Россияга конфедерация болуу демилгесин көтөрүп чыккан жана парламенттик башкаруу системасы Кыргызстанга ылайыктуу болоорун билдирип келген.

Орусия менен жакындашуу саясатын КСДП, “Бүтүн Кыргызстан”, “Ак шумкар”, “Содружество”, кайсы бир деңгээлде “Ата мекен” партиясы да колдоп келет. Бирок “Ата мекендин” Москва менен жакындашуу багытындагы аракеттери ийгилик алып келгени байкла элек. Бирок акыркы күндөрү Өмүрбек Текебаевдин казак президенти Нурсултан Назарбаев менен жолугушканы кабарланды. Казак президенти буга чейин кыргыз саясатчыларын кабыл алган эмес. Кыязы Нурсултан Назарбаев да Кыргызстандагы оюнга аралашып, назары кимде экенинен кабар берди окшойт.

Саясат таануучу Элмира Ногойбаева кыргызстандык партиялар Москвага ыктоону күчөтүү менен улуттук кызыкчылыкты унутуп коюуда деп белгилейт. Бул өңүттөн алганда “Ар намыс” партиясы Кремлге эң жакын партия дейт Ногойбаева:

- Эң жакыны “Ар намыс”. Биринчиден, Кулов Россия жана Белорус түзгөн бирикмелерге кошулууну айтып жүргөн. Андан сырткары, Куловдун бардык сөзү, аракети Россияга жакындоого байланышкан. Атамбаевге караганда Куловдун Кремлдеги бейформал деңгээлдеги байланыштары күчтүрөөк окшойт.

Кремль Феликс Куловду кабыл алган учурда президент Роза Отунбаева Нью-Йоркто Бириккен Улуттар Уюмунун жыйынына катышып, анын алкагында батыш лидерлери менен бир катар олуттуу жолугушууларды өткөрдү. Ал жолугушуулар АКШнын президенти Барак Обама менен жыйынтыкталды.

Мына ушул жолугушуулардын өзү эле Кыргызстан үчүн эки ири мамлекеттин күрөшү күчүндө экенинен кабар берет. Ири мамлекеттердин Кыргызстан үчүн таймашы буга чейин жакшылыктарга караганда, кесепеттерди көбүрөк алып келгени белгиленип келатат. Ошондуктан парламенттик шайлоонун убагында күчөгөн бул күрөш кандай жыйынтык алып келерин айтуу кыйын.

Орусиянын базалары бириктирилет

Бул арада Орусия аскердик делегациясы Бишкекке келип, Кыргызстандагы орус аскердик базаларын бириктирүү боюнча сүйлөшүүлөр өткөрүп кетти. Эки тарап сүйлөшүүлөр соңунан кийин өткөргөн маалымат жыйынында базаларды бириктирүү боюнча келишимди даярдашканын кабарлашты. Бул тууралуу орус делегациясынын башчысы генерал Валерий Герасимов буларды белгиледи:

- Эки өлкөнүн министрликтеринин жумушчу тобу азыр биргелешип кызматташуу боюнча келишимди даярдап бүттүк. Негизинен айрым талаштуу маселелер жөнгө салынды жана эки министрликтин ортосундагы кызматташуу жана аскерий-техникалык жардам боюнча келишимге кол коюлат деген ишенич бар. Эгер биргелешкен база ачылса Орусиянын бул жакта жайгашкан аскерий базалары ошол биргелешкен базанын ичине кирет.

Кыргызстанда Орусиянын төрт обьектиси бар экени айтылып келат. Алар Канттагы аба күчтөрү, Ысык-Көлдөгү торпедо сыноочу жай, Майлуу-Суудагы сейсмикалык станция жана Чалдыбардагы байланыш түйүнү. Кыргыз тарап бул обьекттерди бир базага бириктирип, алардан алынчу ижара акысын үч-төрт эсеге көбөйтүүнү жана акыны акчалай эмес, курал-жарак түрүндө алууну көздөөдө. Бирок бул сүйлөшүүдө ал маселе чечилген эмес.

Кыргызстан коргоо министринин орун басары Асылбек Ормокоев сүйлөшүүлөр деңгээли ага жете электигин билдирди:

- Азырынча каралган жок. Ал келечекте каралат. Азыр төрт база тууралуу карадык, ошол боюнча токтодук. Толук макулдашуу тууралуу айтсак, биз бул министрлик менен макулдашууну алабыз. Анан кийин март айларында караштырабыз.

Бул маселелер 25-сентябрга белгиленген Орусиянын коргоо министри Анатолий Сердюковдун Бишкекке сапары учурунда талкууланыш керек эле. Бирок Сердюков орус президенти Дмитрий Медведевдин 26-сентябрда Кытайга баштала турган сапарына байланыштуу Кыргызстанга келе албай турганын билдирген.

Канттагы аскердик аба базасы Жамааттык коопсуздук келишими уюмунун күчтөрү катары эсептелип келет. Дал ошол себептен Кыргызстан ЖККУнун мүчөсү катары жалпы коопсуздукка салым деп, Канттагы аскердик базага коммуналдык кызматты, анын ичинде электр энергиясын бекер берип келатат.

Азыркы сүйлөшүүлөрдүн жыйынтыгында Канттагы база жалпы ЖККУнун эмес, Орусиянын базасы деп таанылса, ага жараша Кыргызстан берип жаткан бекер кызматтар да токтотулабы деген суроо да калкып чыгат.

Маалым болгондой Кошмо Штаттар Манастагы база үчүн ижара акысына эле 60 млн. доллар төлөп келет.

АКШ менен Орусия теңтайлаша умтулуп келаткан дагы бир маселе-бул түштүк региондо аскердик база ачуу. Кошмо Штаттар машыгуу борбору деп аталган андай обьекти үчүн Курманбек Бакиевдин учурунда 5.5 млн. доллар бөлүүгө даярдыгын билдирип, Баткен аймагында айрым иштер баштала турган болуп калган. Бирок апрель окуялары бардык карталарды бузуп кетти.

Ошол эле учурда Орусия дагы Кыргызстан түштүгүндө аскерий база ачууну көздөп келатат. Бул аракет Ташкендин каршылыгына туш болгону белгилүү. Бирок түштүктөгү кандуу окуялардан кийин кыргыз элитасында Орусиянын базасы керек деген ой көбүрөк үстөмдүк кылып бараткандай.

Кыязы бул маселелер эми Кыргызстандагы парламенттик шайлоодон кийин кызуу талкууга түшүп, анан чечилчүдөй.

Эси кеткен экономика

Геосаясий умтулуулардын мына ушундай тегирменинде калган Кыргызстандын экономикалык абалы да өтө оор болуп турат. Апрель, июнь окуялары экономиканы ого бетер каржалтып, бюджеттин таңсыктыгы кескин көбөйүп кетти. Каржы министринин орун басары Самат Кылжыев быйылкы жылдын бюджетинин киреше, чыгашасы тууралуу мындай маалыматын берди:

- Бюджет маселеси мындай болуп жатат: киреше жагы 54 млрд. сом, чыгаша жагы 76 млрд. сом, натыйжада бюджеттин таңсыктыгы 21.6 млрд. сом болууда. Чыгашаны жабуу үчүн Каржы министрлиги жана башка органдар тышкы булактарды табуу боюнча иш жүргүзүп жатат.

Улуттук банктын маалыматтарына таянып туруп, жалпы көрсөткүчтөргө карай турган болсок, өткөн сегиз айда инфляция 9% ашкан,баалар 7% ашуунга көтөрүлгөн. Бирок талдоочулар, азык-түлүктүн айрым түрлөрү дээрлик 40-50% көтөрүлгөнүн белгилеп келишет.

Өлкөнүн тышкы соодасы өнөкөт болуп калган тескери сальдодон оңоло албай келатат. Сегиз айдын ичинде, сырткы сооданын жалпы көлөмү 2 млрд. 468 млн. доллар болсо, анын ичинен экспорт 940 млн. доллар, импорт 1млрд 520 млн. доллар, натыйжада тескери сальдо 587 млн. доллардан ашкан.

Экономикадагы оор маселелерди чечүүгө азыркы техникалык өкмөттө убакыт да, мүмкүнчүлүк да жок.

Ошондуктан бул маселелердин баары 10-октябрдан кийин келе турган өкмөттүн мойнуна жүктөлгөн оор жүк болмокчу.